“Toe kākā’i ‘e he ongo Lavulavu ‘a Vava’u 14 he Penisini”: Fakafofonga Vava’u 14 Featured
'Oku ha he taa ni 'a "Etuate Sungalu Lavulavu mo 'Akosita Lavulavu, Fakafofonga Fale Alea Vava'u 16 mo e ngaahi talamu penisini kuo tohi ai e hingoa 'o 'Akosita Lavulavu na'e fetuku ki Vava'u pea totongi 'a e konga 'e he Vahenga Vava'u 14
27 Tisema, 2016. “Koe kākā ia ‘e ‘ikai pe ke toe ‘osi ia”, koe hahanu ia ‘a e Fakafofonga Fale Alea Vava’u 14 ‘ai a koe Minisitā Mo’ui Saia Piukala. ‘I he fakamatala ‘a e Fakafofonga na’e lolotonga ‘a e honge penisini ‘a e Vahefonua Vava’u he konga ki mui ‘o e ta’u ni na’e uki holo ‘e he ongo Lavulavu ha tokoni ki he honge penisini ‘a Vava’u.
Na’e fai ai pe foki mo hona faiva anga maheni koe tala fakaletiō fakataha moe ngaahi fanongonongo pehe ki he ngaahi fepōpōaki’aki ke fanongo ‘a e kakai ‘o e fonua ‘oku fai tokua e ngāue he funga ‘o e ‘ofa.
Na’e pau ai ke ‘utu ‘a e ngaahi talamu penisini koe ‘ave ke tokoni’i ‘a e kakai ‘o Vava’u mo e masiva pea na'e uki ke tokoni ange 'a e kakai tokua he koe 'ofa ki Vava'u. Na’e kole ‘a e ongo Lavulavu ‘a ia ko ‘Akosita Lavulavu koe Fakafofonga Fale Alea ‘o Vava’u 16 mo ‘Etuate Lavulavu koe Fakfofonga malōlō ke tokoni ange ‘a e Fakafofonga Vava’u 14 mo hono vahenga ki hono totongi feleti ‘a e penisini moe lolo ko’eni ki Vava’u.
‘I he fakamatala ‘a e Fakafofonga Vava’u 14 na’e to’o ‘a e seniti mei he Pa’anga Tokoni ki he Vahenga Vava’u 14 ‘a ia ko hono vahenga ia ‘o tokoni ki he feleti ‘o e penisini ko’eni ‘i he ‘uhinga ‘e si’i kau atu hono vahenga ‘i he tokoni ko’eni pea ‘e faka’atu’i pe hono fakatau atu hange pe koe totongi ‘a e ngaahi pausa. Koe talamu penisini fakafuofua ki he 100 pe laka hake ai na’e fakafolau atu ki Vava’u.
‘I he a’utaki ‘o e penisini ki Vava’u na’e ‘ave kotoa ki Leimatu’a ki he ‘apinofo’anga ‘o e tokoua 'o 'Etuate Lavu ka 'oku ngaue'aki 'e he ongo Lavulavu. ‘Oku mahino lelei na’e fakatau ‘ikai ha laiseni ‘a e penisini mei he heni pea ‘oku kei fehu’ia he taimi tatau pe kuo fakahoko ha ngāue ki he maumau lao mata'ā'ā ko'eni.
Kaikehe, na’e si’i a’u atu e kainga mei he Vava’u 14 ‘o ‘ohovale hono hiki peseti ‘e 150% ‘a e penisini he na’e a’u ‘o $4.50 ki he $5.00 ki he lita. ‘I he fakamatala ‘a e Fakafofonga Vava’u 14 na’e tauholomui hono kainga mei Vava’u 14 ‘o nau si’i foki mo e loto tala’a he ta'efaka'atu'i mo e mamafa pehe fau ‘a e penisini ka e si’i ‘oho pe ‘a Vava’u 16 mo tala e ‘ofa ‘a e ongo Lavulavu.
‘Oku mahino mai foki koe kākā’i ‘eni ‘a e pa’anga tukuhau ‘a e kakai ki he pisinisi fakafo’ituitui pea moe maumau lao ‘o fakatau ‘ikai ha laiseni ‘a e penisini mei he ‘api nofo’anga. ‘Oku fehu’ia ‘i he taimi tatau pe ko e hā ‘a e tu’unga ‘o e ngāue ‘oku fakahoko ki he me’a ni he na’e mahino mai ‘a e kamata ngāue atu ‘a e Potungāue Leipa ki he keisi ko’eni pea 'oku mafatukituki.
Na’e fakamatala pe foki ‘a e Fakafofonga Fale Alea Vava’u 14 mo ‘ene fakame’apango’ia he malava ke hoko ‘a e fa’ahinga to’onga kākā mo ta’e’ofa pehe ni.
Na'e 'osi fakahoko foki ha tali 'a e Fakafofonga Vava'u 16 'Akosita Lavulavu fekau'aki moe me'a ni he mitia fakasosiale pea 'oatu 'e he ongoongo ni he mahina ko Sepitema ka kuo fakamahino foki mei he Fakafofonga Fale Alea Vava'u 14 na'e kau 'a e Vahenga 14 hono totongi 'a e feleti 'o e uta ko'eni ka ta koaa koe pisinisi kumi pa'anga ia 'a e ongo Lavulavu he tumu'aki 'o si'i kakai masiva 'o e fonua.
‘Oku muimui’i foki ‘e he ongoongo ni ‘a e keisi ko’eni pe kuo ha 'a e ola 'o e ngāue kiai ‘a e Potungāue Leipa pehe ki he Potungāue Polisi pe ‘oku ki'i tuku fakatafa’aki koe fetu’utaki vāofi ‘a e kau taki moe ongo matu’a faiva ni.
11 comments
-
Mou fakamokomoko he koe new year oku livi maternity a Sita kae mape'i e Etu e hala fononga mo kamata taitaipe atu e ngaahi malanga a Sita ke lau he tou fale alea hoko
-
Kuo fuoloa 'etau ta'etoe fanongo ki ha taha e ongo Lavulavu. 'Oku na puli nai ki fe? Leimatu'a pe Lape ? Ha'apai pe Ha'ateiho ? Ha'alaufuli pe Holonga ? 'oku mahu'inga ke tau 'ilo he 'oku fie ma'u 'e he kakai ke nau 'ilo ki he feitu'u 'oku 'iai honau fakafofonga he 'oku 'iai e ngaahi me'a lahi 'oku fie ma'u ke 'eke kiate ia mo hono hoa.
-
Oku ou tui a'u koe foui pe ia o Vavau kotoa nae to tone ke mou ilo a Lavulavu kimoua pea mou toki fili,oku toe lelei age ae tuunga fktekinolosia kemou ilo'i ia pea mou toki falala kiai,nae puke I USA koena maumaui e Lao o amelika foki atu pe mou toe filipe,Kou pehee koho vaivai Lavulavu hono kai e panga a Tonga it's legal what you doing I can help you do.
-
Kapau 'oku tonu 'eku manatu koe taa 'eni 'o Lavulavu na'e pulusi 'e he Salt ake City Tribune 'i hono fakahu pilisone 'i 'Amelika.
-
Ko e ongomatu'a ta'emaa taha 'eni he hisitolia 'o e fonua.
-
Oku motu'a e ongoongo ia ka oua e fiu he koenau ngaue ia oku fai koe kakaa moe loi pea koe principle ia ku normal ia kanautolu he ko honau mouianga ia koe komo e toto e kakai hange ha kau , vampire
-
'Oku anga'aki ma'u pe 'e he kau faiongoongo 'a e taukave 'oku tafa'aki ua tokua 'a e 'isiu kotoa pe, 'o lau 'ape ko e palanisi / potupotutatau ia 'a e faiongoongo, 'a ia koa koe tafa'aki 'o e faka'io mo e tafa'aki 'o e faka'ikai. 'Oku na toki fetukuaki mo femaleleaki holo ai, 'o 'ikai ma'u ha maama mo e mahino ka e kanoni'aki / kakano'aki 'a e fakapo'uli mo e ta'emahino.
'Oku taku tokua ko e manakoa'anga ia 'a e faiongoongo, 'o taumu'a ke fakataua 'ae ongoongo, 'a ia koe konga fakapisinisi ia 'o e faiongoongo ka e si'i fefe 'ala 'a e konga faka'efika, fakamolale, fakalotu mo fakaako! 'Oku toki mo'oni heni 'a e lau 'ape 'a e himi, "'Oku 'ufi'akaua / 'ulu'akaua ma'u pe 'a mo'oni ka e kaukaua / fakaehaua ma'u pe 'a loi!"
'Oku matu'aki mahu'inga ke 'ilo mo mahino ki he kau faiongoongo 'oku tafa'aki tolu ma'u pe ha 'isiu 'oku fokotu'u ko ha ongoongo, 'a ia ko e faka'io, faka'ikai mo e famamo'oni. 'Oku 'asi lelei 'eni he taimi 'oku 'ave ai 'a e faka'io mo e faka'ikai ke fai hono fakatonutonu he fakamaau'anga, 'a ia 'oku fai ai hono fakamo'oni 'a e mo'oni mei he loi (pe loi mei he mo'oni), 'o toki mahino ai pe koe ha 'ae mo'oni, tonu mo hao moe ha 'a e loi, hala mo mo'ua.
'Oku tefito kotoa 'eni he lao (law), 'o mo'oni, tonu mo hao ma'u pe 'a e ngaahi me'a 'oku fakalao ka e loi, hala mo mo'ua ma'u pe 'a e ngaahi me'a 'oku ta'efakalao. 'Oku pehe 'a e faa'ikavei fo'ou 'o e pule lelei / taki lelei fakatemokalati faka-Uesite kuo hake'uta 'i Tonga kuo liliu fakaofiofi faka-Tonga ko e: (1) atakitu'a (transparency), (2) taliui (accountability), vahevahetatau / vahevahetaau (equality / equity) mo e fakamaautotonu (justice).
'Oku tau mo'unofoa he liliu fakatekinikale 'o e faa'ikavei fo'ou ka e si'aki hono kanoloto fakasosiale, faka'ikonomika, fakapolitikale, faka'efika, fakalotu, fakaako / fakasaienisi 'o mu'aki'aki 'a e fakalao. 'Oku 'uhinga 'a e faa'ikavei fo'ou ko e ngaue kotoa pe 'oku fai 'e he pule'anga (mo e fonua) ke 'atakitu'a mai 'a e lao, taliui he lao, vahevahetatau / vahevahetaau he lao mo fakamaautotonu he lao.
'O ka fai 'eni 'e mo'oni 'a e lea ko e "rule of law" (pule 'a e lao) pea ka 'ikai fa 'eni 'e mo'oni 'a e lea ko e "rule of the mob" (pule 'a e fakaehaua / fakatikitato). 'E 'ikai lava ke 'osi 'a e fefusiaki / fetekeaki he vaha'a 'o e "pule 'a e lao" mo e "pule 'a e fakaehaua / fakatikitato" ka ko e me'a pe 'e ala lava fai ko e (1) fakasi'isi'i 'ena fepaki mo e felekeu ka e fakalahilahi 'ena fenapasi mo e maau mo e (2) taki mo mu'omu'a ma'u pe 'a e "pule 'a e lao" ka e muimui mo tau'i mo fakavaivai ma'u pe 'a e "pule 'a e fakaehaua / fakatikitato."
'Oku 'i ai 'a e manatu ki he tu'unga fakaloloma 'oku 'i ai 'a e pule'anga (mo e fonua) ki he lea 'iloa fuoloa atu mei homau motu 'i Tokelau Mama'o: "'E toki muimui mai 'a Sisu mo e totonu ka kuo makamakalava 'a e kainga he fu'u loholoho 'a Ma'atu!" -
'Oua 'e Fiu 'oku fo'ou kiate kimautolu 'a e ongoongo ko'eni pea pea koe me'a ia 'oku ui koe investigative journalism 'a ia koe toe fakatotolo 'o ta'aki mai 'a e mo'oni na'e 'ikai ketau 'ilo kiai ki mu'a. Ko 'emau toki 'ilo ;eni na;e kau atu moe pa'anga 'a Vava'u 14 he totongi 'o e uta 'a e ongo matu'a ni. Koe demand moe supply principle 'oku 'ikai apply ia he keisi ko'enu he koe me'a 'eni 'oku ui koe pau'u fakamatoato. Malo e ma'u ongoongo lelei
-
Again.....hange pe koe hiva fkmohemohe 'oe Kau Leka/Babies
Tell us the old,old story, koe 'ifo pe 'ae Laukonga he me'a Fo'ou,kae 'ikai koe fkmafana he kuo motu'a 'ae 'ongo'ongo ni.
Mahino mai 'ae lao 'oe fefktau'aki, 'ae Supply and Demands koe mo'ui'anga ia 'oe kau fkmaketi 'iha feitu'u pe 'I Mamani........ -
Okapau oku mo'oni ae mea ni, koeha oku tuai ai hono faka'ilo? lol