Mateuteu 'a Tonga ki he Fakataha hono 53 kau taki Pasifiki 2024
14 'Aokosi 2024. Kuo mahino mai mei he tu'unga lolotonga 'a ia koe toe 'a e uike 'e 1 mo e ngaahi 'aho pea kamata 'a e fakataha 'a e kau taki 'o e Pasifiki 'a e mateuteu 'a Tonga kene talitali mo fakahoko mai kiai 'a e fakataha ni.
'Oku 'amanaki foki ke fakahoko 'a e fakataha lahi fakata'u ni 'i he 'aho 26 'o e mahina ni pea 'e faka'osi ki he 'aho 30 'aki ha fakataha makehe 'a e kau taki ki he Vahefonua Vava'u.
Ko e fakataha lahi foki 'eni 'a e kau taki 'o e Pasifiki pea 'oku matu'aki mahu'inga foki 'i he fakataha ko'eni 'a hono alea'i 'a e ngaahi kaveinga 'a ia 'oku fekau'aki tonu mo e ngaahi tukui motu 'o e Pasifiki pea 'oku kau mai kiai 'a e ngaahi fonua lalahi 'o mamani pehe foki ki he ngaahi kautaha fakavaha'a pule'anga 'a ia 'oku nau fai tokonia 'a e fakalakalaka 'i he Pasifiki hange koe UN, World Bank, Asia Development Bank, mo e ngaahi kautaha fakavaha'a pule'anga kehe pe.
Ko e kaveinga foki 'a e Fakataha Hono 53 ko e "Lakai ha Pasifiki Tu'uloa Langa Ke Tu'utai" (Transformative Resilient Pasifiki Build Better Now) pea 'oku ha'i kotoa 'a e ngaahi isiu 'e talanoa'i 'i he fakataha ni ki he kaveinga ko'eni kuo fokotu'u 'e he kau taki.
'Oku kau foki he ngaahi isisu ko'eni 'a e feliuliuaki 'a e 'ea (Climate Change), Fefakatau'aki, Ma'olunga ange tahi, Polokalama ngaue 'a e kakai Pasifiki ki muli (Labour Mobility) moe ha fua.
Na'e 'i ai foki hono fehu'ia 'a hono teu fakahoko mai 'o e fakataha lahi ni Tonga ni ka 'oku 'ikai foki ke puli ia koe faingamalie ma'ongo'onga 'eni ki he Tonga kene talitali 'a e kau taki 'o e Pasifiki tukukehe ange 'a e lelei ki he 'ikonomika 'o e fonua mo e langa 'i he ngaahi ngaue lalahi (infrastructure) pea kau lelei ki Tonga mo hono kakai.
'Oku maheke ange mei ai 'a e malava ke a'u tonu mai 'a e kau taki ma'olunga 'o e ngaahi kautaha faka vaha'apule'anga hange koe sekelitali Seniale 'o e Pule'anga Fakatahataha António Guterres pehe ki he Palemia 'o Nu'usila mo 'Aositelelia neongo 'oku na memipa pe he Kautaha 'a e Kau Taki 'o e Pasifiki 'o sio tonu ki hotau ki'i fonua mo 'ene ngaahi fiema'u.
'Oku sea foki 'a e 'Eiki Palemia 'o Tonga Hon. Hu'akavameiliku 'i he fakataha ni he koe taimi 'eni 'o Tonga pea 'oku fakaava heni 'a e ngaahi matapa ia ki he fonua mo 'ene langa fakalakalaka pea 'ikai lau kiai 'a e faingamalie ke ma'u 'e Tonga 'a e taukei mo e 'ilo ki he ngaahi fakalele fakataha pehe ni.
Na'e fakahoko 'a e fakataha ni ki he 'Otu Kuki (Cook Islands) he ta'u kuo 'osi 2023 pea koe taimi 'eni 'o Tonga ni pea 'oku 'amanaki lelei kiai 'a e fonua.
Kaikehe 'oku mahinoi mai 'a e faka'ofo'ofa ange 'a e fonua 'i he fakamatamatalelei 'oku taki 'e he Potungaue Takimamaa pehe ki he ngaahi langa teuteu 'oku fakahoko 'e he Potungaue Ki he Ngaahi Ngaue Lalahi pea mo e ngahai Potungaue fekau'aki pehe ki he kakai e fonua.
Ko e fakataha ko'eni 'oku 'amanaki ke fakahoko ki he Tonga High School Indoor Stadium pea 'oku lahi mo e ngaahi katoanga lalahi 'e lele lolotonga 'a e fakataha ni hange koe Faka'ali'ali Ngoue 'i he 'aho 24 'o 'Aokosi 'a ia koe taimi 'eni kuo 'i Tonga ni 'a e konga lahi 'o e kau taki pehe ki he polokalama Trade Fair 'a e Potungaue Fefakatau'aki mo e Langa Fakalakalaka Faka'ikonomika 'oku fakahoko 'i he 'aho 28 'o 'Aokosi ai pe.
'I he me'a 'a e 'Eiki Palemia Hon. Hu'akavameiliku na'a ne fakamahino ai 'a e mahu'inga ki he fonua ke fakahoko hono ngaahi fatongia pea ketau tu'u fakataha ke langa 'a e fonua 'i he kau mai kiai 'a e Tonga kotoa.
