‘Oku ‘ikai faka-sivilaise ‘a Kenya: Tu’i Uata ^Featured

Ko e lolotonga foki ‘eni ‘a e fakamalanga ‘a e Fakafofonga Nopele ‘o e Ongo Niua Lord Fusitu’a fekau’aki mo e Lao Fakaangaanga Ki he ‘Omipatimeni mo e fiema’u ke tau’ataina ‘o ‘ikai ke pule’i mei he Fale Alea pe koe Kapineti he koe ongo sino ia ‘oku faka-politikale.

Na’a ne me’a ai ki he ngaahi fonua ‘oku fili pe ‘e he Pule’anga ‘oku lolotonga taki ‘enau ‘omipatimeni pea taliui ki he kapineti ‘o e fonua koia pea koe fetongi pe ‘a e Pule’anga pea nau fili fo’ou ha’anau ‘omipatimeni.

Na’e fakatonutonu ‘e he Minisita Leipa Tu’i Uata ‘a e Fakafofonga Nopele pea iku ki he’ena fakafekiki ‘o ‘eke ai ‘e he Minisita Leipa ki he Fakafofonga Nopele kene ‘omai ha hingoa ‘o e ngaahi fonua ko’eni.

Na’e me’a ‘a e Fakafofonga Nopele ‘o fakatataa ‘aki ‘a Kenya pea na’e iku ki he me’a ‘a e Minisita Leipa ‘o pehe ‘oku ‘ikai faka-sivilaise ‘a Kenya ia.

Na’e fokotu’u mai mei he Fakafofonga Tongatapu 3 Siaosi Sovaleni ke to’o ‘a e me’a ‘a e Minisita mei he lekooti he ‘oku ngalivale pea fekau ke kole fakamolemole.

Na’e faka’ikai’i foki ‘e he Minista Leipa Tu’i Uata na’e ‘ikai ha’ane lea pehe ‘a’ana. ‘Oku malie he na’e fakamafola hangatonu mai foki ‘a e feme’a’aki ko’eni pea na’e fanongo atu pe kiai ‘a e kakai ‘o e fonua.

Ko Kenya foki ‘oku tu’u ‘i he hahake ‘o ‘Afilika ‘a ia ‘oku toko 49 miliona honau tokolahi pea koe fonua ia ‘oku lahi taha honau ‘ikonomika ‘i he hahake mo e lotoloto ‘o ‘Afilika.

‘Oku nau taki mu’a ‘i he ngoue pea koe takimamata ‘a e hu’anga pa’anga lahi taha hono ua ‘a e fonua.

Ko Kenya ‘oku Pule’anga Lepapulika Fakatemoikalati pea ‘oku ‘i ai honau Palesiteni pea koe taha ‘eni ‘o e ngaahi fonua ‘iloa taha ‘o ‘Afilika.

‘Oku toe ‘iloa foki ‘a Kenya ‘i he mala’e ‘o e sipoti tautautefito ki he’enau kau lele maile mo e lele takai lalahi ‘oku nau fa’a taetae ‘a e ngaahi metali koula ‘i he Sipoti ‘Olimipiki.

‘I he mala’e ‘o ‘Akapulu tautau toko 7 ‘oku fiu feinga ‘a e timi ‘a Tonga ke malohi ‘i Kenya ‘i he ngaahi ta’u mai ki mui ni.

‘Oku mahu’inga foki ke fakapapau’i ‘a e ngaahi mo’oni’i me’a ‘oku me’a ‘aki ‘e he Hou’eiki Memipa ‘o e Fale Alea he ‘oku hoko ‘a e me’a ‘a e Minisita Leipa ke tukuhifo ai ‘a e ngeia ‘o Kenya pea ‘oku malava ke hoko heni ha maumau ‘i he va ‘o Tonga ni mo Kenya.

‘'Oku fakaha mahino pe foki 'e he Kupu 75 (1) ‘o e Konisitutone ‘oku malava ke faka’ilo faka-Fale Alea 'a hono fakahoko 'ehe Memipa Fale Alea ha ngaahi me‘a ‘a ia ‘e ngalingali fakatupu ha faingata‘a ‘i he vaha‘a ‘o Tonga ni mo ha fonua kehe.

Kupu 75 Ko e faka‘ilo (Impeachment)

(1) ‘E ngofua ki ha memipa ‘o e Fale Alea, ‘i he‘ene fili pe ‘a‘ana pe ko ha ola ‘o ha tohi launga kuo fakahoko ki ai ‘e ha taha Tonga, ke fokotu‘u ki he Fale Alea, ‘o fakatatau ki he ngaahi tu‘utu‘uni ‘o e Fale Alea, ke faka‘ilo ha Minisita pe ha fakafofonga ‘o e kau nopele pe ‘o e kakai koe‘uhi ko ha taha ‘o e ngaahi hia ko ‘eni—

Maumau‘i ‘o e ngaahi lao pe tu‘utu‘uni ‘o e Fale Alea, pe pule‘i hala, pe ta‘e fe‘unga, pe maumau‘i pe kakaa‘i ‘o ha koloa ‘a e Pule‘anga, pe fai ha ngaahi me‘a ‘a ia ‘e ngalingali fakatupu ha faingata‘a ‘i he vaha‘a ‘o e fonua ni mo ha fonua kehe.