Honge lea ke fakamatala’i ’aki e Pule’anga ‘o e Kakai ^Featured

Kuo fakaututu mo e hoko 'a e ngaahi koniseti,fepakipaki, fakaoli, tokehekehe, tikitato, 'ai'ainoa'ia, lele tu'a lao pea 'oku honge lea ke fakamatala'i 'aki 'a e pule'anga 'o e kakai. 'Asili ai kuo hanga 'e he feisipuka ia 'o fakalotolahi'i 'a e 1B tauhelemoa ke lea lahi pea kuo 'otometiki mo e poto ia 'a e ngata pe he lautohi fakasapate pea kuo si'i hala 'a e fakafuofua 'a e pule'anga 'o e kakai he ngaue 'a e kau poupou.

Kaikehe, 'oku ‘ikai keu ‘ilo ‘e au pe koe ha ha fo’i lea fe'unga ke fakamatala’i’aki 'a e pule’anga ko 'eni 'oku taku koe pule'anga 'o e kakai. ‘Oku ou tui ‘oku ‘ikai ha fo’i lea ‘i he’etau tikisinali tene malava ke fakamatala’i he ‘oku fu’u kalafulu (colorful).

Kapau teu pehe koe Pule’anga Loi pea ‘e ‘ikai ke fu’u tonu neongo ‘a e lahi pe 'a e ngaahi fo'i ta'emo'oni 'oku fakamo’oni kiai hange koe tala ‘oku ‘ikai vahe ‘a e foha PM mei he Pule’anga, Forbes, Hikinima ke hao ‘a Lavu ‘i Fale Alea pea tautea loi pe, tali ‘a e CEDAW mo e ha fua e ngaahi fakatuputupu langi kuo tau kei ninimo ni ai.

Kapau tetau ngaue’aki ‘a e Pule’anga Mio’i pea ‘e ‘ikai pe ke tau tui ‘oku fe'unga neongo ‘oku toe ‘i ai pe mo e ngaahi me’a na’e hoko koe fakamo’oni ‘o hange ko hono tala mo palomesi kuopau ke fai ’a e sipoti ka ta koaa na’e ‘osi loto pe ‘a ‘Aki ia ko ‘ene ‘ita mo lotokovi kia Leti he’ikai pe fai ha sipoti kae ‘ikai ke fei mo holomui leva kimu’a.

Ko e paaka ‘ena na’e tala ‘oku ‘ikai ha pa’anga ‘e mole ai ‘a e pule’anga ka ta koaa koe pa’anga pe ‘a e kakai ‘oku ‘ave ki he ngaahi poate ‘oku fai’aki e langa paaka. ‘Ikai ngata ai ka kuo toe to’o mai ‘a e mio’i fakavaha’a pule’anga ko’ena ko Lavu ‘o tala koia pe ‘oku falala ki ai ke ne langa ‘a e paaka.

‘E ‘ikai pe ke hala kapau tetau fakamahalo kuo heka ‘a e tangata’eiki Dr. Palofesa mei ‘Iteni Vale he manifi si’otau taki (Hufanga he Fakatapu ka tau lea’aki pe ha lea mahino).

‘I he’etau sio atu ki he lea koe Pule’anga Nounou Faka-vesitapolo ‘e hala pe mo ia neongo ‘oku toe ‘i ai pe mo e ngaahi fakatuputupulangi ia hange ko hono tuli ‘o e ongo talekita ‘i he TBC pea ’osi ange kuo mo’oni e ongo fefine ia pea toe kole ke totongi huhu’i.

Na’e tuli mo Leti mei he sipoti ‘osi ange kuo talamai 'e he Fakamaau Lahi 'oku hala mama'o ia mei he taketi. Ko ‘eni kuo toe tuli mo Nani ka ‘oku kei tali hopo mo ia pea ngali ‘e toe mo’ua pe ‘etau samena tukukehe ange hono ta’ofi ‘o e sipoti kae kei fakakau pe he patiseti ‘a e fonua.

Kapau tetau ngaue’aki ‘a e Pule’anga Fakatamaiki Vale pea ‘e ngali hala pe mo ia neongo ‘oku ’eke atu ‘e he kau faiongoongo pe koe ha na’e ta ai e tongo? pea tali mai ia ke nau ‘alu sio ki he tanu ‘a e fakafofonga Fale Alea lolotonga.

‘Eke atu ‘e hono ‘ofa’anga ko Lavu pe kuo ma’u ha silini mei he komiti fakalele sipoti? pea fakalau mai ‘e ia ‘a e vahe ‘a e kau ngaue ai, kole atu ke fou mai he founga fakalao ki he fakatau mai (procurement) pea fakamanamana ‘e hae e lao ia.

Fefe kapau na’e lava ke vahevahe mai mo e vahe ‘a Pive mei he Potungaue Ako ‘oku kilu kae hala he polokalama kae ta koaa koe fu’u ekiselo pea ‘oku kei tu’ulahoko pe hono komo ‘e Pive e siini ‘a e Potungaue Ako. Ka ‘ikai pea vahe mai mo e fu’u vahe konitulekitoa ‘a e Palofesa Selo ki hono tanu ‘o e paaka ta pulu. 

Kaikehe hange koe lau e motu’a homau motu “Kala ke ‘iloa ‘e matua tou lea…poho e poho ee”. Kuo tau honge lea pea toe pe 'eni ketau lea kehekehe. 

Toe lea mai mo e motu'a kava Tonga ia 'e taha ke helefilo'i mai ha me'a 'oku loi ke lava ketau fakafekiki ai.