‘Ikai tali Minisitā Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga fakafo’ou Konitueki Pule Letiō Tonga Featured
Minisitā Ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga Hon. Poasi Tei & Pule Lahi ‘o e Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga Nanisē Fifita
1 Me, 2017. Kuo ‘ikai tali ‘e he Minisitā ‘o e Potungāue Ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga (Public Enterprises) Hon. Poasi Tei kene fakamo’oni ki hono toe fakafo’ou ‘a e Konituleki ngāue ‘a e Pule Lahi ‘o e Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga Nanisē Fifita.
Na’e ‘oatu foki ‘e he ongoongo ni ‘a e fakamatala fekau’aki mo e ta’efiemalie ‘a e Palēmia ‘i hono toe fakafo’ou koia ‘a e konituleki ‘a Nanisē Fififta ki mu'a atu ka ko'eni kuo toe mapuna hake 'a e kaveinga ni.
Na’e toe līpooti foki ‘e he ongoongo ‘a e Kaniva Tonga ‘i he kongaloto ‘o ‘Epeleli ‘a hono meimei tuli ‘o e Sea ‘o e Poate Fakatahataha ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga ‘oku kau kiai ‘a e TTC, Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga mo e Tonga Post Tapu Panuve makatu'unga 'i hono fakapaasi 'e he Poate ke fakafo’ou ‘a e konituleki ‘a Fififta.
Kaikehe ko’eni kuo iku pe ki hono fakangata mai mei he Minisitā Ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga Hon. Poasi Tei ‘i ha’ane tohi hangatonu ki he Pule Lahi ‘o e Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga Nanisē Fififta ‘i he ‘aho ni.
‘Oku malava pe foki ke fehu’ia ‘a e fekaukau’aki ‘a e ngaahi tu’utu’uni ‘a e ma’umafai pea ‘oku ‘ikai puli he ‘oku ‘i he malumalu ‘o e Palēmia mo e Kapineti ‘a e Potungāue ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga 'a ia 'oku fakamalumalu ai 'a e Komisoni Fakamafolalea 'a Tonga pea na'e fakahā 'e he Palēmia 'oku 'ikai kenau poupou ange ki hono Pule'anga.
‘Ikai ngata ai ka na’e ‘osi ‘i ai pe ‘a e tohi ‘a e Palēmia ki mu’a ‘o fokotu’u atu ki he Minisitā (Poasi Tei) ‘ene fakakaukau mo ‘ene ta’efiemalie ki he ngāue ‘a e Komisoni ko’eni mo e fakahoko fatongia 'ene kau ngāue. Na'e kau ai 'ene fokotu'u ke fakamalōlō'i 'a Viola Ulakai koe taha 'o e kau ngāue 'a e Komisoni.
Ko e Komisoni Fakamafolalea 'a Tonga (TBC) 'oku 'i he malumalu ia 'o e Potungāue Ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga (Public Enterprises) 'a ia 'oku Minisitā ai 'a Poasi Tei.
‘I he taimi tatau kuo ‘i ai 'a e laaulea fakafonua pea kau mai ki ai mo e ngaahi kauataha ongoongo faka-Pasifiki mo fakavaha’a Pule’anga ke fakapekaki'i fefeka 'a hono fakafe’atungia’i ‘e he Palēmia ‘a e ngāue ‘a e Letiō Tonga.
'Oku 'i Tonga ni foki he uike ni mo e Kautaha 'a e ngaahi Kautaha Mitia 'a e Pasifiki (Pacific Islands Media Association) ke fai ha fakatalanoa ki he Palēmia 'o Tonga fekau'aki moe kaveinga ni.
‘Oku mahino mai foki na’e faka paasi ‘ehe Poate Fakatahataha ko’eni ke fakafo’ou e Konituleki ngāue ‘a Fififta ‘o fakatatau ki he tu'utu'uni ngāue 'a e Komisoni mo e lao pea makatu’uga he ngaahi fale’i fakalao na’a nau ma’u ‘o kau ai ‘a e fale’i mei he Fakahinohino Lao ‘a e Pule’anga, Loea ‘a e Komisoni Fakamafolalea 'a Tonga Petunia Tupou mo e Loea ‘a Nanisē Fifita William Clive Edwards.
‘Oku hā pe foki ‘i he tohi ‘a e Minisitā ‘e ne fakamahino mai ‘oku ‘iai ‘a e mafai ‘oku tuku kiate ia ‘e he Lao pea ko hono fakafo’ou ‘o e Konituleki ‘a Fififta ‘oku totonu ke fuofua fakamafai’i (consent) ‘e he Potungāue.
‘I ha fakamatala na’e tuku mai mei he Fakafofonga Lao ‘a Nanisē Fifita William Clive Edwards, kuo kamata atu ‘ene ngāue fakalao ki he me’a ni he ‘oku ‘iai ‘a e fehalaaki lahi ‘oku hoko ai pea ‘oku totonu ke fakatonutonu.
‘Oku lolotonga fakamanatua foki he uike ni ‘a e mahu’inga ke taua’atāina ‘a e ongoongo ‘i he fonua ‘o fou he lao pea ‘ikai ke mo’ulaloa ki ha ngaahi tu’utu’uni ‘oku mole ai ‘a e taua’atāina fakaongoongo.
7 comments
-
Faka'amu ange mai 'eau e a'u ki ha taimi kuo melino a Tonga ni mo mavahe mei he issue koeni he kuo lavea e takanofo he ngaue 'a e takatu'u, ikai ketau kei 'ilo pe kohai oku mooni ee.
-
Tomasi malo 'a e 'omai ho'o opinion 'a koe pea koe anga pe ia ho'o fakakaukau. 'Oku mahino pe 'a e fiema'u ke taua'ataina 'a e kau faiongoongo ia pea 'oku 'ikai 'uhinga ia ke toe fakaalaala kiha taha. Ko e me'a ia 'oku mahino mai 'oku fu'u tekeutua 'a e fakaoli 'a e Pule'anga ko'eni pea 'oku fu'u ngalivale ia ke kuikui 'a e Letio ia. Talamai pe koe ha ha me'a na'e fufu'i 'e he TBC ki mu'a???. Na'a tau fanongo kotoa pe hono 'omai 'a e ngaahi me'a na'e hoko he koe fonua si'isi'i 'a Tonga ni.. 'Oku 'ikai ha Pule'anga 'e haohaoa ka koe kovi taha 'eni kuo a'u kiai 'a Tonga ni 'i he'eku ma'u 'a 'aku. Ko e code of ethics 'o e faiongoongo 'e 'apalai tatau ki he taha kotoa 'o tatau ai pe pe kohai ka 'oku 'ikai hange ko ho'o lau ke kuikui 'a e kau ngaue 'a e letio he koe property tokua 'a e Pule'anga.
-
'Oku mahino e iku kotoa 'eni ki he Fakamaau'anga pea koe malohi heni koe mamahi mo e kau loea kae mole ai pe si'i pa'anga totongi tukihau 'a e kakai 'o e fonua. Malie ee...
-
Kuo taimi pe ! Ko 'etau samena 'oku fkfetifo he Performance !!
Na'e 'osi 'oatu 'ae fktokanga he ta'u kuo hili he Minisita ke hiki 'enau Tu'unga ngaue kiha level 'e taha 'oku toe ma'olunga 'ange. Ka koe me'a tepu ke tafe mai ha nenga ma'ae Ma'u 'Inasi Lahi Taha/ Stake Holder ka koe Puleanga Tonga.
Koe me'a ia 'oku hoko he ngaue'anga kotoa.Pea Koe fatongia ia 'ae CEO ke fkhoko ha palani ngaue lelei ke fklele'aki 'ae Komisoni Fkmafolalea Tonga. Fktokanga'i 'oku fu'u lahi 'ae Vahenga 'oku nau ma'u he ngaue 'oku nau malava ? Tokolahi pe 'ae kau takingaue lelei kihe post ko'eni ? ka 'ikai ma'u ha taha, pea 'oku totonu ke kole ki NZ n Aust he'enau polokalama tokoni ha taha ke ne fkakeake hono toe langa 'ae enterprice ko'eni 'ae Pule'anga. -
'Oku mou 'ilo koaaa 'a e properties 'a e pule'anga pe 'ikai...... Teu talaatu 'eni kia moutolu 'oku mou comment heni. 'Oku 'ikai ke tau'ataina 'e TBC ia..... talu pe mei fuoloa 'enau ta'efiemalie ki he ngaue 'a PM 'o e 'aho ni. 'Oku 'iai 'a e CODE of ETHICS 'a e faiongoongo ko e Independence. Ko hono 'uhinga koe remove 'ete tui fktaautaha ka te tu'u 'i loto ko e faiongoongo.... pea kapau 'oku 'ikai kete lava saiaange 'ete malolo. Talu 'a e lele mai 'a e TBC 'osi 'eni ta'u 'e 50 mo 'enau viki'i 'a e ngaahi pule'anga ki mu'a pea nau tala ko ia pe koe properties 'eni ia 'a e pule'anga ........ kuo ha e 'aho ni... 'oku ha mahino mai pe 'i he 'enau fkfeangai moe 'enau active 'a e 'ikai ke nau tui ki he pule'anga 'o e 'aho ni..... 'aneafi na'e LOMIA PE MO'ONI IA..... ka 'omai ha ongoongo 'aneafi 'oku kau kovi ki he pule'anga 'e 'ikai pe ke fkmafola ia na'a ngalikovi e pule'anga..... 'oku mou pehe na'e FREEDOM of SPEECH 'a e TBC 'aneafi pe na'e FAKALAI.... ha ho'o mou lau ???? Ko e toki to'o hake 'ena fo'i me'a ko 'ena he 'aho ni ka na'e 'ikai ke tau'ataina 'a e TBC ia 'aneafi....... Na'a nau campaign 'enautolu 'a e 'u Pule'anga kimu'a ka nau lomaki'i 'e nautolu 'a pule'anga 'o e 'aho ni..... Fkkaukau pe kapau koha'o pisinisi 'ena pea fkfepaki atu 'a e kau ngaue ia kia koe, koe ha ho'o me'a 'e fai ??????? Ko e pisinisi 'a e pule'anga pea 'oku pule pe pule'anga ia ki ai...... 'Oku 'ikai ke fkfe'atungia'i 'ehe palemia ia mo e pule'anga 'o e 'aho ni 'a e KAKALU, TALAKI, NIUVAKAI, KANIVA, MATANGI TONGA, neongo 'enau taufale'i 'a e palemia moe pule'anga he lea kehe kehe...... he koe pisinisi kehe ia ko e Ownership kehe ia..... 'Oku tu'u 'a e pule'anga ki he 'ene properties ke nau tu'u fakataha....... KO E CODE OF ETHICS 'A E FAIONGOONGO TONGA KO E "TAU'ATAINA" Ko hono 'uhinga ko 'ete tu'u 'i lotomalie 'ikai heke holo, pe koe 'ave 'ete tui fakataautaha 'o tuku 'i 'api kate tui e suu ko e faiongoongo....... tuku kehe kapau 'oku 'iai ha toe CODE of ETHICS kehe ia 'a e TBC kehe mei CODE OF ETHICS 'a e faiongoongo Tonga........ 'oku mou fakakaukau koaa ki ai pe 'ikai..... hono fakakuihi moutolu pe 'ikai....
-
'Amusia ko e Nanise teke ki'i malolo atu ki 'api 'o ma'u ha noga ka ke toki foki mai 'o toho liunga ua 'i he ngaue 'a e ki'i PM ko 'eni. Small mind for complex scenario 'alu ai PM hhhh
-
Oku tauataina PE AE ngaahi ongoongo ke Kei ave oku teeki taofi is. Koe kau ngaue koee oku nau ave ae ongoongo oku ikai tauataina honau loto he ave ngaahi ongoongo. Koe mea oku nau ave koe feinga ke opposed AE ngaue AE kau taki esp the PM. Ikai ke nau fai pehe kimua he Puleanga koia kae toki fai heni. Mei fuoloa AE taaufehia pea kuo fai fepoupouaki.mo fakapalataha PE.