Ko e loto ngalongalo, fakaaoao pe ko e mātu’aki loi?: Lahi kehekehe ‘a e Palēmia mo e Kapineti ^Featured

Tangata'eiki, 

Kataki mu'a kae tu'u atu 'eki ki'i fakahoha'a ni he 'oku ou tui 'oku fu'u mahu’inga ma’u pe foki ke mahino ki he kakai ‘o e fonua ‘a e mo’oni ‘o e ngaahi tu’utu’uni ‘a e Pule’anga fekau’aki mo e ngaahi kaveinga ‘oku fekauaki tonu mo ‘enau mo’ui.

‘Oku ‘uhinga ‘eni he koe Pule’anga ‘a ia ‘oku tataki ‘e he Palēmia mo ‘ene Kapineti koe va’a fakahoko ngaue ia (Executive) ia ‘a e fonua pea ‘oku totonu kenau tali ui ki he kakai ‘o hangē koe laumalie ‘o e temokalati.

Ko e taliui ko’eni ‘oku ‘uhinga ke ‘ave ‘a e ngaahi fakamatala mo’oni ‘o ‘ikai veiveiua ki he kakai kae ‘ikai ko’ene fa’a hoko ke kehe ‘a e fakamatala ‘a e Palēmia ia mei he’ene kau Minisitā.

‘Oku lahilahi ‘a e kehekehe ‘a e Palēmia mo ‘ene Kapineti ‘i he ngaahi tu’utu’uni fekau’aki mo e ngaahi kaveinga lahi he fonua pea ‘oku tu’u fehu’ia ma’u pe ‘a e falala’anga ‘o e fakamatala ‘a e Palēmia mo’ene Kapineti.

Na’e kamata pe mei he kaveinga ‘o e CEDAW ‘i he’enau hū hake pe ‘o Pule’anga ‘i he 2015 pea ko’eni kuo a’u mai ‘eni ki he longoa’a ‘a e fonua makatu’unga he poupou ‘a e Pule’anga ki he teu langa kasino mo e kei kehekehe ai pe ‘a e Palēmia mo ‘ene Kapineti.

‘I hono muimui'i ‘a e pēteni mo e tukutuku’au mai ‘o e kekeheke ko’eni pea ‘oku ha’u leva ‘a e fakakaukau ‘oku anga pehe ni:

1. Kapau leva ‘oku loto ngalongalo ‘a e Palēmia ‘o makatu’unga hono ta’u motu’a pea ‘oku ala fakatonuhia’i pe ia neongo ‘oku totonu ke malōlō aa ki honau ‘api pea tautea mo hono kau tokoni ofi ‘o kau ai hono foha ko ‘ene PA koe ‘ikai fakamanatu kiai ‘a e me’a totonu.

2. ‘Oku hoko ‘eni ia koe founga mo e palani (strategy) anga maheni mo e tekitiki (tactic) ‘a e Pule’anga ke tali pe ia ‘e he Kapineti pe ka toki nga’uta e fonua pea hū mai leva ‘a e Palēmia ‘o faka’ikai’i.

3. Ko e fu’u matu’aki lohiaki’i mo’oni pe ia ‘o e fonua.

4. Pe ko e matu’aki pule fakaaoao mo tikitato mo’oni pe ia.

‘Oku fakamo’oni foki ki he ngaahi ‘uhinga ko’eni ‘a e ngaahi me’a kuo hoko pea lekooti tohi pea koe fakamuimui taha ‘eni ko hono tali ‘e he Kapineti ‘i he tu’utu’uni fika 1194 ‘o e ‘aho 4 ‘o Novema 2016 ke poupou ‘a e Pule’anga ki he poloseki ‘a e Tavake Tamafua ‘a ia ‘oku kau ai hano langa ha kasino ‘i Tonga ni.

Ko e Palēmia ‘oku sea he Kapineti ka ko’eni na’a nau paasi ‘a e tu’utu’uni ko’eni ka kuo ne tala faka’ofisiale ‘i hano faka’eke’eke ia ‘i Nu’usila he uike ni ‘oku ‘ikai tali ‘e he Pule’anga ke tu’u ha kasino ‘i Tonga ni.

‘Oku fai e talafili he na’e poupou ‘a e Kapineti ki he ngāue ko’eni pea na’e fakahoko ai ‘e he Minisitā Tanaki Tukuhau ‘o e ‘aho koia Hon. Tevita Lavemaau ‘i he ‘aho 24 Novema 2016 ‘a e tohi 'i he 'ulu'i tohi 'a e Potungāue Tanaki Tukuhau ki he Red Warrior Entertainment pea hiki tatau kia ‘Epeli Taione ko e fakafofonga ‘o e Poloseki ko’eni ‘i Tonga ni ‘o fakahoko ‘a e poupou ‘a e Pule’anga mo e tu’utu’uni fika 1194 ‘a e Kapineti ‘i he ‘aho 4 Novema, 2016.

'Oku ou fiefia mo poupou ki he me'a ko'eni 'a e Palēmia 'e 'ikai tu'u ha Kasino 'i Tonga ni he 'oku 'ikai keu tui pehe ka 'oku 'ikai tuku ai 'eku fifili mo 'eku fakaanga ki he founga ngāue 'a e Pule'anga.

‘Oku ‘ikai ko ha me’a si’i ‘eni pea ‘oku mahu’inga ke mahino ki he kakai ‘o e fonua ‘a e tu’unga ‘o e Pule’anga he ‘oku mahino mai ‘i he kehekehe ko’eni koe 'ene hala pe he loto ngalongalo, founga ngāue natula hala, fakaaoao pe koe matu’aki loi mo’oni pe ia.

Faka'apa'apa Atu,

Fietokoni

Kolofo'ou