Tangane Hon. Semisi Sika e ‘ofa fonua ^Featured

Ko e ngaahi ngaue kuo fakahoko ‘e Sika kuo ne ‘omai ‘a e ‘amanaki ki he kakai ‘o e fonua ka e hilio ‘ene fakahoko ‘a e fakamaau totonu mo muimui ki he pule ‘a e lao mo e tu'utu'uni ngaue pea haofaki ai ‘a e pa’anga ‘a e fonua.

‘Oku ‘oatu heni ‘a e fakatataa ‘e ua ‘a ia ‘oku ne hulu’i mai ‘a e ngaahi ngaue lelei kuo fakahoko ‘e Semisi Sika pea ‘oku totonu ke muimui kiai ‘a e kau taki mo e kau ma’u mafai ‘i he Pule’anga mo e fonua. 'I he taimi tatau 'oku fai hono fakamalo'ia 'o e ngaue lelei kotoa pe kuo fakahoko ma'a e fonua mo e kakai.

‘I he ngaahi uike si’i kuo maliu atu na’e tu’utu’uni ‘e Sika ke veteki ‘a e Poate faka-Takimamata (Tonga Tourism Board) na’e fili ‘e Lavulavu lolotonga ‘ene hoko ko e Minisita Takimamata ‘a e fonua kimu’a pea toki tuku ia ki tu’a mei he Kapineti.

Ko e Poate foki ko’eni na’e ‘ikai fakalao hono fili ‘e Lavulavu pea neongo ‘a e taukave ‘o pehe na’e fakalao ka ‘oku ‘ikai koha me’a fo’ou ki Tonga ni mo mamani ‘a e founga ngaue lalo uaea ‘a e tokotaha ni ‘a ia na’e ‘ikai muimui ia ki he founga ngaue kimu’a pea toki a’u ki he Kapineti.

Ko e Poate foki ‘eni na’e sea ai ‘a e kaungame’a ofi ‘o Lavulavu ko Tomifa Paea ‘a ia na’a me toki fokotu’u hake pe he 2015 pea na’e iku fakafisi ai mei he Poate Takimamata ko’eni ‘a e kau pisinisi ‘iloa mo taukei ‘a ia na’e fili kinautolu ‘i he founga ngaue totonu mo fakalao pea tukukehe ange ‘enau taukei mo e ‘ilo faka-pisinisi 'a ia na'e 'uhinga ai hono fili kinautolu ki he Poate.

Ko kinautolu na’e fakafisi na’e kau kiai ‘a Shane Walker, Ross Chapman, pea mo Paul Johannson ‘i he’enau ta’efiemalie ki he founga ngaue na’e fakatu’uta mo Lavulavu pehe ki he fokotu’utu’u na’e hu mai moia ki he Potungaue.

Na’e toe fokotu’u foki ‘e Sika ‘i he ngaahi uike si’i kuo maliu atu ki he Kapineti ‘i ha pepa mei he Potungaue ki he Ngaahi Ngaue Lalahi ke ta’ofi ‘a hono totongi ‘o e pa’anga ‘e $300,000 ‘a ia na’e paasi ‘i he tu’utu’uni Kapineti fika 436 ‘o e ‘aho 29 ‘o ‘Epeleli 2016 ke fakatau’aki ‘a e ‘u me’angaue popo mo maumau ‘a Tomifa Pae mo e Vava’u Construction.

Ko e totongi ko’eni na’e hanganaki ke fakahoko ki he pangike ANZ ‘a ia ‘oku lolotonga ‘i ai ‘a e fu'u mo’ua ai ‘o Paea. Na'e lahi foki 'a e laaulea mo e ta'efiemalie fekau'aki mo'eni pea mo hono fehu'ia pe koe ha 'oku totongi ai 'e he kau totongi tukuhau 'a e fonua 'a e mo'ua 'o Tomifa Paea.

‘Oku fakamalo’ia heni ‘a Sika ‘i he ngaue ‘ofa fonua kuo ne fakahoko pea haofaki ai ‘a e pa’anga ‘a e fonua mo e kakai na’e mei molia atu he fa’ahinga founga ngaue ‘oku ‘ikai ke fakalao mo muimui ki he ngaahi tu’utu’uni ngaue ‘a e Pule’anga.

‘Oku lahi hono fakaanga’i ‘a e ngaahi faitu’utu’uni ‘a e Pule’anga ka ta koaa ni ‘e malava pe ‘a e kau Minisita kenau fakahoko lelei honau fatongia ka ‘oku ‘ikai koe ‘io ‘io pe mo e kaungafai pea iku ke ‘ata kovi ai ‘a e Pule’anga mo e fonua.

Kuo ta 'e Sika 'a e sipinga lelei ke fai ha muimui kiai.