Tangane Hon. Semisi Sika e ‘ofa fonua Featured
Hon. Semisi Sika Minisita ki he Ngaahi Ngaue Lalahi mo Takimamata
27 Sulai, 2016. ‘Oku ‘i ai hono fakamalo’ia makehe ‘a e Minisita ki he Ngaahi Ngaue Lalahi ‘a e Pule’anga Hon. Semisi Sika ‘i he ‘ofa fonua mo pule lelei kuo ne fakahoko pea hoko ko e sipinga ‘i he taimi nounou kuo ne ‘i he lakanga ai.
Ko e ngaahi ngaue kuo fakahoko ‘e Sika kuo ne ‘omai ‘a e ‘amanaki ki he kakai ‘o e fonua ka e hilio ‘ene fakahoko ‘a e fakamaau totonu mo muimui ki he pule ‘a e lao mo e tu'utu'uni ngaue pea haofaki ai ‘a e pa’anga ‘a e fonua.
‘Oku ‘oatu heni ‘a e fakatataa ‘e ua ‘a ia ‘oku ne hulu’i mai ‘a e ngaahi ngaue lelei kuo fakahoko ‘e Semisi Sika pea ‘oku totonu ke muimui kiai ‘a e kau taki mo e kau ma’u mafai ‘i he Pule’anga mo e fonua. 'I he taimi tatau 'oku fai hono fakamalo'ia 'o e ngaue lelei kotoa pe kuo fakahoko ma'a e fonua mo e kakai.
‘I he ngaahi uike si’i kuo maliu atu na’e tu’utu’uni ‘e Sika ke veteki ‘a e Poate faka-Takimamata (Tonga Tourism Board) na’e fili ‘e Lavulavu lolotonga ‘ene hoko ko e Minisita Takimamata ‘a e fonua kimu’a pea toki tuku ia ki tu’a mei he Kapineti.
Ko e Poate foki ko’eni na’e ‘ikai fakalao hono fili ‘e Lavulavu pea neongo ‘a e taukave ‘o pehe na’e fakalao ka ‘oku ‘ikai koha me’a fo’ou ki Tonga ni mo mamani ‘a e founga ngaue lalo uaea ‘a e tokotaha ni ‘a ia na’e ‘ikai muimui ia ki he founga ngaue kimu’a pea toki a’u ki he Kapineti.
Ko e Poate foki ‘eni na’e sea ai ‘a e kaungame’a ofi ‘o Lavulavu ko Tomifa Paea ‘a ia na’a me toki fokotu’u hake pe he 2015 pea na’e iku fakafisi ai mei he Poate Takimamata ko’eni ‘a e kau pisinisi ‘iloa mo taukei ‘a ia na’e fili kinautolu ‘i he founga ngaue totonu mo fakalao pea tukukehe ange ‘enau taukei mo e ‘ilo faka-pisinisi 'a ia na'e 'uhinga ai hono fili kinautolu ki he Poate.
Ko kinautolu na’e fakafisi na’e kau kiai ‘a Shane Walker, Ross Chapman, pea mo Paul Johannson ‘i he’enau ta’efiemalie ki he founga ngaue na’e fakatu’uta mo Lavulavu pehe ki he fokotu’utu’u na’e hu mai moia ki he Potungaue.
Na’e toe fokotu’u foki ‘e Sika ‘i he ngaahi uike si’i kuo maliu atu ki he Kapineti ‘i ha pepa mei he Potungaue ki he Ngaahi Ngaue Lalahi ke ta’ofi ‘a hono totongi ‘o e pa’anga ‘e $300,000 ‘a ia na’e paasi ‘i he tu’utu’uni Kapineti fika 436 ‘o e ‘aho 29 ‘o ‘Epeleli 2016 ke fakatau’aki ‘a e ‘u me’angaue popo mo maumau ‘a Tomifa Pae mo e Vava’u Construction.
Ko e totongi ko’eni na’e hanganaki ke fakahoko ki he pangike ANZ ‘a ia ‘oku lolotonga ‘i ai ‘a e fu'u mo’ua ai ‘o Paea. Na'e lahi foki 'a e laaulea mo e ta'efiemalie fekau'aki mo'eni pea mo hono fehu'ia pe koe ha 'oku totongi ai 'e he kau totongi tukuhau 'a e fonua 'a e mo'ua 'o Tomifa Paea.
‘Oku fakamalo’ia heni ‘a Sika ‘i he ngaue ‘ofa fonua kuo ne fakahoko pea haofaki ai ‘a e pa’anga ‘a e fonua mo e kakai na’e mei molia atu he fa’ahinga founga ngaue ‘oku ‘ikai ke fakalao mo muimui ki he ngaahi tu’utu’uni ngaue ‘a e Pule’anga.
‘Oku lahi hono fakaanga’i ‘a e ngaahi faitu’utu’uni ‘a e Pule’anga ka ta koaa ni ‘e malava pe ‘a e kau Minisita kenau fakahoko lelei honau fatongia ka ‘oku ‘ikai koe ‘io ‘io pe mo e kaungafai pea iku ke ‘ata kovi ai ‘a e Pule’anga mo e fonua.
Kuo ta 'e Sika 'a e sipinga lelei ke fai ha muimui kiai.
12 comments
-
'Oku malie foki e fo'i 'aliaki ko 'eni 'a Sika. ko 'eni kuo tau sio kuo tuku mai e hinoga 'oe kau Talekita fo'ou na'ane fili. Tetau lava pe ke tau pehe, kou fili pe 'e Sika 'ene kau tama kihe poate. Tanaki atu ki ai, na'e 'ikai ke tu'uaki mai mo 'o mai ha faingamalie kihe kakai fakalukufua ke nau tohi atu pea toki filifili mei ai 'ae kau talekita. Koe 'ata ia ki tu'a mo ma'a e ngaue. Ka ko 'eni kuo filifili pe 'e Sika ia 'ae kau talekita. Koe taha foki ia e ngaahi fakaanga moe 'uhinga 'oku tukuange ai e kau talekita ne fili 'e Lavulavu he na'e 'ikai ke ma'a mo 'ata ki tu'a hono fili kinautolu pea koe taha ne pehe tokua ne fili pe 'e Lavulavu 'ene kautama. Ka ko'eni ia 'oku ho'ata mai 'oku fai pe 'e Sika e me'a tatau. Hange koe lau 'ae kauleka ..."Lau ki Kao kae tuku 'a 'Ao"...
-
Malo Misi e ngaue 'ofa he fonua. Ko e puipuitu'a mahu'inga ho tupu'anga ko e ongomatu'a ngaue mo lotu 'oku ke tupu ai. 'Oku 'ikai ko ha me'a fo'ou ho'o tupu hake pee he 'aatakai fonu he pa'anga mo hono ngaahi faingata'a. 'Oku 'iai 'a e tui ko e poupou lahi mo lelei kiate ko e he ngaue ni ko e ongomatu'a mo'ena lotu. 'Oua e tuku e lotu mo hufia 'a e ngaue mamafa mo faingata'a ma'ae fonua mo hono kau taki. Mo'oni e lau 'a Shakespear.....HELL IS EMPTY ALL THE DEVILS ARE HERE.
Tokanga Misi pea ke falala kia Sihova he 'oku fonu tevolo 'a e Pule'anga. -
'Ai foki Semisi Sika na ko ha'o fo'i 'oho fakafo'ituitui eni 'au 'i hono 'ai si'i 3kilu, he kou lau hifo he ongoongo e taha ku si'i launga'i koe e Tomifa hono remove ia mei he Poate, pea lava pe fo'i ongoongo koia ke tapale mai leva 'e koe 'a e fo'i 3kilu. Kake tukunoa'i he ku lahilahi ho'o situlesi 'au 'o maloloo ki falemahaki ho'o toki alu hake o Minisita, pea ikai keke tali keke toki Minisita ha Pule'anga maau, ka ke Minisita eni koe he Pule'anga Mafia. Kai hake ena!
-
MĀLŌ MAFI-'O-AMERICA SĀMOA...Kātaki ka ko e founga ngāue 'a e Pule'angá ni ko e tuku e laó ki he tafa'akí ka e fai 'enau tu'utu'uní.
Mālõ e lava mai Mafi ki he kolotaú ni. -
Teu tomu'a fakamalo ki he 'Eiki Minista he fakahoko ngaue lelei kuo fakahoko. Ka koe ki'i fifili pe 'eni:
Koe ha na'e 'ikai 'o hake ai e maumau ko'eni he taimi pe na'e fai ai 'e Lavulavu e tu'utu'uni ko'eni.
1. Na'e mahe'a hake e founga ngaue ko'eni 'a Lavulavu kae 'ikai hano ue'i
2. 'Oku hange kia au kapau na'e kei 'i loto fale a Lavulavu 'e 'ikai ue'i e me'ani.
2. 'Oku toe 'iai ha ngaahi fakahoko ngaue ta'efakalao mo maumau 'a ha taha he fale ka 'oku 'ikai ue'i ko ha fa'ahinga 'uhinga?
Faka'apa'apa atu. -
Malo Semisi Sika e ngaue lelei,ka koe ha koaa 'oku kei 'atamai kovi ai e kakai 'o fili 'a Lavu koaa pe kohai fai mo hae atu 'a Lamu moe fkhela
-
Fakafe'i he tofa hala mai 'a Langi. Tonga kuo mahino 'a e solution ki he Pule lelei iaa. Ko e 'OFAA mo e fili leleii. Ke ngaue'i' lelei 'o e ngaahi tapuaki he koe ki'i kakala pe 'o e nofo taimi.
'Eiki Minisita Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi, 'oua na'a ngata hee kae hokohoko atuu. He kuo 'osi teu'i pe kitautolu ia ki ha fa'ahinga 'aho pe.
Tu'a 'Ofa 'Eiki Atu. -
Malo Semisi Sika e ngaue lelei pea fielau koe tangata pisinisi ko e pea 'oku ke mamae he fakamoleki noa'ia e pa'anga. Malo e ngaue.
-
Fakamalo lahi atu ki he Minisita Semisi Sika he 'ene fakahoko e ongo fo'i tu'utu'uni lelei ko 'eni. Kapau ee na'e kei Minisita 'a Lavulavu 'ikai ko 'etau lele kuikui ai pe he "malie & lelesoni" Koe me'a 'ena 'oku fiema'u 'e he kakai e fonua, ke 'oua 'e tuku fakatafa'aki e lao, kae lele noa'ia. 'Oatu e poupou moe talamonuu Semisi Sika, pe 'oua toe tuku pe afe kae hokohoko atu. Fakatauange pe he'ikai teke 'omi 'e koe ha'o kau pone ki he Poate Takimamata. Ka mou ako mei hena kau Minisita.
-
FAKAMĀLÕ ATU KI HE ONGOONGO LELEI KO 'ENI. MO'ONI IA KO E MAFULI MEI HE NGAAHI MAUMAU NA'E HOKO 'I HE TAKI 'A 'ETUATE LAVULAVU 'I HE ONGO POTU NGĀUÉ NI.
1. Fakamālō foki kiate kinautolu kau talēkita poate na'a nau fakafisi 'i he 'enau 'ilo pe 'a e founga halá pea nau tafoki.
2. Ko e 'uhi 'oku tokolahi 'o kitautolu 'oku tau lotosi'i na'a mole hotau ngaahi faingmālie ngāué, pea tau fakalongolongo 'o 'ikai fakahā hotau loto totonú.
3. Pea faka'ai'ai ai 'a e ngāue kākā 'i Pule'angá (corruptions), mo hono ngāue kovi'aki e mafai taki 'o e kakai.
4. Kuo tau 'ulukalo ai hono fakamanamana'i kitautolu 'oka tau fehu'ia mo faka'eke'eke pe 'oku 'ifē 'a e faitotonú, mo e angatonú?