Fakatu'utamaki 'o e politiki tu’u ve’etaha Featured
Lau 'a e 'Etita
Fakatu'utamaki 'o e politiki tu’u ve’etaha
‘Oku ‘uhinga ‘a e politiki tu’u ve’etaha ki he ‘ikai ke mahino pe koe fē ‘a e tafa’aki ‘oku te kau kiai ‘a ia ‘oku fakatu’utamaki ange ‘a e fa’ahinga kalasi ko’eni ‘i he mala’e ‘o e politikale.
‘I he ngāue faka-Fale Alea ‘oku ‘i ai ‘a e tafa’aki ‘oku te kau kiai pea neongo ‘oku te tau’atāina ka ‘oku mahino ngofua pe ‘a e ngaahi polisī mo e ngaahi taumu’a ‘oku laini taha mo ‘ete fakakaukau faka-politikale mo e fiema’u ‘a e kakai 'oku te fakafofonga'i.
‘I he Fale Alea ‘o Tonga neongo koe fa’unga koe fale pe ‘e taha (unicameral) pea ‘oku te’eki ke fakalao’i ‘a e ngāue faka-paati (party-system) ka ‘oku ‘osi mahino ‘oku ‘i ai ‘a e Pule’anga ‘a ia ko kinautolu ‘oku nau ui kinautolu koe paati PTOA pea mo e tafa’aki ‘oku nau fakahoko a e fatongia fakaanga ‘a ia ‘oku tokolahi taha ai ‘a e Hou’eiki Nōpele.
‘Ko kinautolu 'oku ‘ikai mahino ‘a e tafa’aki ‘oku nau tu’u kiai pe koe kau politiki tu’u ve’etaha e toe malava pe ke fakalea koe kau tu’u fakamangamanga (hūfanga he fakatapu) pe koe hekeholo ‘o ‘au pe ki hono ui koe kau heka funga ‘ā.
‘Oku fu’u mahino ‘a e kalasi ko’eni ‘i he ngaahi ‘aho ni ‘i he Fale Alea ‘o Tonga. ‘I he vakai tau'atāina ki he kau Fakafofonga ‘o e kakai ‘oku mahino ‘a e tu’u’anga ‘o e kau Fakafofonga ‘i he PTOA tautautefito kiate kinautolu ‘oku nau ‘i he Pule’anga taki ai 'a e Palemia pea mahino mo e tu’unga ‘oku tu’u ai ‘a Sovaleni, Lavemaau mo Vaipulu ka ‘oku ‘i ai ‘a e ki’i toko ni’ihi ‘oku ‘ikai mahino pe koe fē 'a e feitu’u ‘oku nau tu’u kiai.
Ko e kalasi ‘eni oku fakatu’utamaki taha he ‘oku nau sio pe ki he’enau lelei fakataautaha pea nau me’angāue’aki ‘a e fili ‘a e kakai ke kumi 'aki ‘enau tu’umalie fakafo’ituitui pea iku ‘o nau lavaki’i ‘a e faka’amu mo e ‘amanaki ‘a e kakai.
‘Oku nau faka’uhinga hala’i ‘a e tau’atāina faka-politikale tautautefito ki he’enau ngāue faka-Fale Alea pea 'ikai ke mahino kiate kinautolu kuopau kete pōpula kae fakahoko ‘a e ngaahi fakaukau mo e taumu'a ‘e lelei ki he fonua fakalukufua mo e kakai ‘o e fonua neongo pe 'oku fepaki mo'ete fiema'u fakafo'ituitui ka ‘oku ‘ikai ko’ete tau’atāina ke fili ki ha me’a ‘e lelei pe kiate kita.
‘Oku hā mahino mei he tipeiti ‘oku fakahoko ‘i he Fale Alea he ngaahi 'aho ni ‘a e mahino ‘a e ngaahi polisī ‘oku taukave’i ‘e he ongo tafa’aki pea ‘oku mahino ngofua ‘a e ngaahi fokotu'utu'u ‘e lelei ki he fonua mo e ngaahi ‘asenita ‘oku muimui mai 'i he ngaahi fakaukau 'oku fakatu'utamaki mo holoki fonua.
Ko e ‘ikai ke paloti, hikinima pe fakahāloto koe fakatātā mahino ia 'o e politiki tu’uve’etaha ‘a ia ‘oku ‘osi mahino koe ‘uhinga ‘a e ‘ikai ke paloti kae malohi ‘a e tafa’aki ‘oku te tui kiai kae tautautefito ki he ngaahi ‘isiū mahu’inga taha ‘i he Fale Alea pea ‘oku fakaongo atu kiai ‘a e kakai ‘o e fonua.
‘I he’ene pehe leva 'oku fu'u mahu'inga 'a e tu’u ve’eua pea pau mo e tafa’aki ‘oku te kau ki ai kae ‘oua ‘e tu'u ve'etaha pe fakamangamanga (puipui ange he mo Hou'eiki) pe ngāueaki ‘a e tau’atāina ke ‘oua ‘e fakahā loto he koe me’angāue fakatu’utamaki ia.
'Oku toe malava pe foki ke faka'uhinga koe politiki tu'u ve'etaha 'oku makatu'unga ia he 'ikai maa'usia pe koe tō nounou faka-fakakaukau ke mahino'i mo muimui'i 'a e ngaahi ngāue 'oku totonu ke fakahoko pea koe taimi 'e ni'ihi koe matu'aki pau'u lotu pe ia.
3 comments
-
Ko e Article oku fakapatonu kihe kau Memipa Fale Alea kamou afe’i emoutolu ka si’i Mele, uanoa kapau na’a mo lava o fai e ngaue a Mele tautautefito ki hono tau’i e totonu a e kau Ngaue Faka Pule’anga.
Kaikehe e Atita oku mo’oni ho’o lau, ka heikai tuku e ngaofe koe fakalai pe ke ma’u ha monu. -
Poto ange pe 'a Mary ia he kau KP pea 'e toe vave pe ha'a nau lukuluku ke hoko atu 'aki e ngaue 'a Mary. Ko 'ene ;osi pe hiki 'a Mele ia tu'u mai mei he tafa'aki e taha. Wake up people...hahaha...
-
'Etita koe fo'i fehu'i lelei 'ena ke 'eke kia Mele 'Amanaki pe 'oku pau hono va'e ki fe na'a si'i faingata'a'ia. Ko ena kuo tu'u fakataha mo e PM faka'ilo e Tonga sat ka tau tali ki he ola. Tonu ke toe 'eke mo e fehu'i tatau kia Lavu Fefine. He'ikai fuoloa mei heni kuo tau sio he me'a malie.