‘Epoki fo’ou ma’a Tonga: Kamata ngāue ‘Ofisi ‘Omiputimeni Featured
20 Ma’asi, 2017. Ko e ‘epoki fo’ou ia ma’a Tonga ‘a hono fakalao’i ke fokotu’u ‘a e ‘Ofisi ‘o e ‘Omiputimeni (Ombudsman) pea hoko ‘a ‘Aisea Taumoepeau koe fuofua ‘Omiputimeni ia ‘a e fonua.
Ko e konga mahu’inga ‘eni ‘o e fa’unga faka-temokalati ke ‘i ai ha ‘ofisi pehe ni pea ke tau’atāina ange ‘o fakahoa ki he ‘Oifisi ‘o e Komisiona ki he vā mo e kakai (Commisioner of Public Relations) ‘a ia na’a tau ngāue mai’aki.
Ko e fa’unga foki ‘o e ‘ofisi ‘oe ‘Omiputimeni ‘oku taua’atāina ange ia pea ‘oku ‘ata ki tu’a pea ‘oku ne ‘oange ‘a e mafai ‘oku lahi ange mo fā’atā ange ki he ‘Omuputimeni kene malava ke fakatotolo’i ‘a e ngaahi ngāue ‘a e ngaahi Potungāue ‘a e Pule’anga mo e hono ngaahi kupu fekau’aki ‘o tatau pe kapau e fakahoko atu ha lāunga pe ko ‘ene fokotu’u pe ‘e ia ke fakahoko ha fakatotolo ‘o ‘uhinga ‘i he ngaahi makatu’unga lelei 'oku ne fokotu'u mai.
Ko e lao foki ‘eni na’e paasi ‘e he Fale Alea he mahina ko Tisema ‘o e ta’u kuo ‘osi 2016 pea ko hono faka’ofisiale ‘a e kamata ko’eni ‘o e ngāue ‘a e ‘ofisi ‘o e ‘Omiputimeni koe faka’ilonga lelei ia ki he fonua. 'Oku malumalu foki 'a e 'Omiputimeni 'i he Sea 'o e Fale Alea pea koe Sea 'o e Fale Alea 'oku ne fili 'a e 'Omiputimeni 'i he loto kiai 'a e Fale Alea.
Ko e taha foki ‘o e ngaahi kehekehe mahu’inga ‘i he ‘Ofisi ‘o e Komisiona ki he vā mo e kakai (Commisioner of Public Relations) mo e ‘Ofisi ‘o e ‘Omiputimeni (Ombudsman) ko hono ‘ikai fakangofua ‘i he ‘Ofisi ‘o e Komisiona ki he vā mo e kakai ke tukuange ‘a e ngaahi fakamatala ‘o ‘enau ngaahi fakatotolo ki he kakai.
‘I he malumalu ‘o e ‘Ofisi ‘o e ‘Omiputimeni ‘oku toe tau’atāina ange pea ‘ata ki tu’a pea ke ‘ilo ‘a e kakai ki he ngaahi fakatotolo ‘oku fakahoko. 'Ikai ngata ai ka 'oku ne faka'ilo ki he kakai 'o e fonua 'a e paletu'a ke malu'i 'aki 'enau ngaahi totonu.
‘Oku toe fakaonopooni foki ‘a e ‘Ofisi ‘o e ‘Omiputimeni he ‘oku ‘i ai ‘enau website pea ‘oku malava ke tuku mai ai ‘a e ngaahi fakamatala mahu’inga fekau’aki mo’enau ngāue oku fakahoko pea pehe ki he ngaahi kaveinga ‘oku fiema’u ke ‘ilo kiai ‘a e kakai ‘o e fonua.
‘Oku ‘i ai foki ‘etau ngaahi tukuhua pea ‘oku fa’a he’aki pe ‘i he Fale Alea koe kulī ‘ikai hano nifo (hūfanga he fakatapu) ‘a ia ‘oku ‘uhinga foki ki he ‘ikai ha mafai ‘o e ngaahi sino na’e fokotu’u ‘e he Pule’anga mo e Fale Alea ‘o kau ai ‘a e ‘Ofisi ‘o e Komisiona ki he vā moe kakai ke fakahoko ‘a e ngaahi fatongia tautautefito ki hono tau’i ‘o e faihala.
Ko e nga’unu atu ko’eni ‘oku mahino mai ‘oku ‘i ai ‘a e ‘amanaki lelei ki he ‘Ofisi ‘o e ‘Omiputimeni mo e ngahai fatongai tefito ‘oku hilifaki ki he uma ‘o e taki ‘Aisea Taumoepeau pehe ki he’ene kau ngāue.
‘Oku kau ai ‘a e fakatotolo ki he ngaahi lāunga fekau’aki mo e ngaahi Potungāue ‘a e Pule’anga, fahoko hono solova, fakahoko e ngaahi lipooti mo e ngaahi fokotu’u (recommendations) pea kene fakapapau’i ‘oku fakahoko totonu ‘a e ngahai fatongia ki he kakai ‘o e fonua.
‘Oku ‘ikai sola ‘a e fonua kia Taumoepeau mo ‘ene fua fatongia ‘i he fonua pea na’a ne ‘i he tu’unga Fakahinohino Lao Pule (Solicitor General), Minisitā Lao mo ‘Ateni Seniale) pea koe taukei lahi mo mahu’inga ia ki he fatongia ni.
‘Oku tau ‘amanaki lelei ki ha fakahoko ‘e he kupu mahu’inga ko’eni ‘a ia koe taha ‘o e ngaahi ‘elemeniti mahu’inga ‘o e pule faka-Temokalati hono fatongia ke teke 'a e laumalie 'o e pule lelei mo e fakamaau totonu telia ‘a e lelei ‘a e fonua mo hono kakai.
1 comment
-
'Oku tau fiefia kotoa 'i he'etau a'usia ha kuonga peheni, ka oku toe pe eni ke fakato'oto'o e fakatotolo'i 'o ha launga he ko e 'atunga ee kuo ma'u e ola ia o Lavu kuo 'i tu'a ia. Ko e iku'anga ho'o mou fakatotolo 'oku 'ikai 'ave ia 'o hopo'i? Pea koeha leva hono 'aonga???