Lahi hono ngaue ‘aki lea faka-Pilitania polokalama TV mo e Letio Featured
Tohi Ki he 'Etita
Lahi hono ngaue ‘aki lea faka-Pilitania polokalama TV mo e Letio
‘Etita,
Kataki kae tu’u atu mu’a ho’o kolomu ‘a e hoha’a ki he lahi hono ngaue’aki ‘a e lea fakapapalangi pe koe faka-Pilitania ‘i he ngaahi polokalama ‘oku fakamafola ki he kakai ‘o e fonua.
‘Oku lahi ‘a e ngaahi polokalama ‘a e ngaahi Potungaue ‘a e Pule’anga pehe ki he ngaahi Poate pea mo e ngaahi kautaha ‘ikai faka-Pule’anga ‘oku fakahoko mai he Televisone mo e Letio ‘i he lea faka-Tonga. Ko e konga lahi ‘o e taimi ‘oku lea ai ‘a e kau ‘ofisa mo e kakai ‘oku nau fakahoko mai ‘a e ngaahi polokalama ko’eni ‘oku nau lahi ngaue’aki ‘a e lea faka-Pilitania pea lahilahi faka’osi ma’u pe ‘enau setesi pe ko e palakalafi ki he lea faka-Pilitania.
‘Oku ou tui ta’e toe veiveiua ‘oku ‘ikai ke mahino ‘eni ia ki he kakai ‘o e fonuan pea kapau 'oku hala 'eku ma'u pea fakamolemole'i ange au he koe anga pe 'eni 'eku vakai.
Na’a ku fanongo ‘i he polokalama ‘a e Talekita Mo’ui mo e Toketa Pule ‘a e Potungaue Mo’ui ‘i he ho’ata ‘o e ‘aho ni Tokonaki 17 Sepitema fekau’aki mo e fokoutua ki he kofuua (kidney) pea mo hono faito’o ‘oku ui ko e taialasisi (dialysis) pea mo e ‘ikai ke mateuteu ‘a e fonua kiai. ‘Oku ou faka’apa’apa lahi ki he ongo toketa ni pea ‘oku ou tui au kiate kinaua mo e taumu’a ‘ena polokalama ka ko e konga ‘ena polokalama na’a na ngaue’aki ‘a e lea faka-pilitania.
‘Oku mahino ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi lea faka faito’o mo fakasaiesnisi ‘oku fakatekinikale pea ‘ikai ha lea Tonga kiai ka ‘oku lava pe ke fakamatala’i mai ha fa’ahinga founga ke mahino ki he kakai ‘o e fonua. ‘Oku mahino kiate au na’e ‘ikai ha’a na ‘uhinga pe taumu'a (intention) kiai ka kiate au na’a na fakakaukau ‘oku mahino pe ki he kakai ‘o e fonua hange ko e mahino kiate kinau ‘ena fakamatala.
Ko hono mo’oni ‘oku ‘ikai koha siolalo ‘eni ki he kakai ‘o e fonua ka koe tokolahi taha ‘a e kakai ia ‘o e fonua ‘oku ‘ikai ke mahino ia kiate kinautolu ‘a e ngaahi fakamatala na’a na ‘omai tautau tefito ki he konga na’e lahilahi ‘ena ngaue’aki ‘a e ngaahi lea ‘oku faka-Pilitania.
‘Oku ‘ikai koe polokalama pe ko’eni ka ‘oku ‘oatu ‘eni ko e fakatataa ‘a e lahi hono ngaue’aki ‘o e lea faka-Pilitania ka ‘oku totonu ke toe fakakauka’i ange he ‘oku ‘i ai ‘a e tokolahi ia ‘o e kakai ‘oku ‘ikai ke mahino kiate kinautolu.
Ko e ngaahi polokalama ‘oku mahu’inga fau ki he kakai ka ‘oku mahu’inga ke fakafokifoki ‘a e fakamatala ke ngaue’aki ‘etau lea he ‘oku mahu’inga ke mahino ki he kakai.
Faka’apa’apa Atu,
Koeli ‘Emalata
3 comments
-
Siasi ko hono ngaue'aki pe 'a e lea fakapalangi 'i he ngaahi fetohi'aki fakaloto potungaue 'a e pule'anga he ko hono 'uhinga pe ko e lea fakapapalangi ko e lea faka'ofisiale ia ke ngaue'aki he pule'anga. Pea kou tui ko e lahi taha hono fai 'a e lea fakapapalangi koe'uhi pe ko e 'ikai ke 'i ai ha lea fakatonga lelei ke ne hanga 'o fakamahino'i 'a e 'uhinga 'a e fo'i lea fakapapalangi.
-
MO'ONI LAHI 'A E LĀUNGÁ NI...'Oku 'i ai 'a e tokolahi 'oku nau pehē tokua 'oku nau ngali potoange 'i hono faka'aonga'i 'o e lea Pilitāniá, ka e tuku 'a e lea Tongá.
Ka 'oku mahu'ingataha ke mahino ki he kakai 'a e polokalama 'oku tukuatu mei he Pule'angá.
Pea kuo u faka-tokanga'i 'a e lahi 'o e faka'aonga'i 'o e "Pidgin-English" tautaufdfito ki he kau politiki, kau ngāue faka-pule'angá, mo e kau faka-mafola leá. 'Oku nau 'omai 'a e ngaahi fo'i lea faka-Pilitāniá lolotonga 'enau lea faka-Tongá.
Fiema'u ketau lea faka-Tonga lelei, pea tau lea faka-Pilitania lelei 'o fakatatau ki he mahino 'a e kakai 'oku tau malanga kia kinautolú. -
Ko e me'a eni 'oku fu'u mo'oni aupito. He kuo a'u ia ki he 'u fetohi'aki fakaeloto 'apingaue, kuo fai 'aki ia e lea fakapalangi. Pea ka toe fai ha fakataha ia, oku toe lele fakapalangi ia osi koia ko e fuu kau Tonga pe oku fakataha. Oku iai e ngaue lahi ia ke fai ke fakafoki hotau fonua ke ngaue'aki 'etau Lea he kuo mole ngaahi me'a lahi ia mei he'etau lea he lahilahi e fiepaalangi. Tau sio he faiva, ko e me'alele polisi a Spaini oku tohi pe ia aki enau lea, ko Tonga ni ko e me'alele polisi ia ku tohi fakapalangi ia kae pango ku lea fktonga e kau polisi ia pea ilifia he lea fakapalangi. Kaikehe kuo taimi ke fai ha me'a