Te’eki fakapapau’i ha mahu’inga lahi ‘o e tokoni ‘a Papua Niukini ki Tonga Featured
Palemia 'o Tonga Hon. Samuela 'Akilisi Pohiva mo e Palemia Papua Niukini Hon. Peter O'Neil
Nuku'alofa, 25 Sanuali 2016. ‘Oku tukuatu ‘a e ongoongo ni ke fakamahino ‘a e ongoongo na’e tukuatu ‘i he ‘aho 21 ‘o Sanuali 2016 fekau’aki mo e folau ‘a e Pule’anga Tongá ki Papua Niukini, na’e taki ‘e he ’Eiki Palēmia. ‘Oku fakahoko atu heni na’e te’eki ke fakapapau’i ha mahu’inga fakapa’anga ‘o e lahi ‘o e tokoní ‘i he alea na’e fakahoko ‘e he ongo fonua ni.
Neongo kuo ‘i ai ‘a e fakafuofua fakapa’anga ki he fakamole mo e lahi ‘o e pa’anga ‘e fiema’u ki he ngaue faka’enisinia mo e me’angāue ki he ngāue fakalelei ki he Pa’ake Teufaiva mo e fokotu’u ‘o e Senitā ma’a e Kau Sipoti Tu’ukimu’a (High Performance), ka ‘oku te’eki ke fakapapau’i ‘a e mahu’inga fakapa’anga ‘o e ngaahi tokoni ko iá, kae ‘oua leva kuo maau ‘a e ngāue ‘a e timi fakatekinikale mei Papua Niukini te nau ‘a’ahi mai ki Tonga ni ke vakai’i ‘a e ongo feitu’u ‘oku ‘amanaki langá, ‘a ia ‘e taki mai ai ‘a Hon. Justin Tkatchenko MP, ko e ‘Eiki Minisitā ki he Ouau Fakafonua, Sipoti mo e Takimamata ‘a Papua Niukiní.
Ko e taukei ‘a Papua Niukini ki hono palani mo e teuteu ‘o e Sipoti ‘a e Pasifikí, ‘e tokoni lahi ia ki hono ‘omai ‘a e mahu’inga totonu (tatau pē fakapa’anga mo fakatekinikale) ki hono fakahoko ‘e Tonga ni ‘a e Sipoti ‘a e Pasifiki 2019, pea ke tau ako foki ‘a e ngaahi lesoni ‘i he’enau fakahoko ’a e Sipoti Pasifiki ‘o e 2015.
NGATA’ANGA
Tuku atu mei he:‘Ofisi ‘o e Palēmia, Pule’anga Tonga, Nuku’alofa, Tonga.Tu’asila:Taufa’ahau Road, P.O. Box 62.Tel: (676) 24 644
Fax: (676) 23 888; NgaahiFaka’eke’eke- Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
10 comments
-
Koia Oua e Fiu, kuo talamai e he timi Papua, ke kataki Tonga mou laka mo ha pulu tutu'u o olo pe hoo mou stadium ke ma'a he 'oku kei faka'ofo'ofa pe ia, koloa pe ku mau 'eva mai ka ku lahi ange kau masiva ia homau fonua ke tokoni'i pea oua na'a mou toe fa'a kole mai ha ha ha!
-
Masi'i, Ngali pe 'oku 'iai ha fk'ilonga lelei he folau mai 'ae Fo'i team fkpolofesinale mei PNG 'o vakai ki he'etau teuteu kihe Sipoti 'oe Pasifiki kihe 2019.. "Oku tau Tui pe mo Falala koe kamata 'eni 'oe fengaue'aki moe tokoni ?
Kuo fai ha Kole moha Tukituki ki China, Japan, Aust n NZ mahalo koe me'a tetau lava koe fokotu'u mai ha TAX fo'ou ke tanaki ha manenga kihe Sipoti 'ae Pasifiki Saute 2019 -
Malo mu'a hono kei kapikapi mai hotau tepeli pea malo 'ae kei a'aa mai 'o fai 'ae polave, 'oku ou fkmanatu atu, ko koe mo au, 'oku tau kei Tangata pe, 'Oku 'ikai ha Taha ia 'e Haoha'oa?? masi'i Mokofisi. Ko hotau fklakalaka kimu'a he mo'ui, 'Oku 'ou tui fkpapau, kapau te tau lava 'o tau'i hotau ng vaivai'anga ? he fononga'anga pea 'e 'iai leva 'ae Fktu'amelie !!.
"oku 'ou ohovale aupito ho'o.. 'AFUNGI....... ho'o lau akooo.... mo ho'o loto Tangia pehee.... mo ho'o fksi'isi'i ngaueee.......ta'efe'unga ia moe tu'unga fkekitemika 'oku ke ngaue mai'aki ho'o ng fkmo'oni he pe'esi ni........Koe me'a 'oku mahino mai kiate au ho'o tu'unga mo'ui Koe Loto 'oku kovi, koe 'anga 'oku palakuu ho'o fu'u fola'osi pehee mai.......Koe 'uho 'eta polave," Koe Kole pea 'e fo'aki" pea "koe Tukituki 'e to'o" pea mole ke mama'o ha'aku feinga 'atu ke tuku hifo ha ngeia ha Tangata pe fkmo'oulalo ha taha, he 'oku ta tatau he koe fktupu kitaua 'ihe 'Imisi 'oe 'Otua. pea neongo 'oku tufa kehekehe 'ae ng Taleniti ka 'oku tau tatau pe he ngaue'ei 'ae Visone Mo'ui moe Misiona koe'uhi koe Kaha'u 'o Tonga, pea 'oku fai kiai 'ae FK-Na'una'u mo hono FK-Ma'opo'opo kitautolu 'o tatau pe ia Mokofisi, ko hai 'oku Pule'anga he 'aho koia !!!!.
Koe motua ngoue pe 'eni, pea 'oku ke langamai 'ae Mataka moe Siaine, he koe ongo mata'i koloa 'eni ne mau ngaue'i he ta'u 'e nimangofulu kuo hili 'o lato ai 'emau mo'ui fkfamili pea tokoni kihe langalanga fkekonomika 'o Tonga he kuo hili....Koe taimi 'eni na'e kei ako 'a Feleti Sevele i NZ pea toki foki mai 'o hook koe Sekelitai 'ae Poate 'ae Ng Koloa(Siaine/Mataka) he fitungofulu tupu.
Na'e kauvaha 'ae Palemia 'oe 'aho koia,(Tama ko Tupouto'a-Tungi) he fekumi mo kole tokoni koe'uhi ko hono Fonua moe Kaha'u 'o Tonga 'o Tatau pe moe Taimi na'e 'ihe Taloni ai. Na'a ne ha'ele a 'a Kwait, Brunei, Saudi Arab,Libya, Taiwan, China mo fe fua, tu'unga he'ene ma'aimoa " KO hono 'Unu'aki 'o Tonga.
'Oua teke si'aki 'ae Kole moe Tukituki, 'oku fai 'ehe Pule'anga he ko hotau tokoni 'ofi he ngaue lalahi 'oku fk-hoko he Fonua, Siasi, Ng Ako'anga, Kolo pea pehee kihe Pule'anga.
Fokotu'u atu, Ai pe loto ke ma'a pea vete atu 'ae ng te'unga 'oe 2015 he koe ta'u fo'ou 'eni 2016. Pea manatu'i keke kole fkmolemole kihe 'Eiki he ng fufuuu angahala 'oku mo'ua ngofua kiai. -
"Oua e Fiu." 'IKAI, 'OKU KE HALA 'AUPITO KOE, ...Na'e 'ikai kolekole holo 'a Tupou IV ia mo Tupou V, pea 'oku te'eki ai ke ha'ele 'a Tupou VI ia 'o kolekole holo (tapu mo 'Enau 'Afifio) lolotonga 'e Ne palēmiá.
Na'e faka-lakalaka 'a e Potungāue Siainé mo e Mataká lolotonga 'a e Palēmia 'a Tupou IV, pea fakatau passipooti, mo e ngaahi feinga kehekehe neongo na'e 'ikai ola lelei kotoa. Na'e taki 'a Feleti Sevele 'i he 'ene PM 'o kamata e ngaahi fakalakalaka 'oku ke fakamatala ki ai. Na'e lolotonga eni 'a e kei tu'u e La'ā 'o Tupou V. Pea na'e 'ikai me'a 'a Sevele ia mo Tu'ivakanō 'o kolekole holo.
Ko e fu'u nō pa'anga mei Siainá ko e tutu mo e faka-'auha 'e 'Akilisi Pōhiva 'o Nuku'alofa mo 'ene kau Temokalati. 'Oua teke tanu 'a e mo'oni ko ia, e? He tetau totongi, pea hokomai 'etau fānau, mo hotau ngaahi mokopuna 'oku kei tu'u pe fu'u mo'ua laui-miliona.
Ko e fanga ki'i poto 'o 'etau Kapinetí ko ena 'oku takitaki holo honau ihú 'e he ta'e-ako ko Lavulavu. Kākā mo e loi, mo e kasha'a mei he Pule'angá (corruptions) kae faka-haofi holo pē 'e he PM ke hokohoko atu 'enau "fāngota ki he kato ava" mei loto Pule'angá.
'Oku faikehekehe 'a e kolekole kākā (con artist) mo e 'ofa mai 'a e ngaahi fonuá mo 'enau me'a 'ofa (foreign aids). 'Oku 'ikai kenau fie ō 'o nō-pa'anga, he 'oku 'ikai kenau fie totongi faka-foki 'a e nō mo e tupú (interest). Ko e fiema'u pē ke kolekole pea 'oua 'e toe totongi faka-foki. Taha e me'a faka-mã.
Ko e "tangi ke vikia ka e 'au e kāinga." Ko e me'a ia 'oku mou fie taki-fonua aí he 'oku lelei homou ongoongó mo ho'o mou "credit"? Kuo 'ilo 'e he ngaahi pule'angá 'e 'omai e ngaahi tokeni ia 'o kaiha'asi, pea kai mo tufotufa 'i he fanga pone mo e fāmili 'o e kau takí. -
Fkmalo atu he fk-kohukohu mai hotau palepale pea 'oku ke fkmanatu mai ko kitaua koe fktupu pe ia 'ae 'Otua!! Koe Kole pea Fo'aki moe Tukituki pea To'o.... koe ongo 'elemeniti mo'ui ia, 'oku 'iate koe moau 'ihe Taimi kotoa lolotonga 'eta kei mo'ui.
'Oua teke sio Lalo hono tala hota masiva/Fonua he 'oku 'ikai Puli ia mei he vakaimai 'a Mamani Lahi. Sio kihe ng Langa fklakalaka lahi hotau motu ni mei langa fo'ou 'o Falemahaki Vaiola/Langa afaa 'o Ha'apai moe ha ha fua 'o a'u kihe langa fklakalaka kihe tukui kolo ki 'uta.........Koe 'ola 'ia 'ae kole moe Tukituki 'ae Pule'anga kihe ng Fonua ma'u me'a pea nau fkava mo nau 'ofa mai ke langalanga hake 'ae tu'unga fkikonomika 'a Tonga ni. kehe ia mei he noo Pa'anga mei Siaina ke langa'aki 'a Nuku'alofa ka tau toki totongi fkfoki o fktatau moe alea na'a tau kole noo 'aki. Koe kolekole ke langa'aki 'ae KAHA'U 'O TONGA, 'oku 'ikai koe me'a fo'ou ia, he na'e hoko pea 'oku lolotonga hoko pea 'e kei hoko pehee pe kihe Kaha'u Mokofisi. Koe Visone ke langahake e Sipoti, koe visone mo'ui 'ae Pule'anga koe'uhi koe kaha'u ia 'oe toutupu.........koe Misiona koe kumi ha pa'anga pea koe fo'unga koe kole moe Tukituki takai holo na'a 'iai ha Samaletane lelei tene tokoni'i ke fkhoko 'aki 'ae langa ngaue 'oku tau sio kiai. 'Oua teke mavana si'i he kau 'ako lelei hotau motu ni, ka 'oku fiema'u pe ha taha 'oku mo'ui KALUSEFAI ke tu'u he fohe, pea 'e malava 'ae me'a kotoa pe.He koe Tonga Mo'unga kihe Loto ia masi'i................. -
Na'e fakafepaki'i lahi 'e he Palemia 'a e kolekole he kamata mai hono Pule'anga na'a ne tala ki he fonua ketau feinga ketau mo'ui pe 'ia tautolu.
'I he taimi na'e 'i Papua ai 'a Vakata he lolotonga e sipoti ai na'e lea mai he letio 'o ne talamai kuo lava 'ene kole pa'anga ki he sipoti ka 'e toki endorse 'e he Palemia 'i he level head of State to head of State pea ko 'ene toki me'a atu ena o endorse e fo'i me'a ta'epau koia.
Oku ha 'i he facebook page 'a e Tonga PSA ko e fakalele 'o e sipoti 'oku fai 'e he Pule'anga, ka kou fehu'ia pe oku ha e Komiti ia na'e fili?
Ki he Hou'eiki Kapineti mou 'ofa mai 'o tokanga ki he me'a fakalukufua ki he mo'ui 'a e kakai, langa 'enau mo'ui ki 'olunga, tuku e tau sino mo e sio taautaha he temou fefeka kimoutolu ai. Pea feinga kemou manako ki he lea mo'oni ka mou tolonga, he koe 'atunga ena ko ho'o mou tapupu ki falemahaki he lahi e loi mo e fasitutu'u. -
'OKU OU FIFILI 'I HO'O LAÚ, "Oua e Fiu."...Pangó, ko e palōmesi 'a e Tohi Tapú ke tau kole mo tukituki ki he 'Otuá 'a ia 'oku ne foaki ta'e valoki'i. 'Oku hala 'aupito ho'o fk-'aonga'i 'i heni 'a e folofolá he 'oku 'ikai loi pea toloi e palōmesi 'a e 'Otuá...he 'oku 'ikai masiva 'a e 'Otuá ia. 'Oku fiema'u ketau ngāue'i ke tō hotau kakavá, pea toki faka-ava e ngaahi matapā. GOD HELPS THOSE WHO HELP THEMSELVES.
Pea 'oku 'ikai totonu ke langa e KAHA'U 'O E TONGÁ 'i he kolekolé, mo e mānumanú 'i he koloa 'a e ngaahi 'otu motu kehé. Kuo 'osi e taimi 'o e kolekolé; tetau feohi pe mo e masivá 'i he femolimoli'í. 'Oku 'ikai ko ha kakai "homeless" kitautolu.
Kuo ngoto 'a Tonga he kakai poto kuo nau ako. Tenau faka-kaukau'i 'a e founga totonú mo taau ke ma'u ai 'a e fu'u pa'anga 'oku fiema'ú. Ko e founga ena 'a e vale he akó, ko e kolekole holo ke tōmai ha fu'u monū...DREAM ON, BUDDY! -
'Oku 'iai 'ae mata'i koloa 'e ua he Mo'ui, 'oku na fononga fktaha ma'u pe Mokofisi. 1.Kuo pau keke kumi pea teke 'ilo ia ? 2.Kuo pau keke Tukituki pea 'e to'o kiate koe ? Pea 'oku tauataina pe 'ae Tokotaha koia, 'oku ke Tukituki mo kumi kiate ia, kene fo'aki pe ta'etali ho'o Tukituki.
Koe laumalie 'oe Langa fklakalaka he tukui motu 'oe Pasifiki, Koe 'Ofa moe Fo'aki ataataa pe 'ae ng Fonua Tu'umalie mo ma'u me'a pea 'oku tau lau ia ko hotau ng kaume'a Fafale kinautolu, tu'unga he 'etau kole tokoni koe'uhi ko hotau masiva fkpa'anga!!!!!!!. Koe hehenga 'oku fai ki PNG 'ehe PM 'oku 'ikai koha me'a fo'ou ia !, mei he ng. motu toki langalanga hake. 'Oku tau fk-tau'ange ke 'oua na'a tau fiu hono hiki hake 'ae Visone moe misiona 'ae Pule'anga koe'uhi koe KAHA'U 'O TONGA. -
'OKU 'I AI HO'O MO'ONI "OUA E FIU." Ko e me'a lelei 'a e kolekole. He 'oku faingofuaange 'a e tu'ulutui 'o kole, 'i ho'o 'alu 'o fai ha ngaue ke too hao kakava.
-
Lolotonga pe 'etau mo'ui !!! 'Oku kei 'iai pe 'ae faingamalie ? . Koe 'etau amanaki ia moha fk'amu ke 'iai ha Melenga mo ha 'Ofa mei hotau ng kaung'api ke tokoni kihe Langa hake 'ae Sipoti Fklukufua hotau Fonua.....Ko hai tene 'ilo ??, na'a 'ohovale kuo hoko a Papua Niukini koha Samaletani Lelei ki Tonga ??
'Oku fai e manatu melie kihe kau Misinale Tonga kotoa na'a nau ngaue osikiavelenga kihe Fonua ni pea nau to tau he tokoni kihe ave 'oe Lotu Fk-Kalisitiane kihe Fonua ni. Na'a ko'enau lotu 'eni, 'e to mai ha Tapu'aki ki hotau Motu ni ke langa'aki 'ae Sipoti kihe 2019.