Lesisita ‘a e Marae Taputapu‘ātea he Lisi ‘o e Koloa Tukufakaholo ‘a Mamani Featured
FONUA MOE TALA/CULTURE AND LANGUAGE
Lesisita ‘a e Marae Taputapu‘ātea he Lisi ‘o e Koloa Tukufakaholo ‘a Mamani
Na‘e tali kakato ‘e he Kōmiti Koloa ‘o e Tukufakaholo ‘a Mamani ‘ae kautaha fakamamanilahi koe UNESCO ‘a e UN ‘oku ne tauhi, tokanga‘i mo malu‘i ‘a e ngaahi me‘a fakaako, fakasōsiale mo fakafonua ‘a e tohikole ke lesisita ‘a e Marae Taputapu‘ātea he motu ko Rai‘atea ‘i Tahiti (Society Islands; French Polynesia) he Lisi ‘o e Koloa Tukufakaholo ‘a Mamani.
Na‘e fakapapau‘i ‘a e tu‘utu‘uni ko ‘eni he fakataha lahi ‘a e Kōmiti he ‘uluaki uike ‘o Siulai 2017 ‘i Pōlani ‘a ia na‘e fe‘unga mo e ngaahi koloa tukufakaholo fakanatula mo fakafonua ‘e 35 na‘e fokotu‘u ke kau he Lisi ‘o e Koloa Tukufakaholo ‘a Mamani ‘a e ngaahi fonua kehekehe ‘o mamani ‘o kau ai ‘a e Marae Taputapu‘ātea pē ‘e taha mei he Pasifiki.
‘Oku to e ‘iloa foki ‘i Tonga ‘a e Taputapu‘ātea ko e Tapukitea ‘oku ngāue‘aki ko e fetu‘u mo e kaveinga faiva faifolau mo e faiva toutaiika mo e Rai‘atea ko e La‘iatea mo e Langi‘atea ‘a ia ‘oku to e ‘uhinga ‘i Tonga ‘a e ra‘i ko e la‘i mo e langi mo e ‘ātea ko e ‘ātea pē ‘aotea mo e tea (tetea) ko e hina (hinehina) ‘o hangē ko e fua hingoa ‘o Nu‘usila hono ‘ilo ‘e he kau Mauli ko e Aotearoa ‘a ia ko e ‘Ao-tea/tetea-loloa pē ‘Ao-hina/hinehina-loloa.
Na‘e ma‘u ha tala fungani mei he ongo Tokoni Talekita ‘a e Va‘a Talatukufakaholo/ Talaēfonua mo e To‘utupu ‘o e Potungāue ‘Ae Ngaahi Me‘a FakaLotofonua ko Pulupaki Ika mo Sēmisi Tongia ‘oku lotolotonga fai ‘enau ngāue lahi ke fokotu‘u ki he UNESCO ‘a e ‘Otu Langi ‘i Mu‘a ke lesisita he Lisi ‘o e Koloa Tukufakaholo ‘a Mamani ‘a ia kuo ‘osi lisi ai ‘a e Faiva Lakalaka ‘a Tonga.
