'E lava Fakanofo Minisita Takimamata Semisi Sika? Featured
Faingata'a feinga fakanofo Semisi Sika ki he Minisita Takimamata ko e hala feinga liliu lao ‘a e Pule’anga
Kolofo’ou
Nuku’alofa
12 ‘Epeleli, 2016
Tangata’eiki,
‘Oku ou faka’apa’apa mo kole keke angalelei kae tu’u atu ‘a e fakahoha’a ni ‘i ho’o kolomu. Kuo fuoloa ‘a e ongo na mai ‘e fakanofo ‘a Semisi Sika ki he lakanga Minisita Takimamata pea kuo lava ‘eni ‘a e mahina ‘e 2 mei hono fakamalolo’i ‘o Lavulavu ‘oku te’eki pe ke fakanofo ha taha ki he lakanga ni.
‘Oku mahino foki kiate au na’e ‘i ai ‘a e fokotu’u mei he fa’ahi ‘a e Pule’anga ke liliu ‘a e lao ke malava kenau fokotu’u mo tamate’i ha Potungaue. Ko e ‘uhinga lahi pe heni ke fakalao’i hono ‘ave fakavalevale mo ‘ikai fakalao ‘a e Takimamata kia ‘Etuate Lavulavu lolotonga ‘ene kei Minisita ki he Ngaahi Ngaue Lalahi. ‘Oku toe mahino koe ‘uhinga ‘a e tuai hono fakanofo ‘o Semisi Sika ki he Minisita Takimamata koe te’eki ke Fakamo’oni Huafa ‘a ‘Ene ‘Afio ki he lao ko’eni na’e fokotu’u mei he Pule’anga.
‘Oku tau taa’imalie he kei ‘i ai ha mafai he Tu’i kene kei tu’u ko e poupou mo malu’i e fonua mei he fa’ahinga ‘ai’ainoa’ia ko’eni. Ko e mafai ko’eni ‘oku ‘i he Fale Alea ka ko’eni ia kuo nau feinga ke tukuange ki he Pule’anga ke faingofua ‘enau ‘ai’ainoa’ia mo feinga ke fakatonuhia’i ‘a e ngaahi tu’utu’uni hala kuo nau fakahoko.
‘Oku totonu ke fakafoki leva ‘a e Takimamata ki he tu’unga na’e ‘i ai hange koe lao lolotonga pea faka’ilo ‘a e Palemia ki he fai tu’utu’uni hala mo ‘ikai fakalao. ‘Oku kei laumalie lelei pe ‘a e Potungaue Fefakatau’aki, Takimamata mo e Ngaahi Ngaue ‘a e Kakai fakatatau ki he lao lolotonga pea kuo taimi ke foki kiai kae nounou mo ‘ikai fakamole pa’anga.
‘Oku ou ‘amanaki ‘Etita ‘oku malava ke sio tatau ‘a e kakai ‘o e fonua ki he va’inga ‘oku fai ‘e he Pule’anga ‘o ‘ikai ngata he ‘ikai fakalao ‘a e ngaahi tu’utu’uni ka ko e toe mole lahi ki he pa’anga ‘a e fonua. ‘Oku ‘i ai mo e poupou ki hono ‘ikai tali ‘a e fokotu’u lao mei he Pule’anga he ‘oku ‘ikai fakapotopoto.
Faka’apa’apa Atu,
Sio Lelei
Kolofo’ou
5 comments
-
Fihi noa 'a Semisi Sika ka koe tangata totonu 'eni ki he Potungaue ko'eni 'a e Takimamata he na'a ne ngaue fuloa ai pea tokoni lahi ki he kakai. Kuo hoko ngaue pango 'a Lavulavu 'o fakaloto'i e PM kene punipun i e matapa ma'a e PTOA.
-
Ha malimali loto pe 'a Samiu Vaipulu he'ene vakai hifo ki he ngaahi me'a 'oku hoko. Ko e Palemia 'eni na'e fili kiai 'a e kau tau'ataina 'oku ne toho atu e fonua ki he ve'e luo pea kuo li 'a lavu kiai toe 'eni ke nau fakaholo hifo.
-
Ko e 'uhinga malohi 'eni ke fakahoko ha fili fakaha loto ke tukuhifo leva 'a e palemia he fa'ahinga tu'utu'uni hala mo 'ikai muimui ki he lao. Kuo fe'unga e faka-lautohi pule'anga ....
-
'Oua toe fili he koena ku lolotonga Minisita Takimamata pe 'a Tomifa Paea pea Minista Malolo 'a Lavulavu 'o ngaue'i pe fo'i poini tatau ko e tu'u mei lalo 'o teke kotoa e 'u fonua pasifiki ki 'olunga.
-
‘Oku hanga foki he’e fo’i issue ko ‘eni ‘o faka’ata mai ki tu’a (put in reality and perspective) ‘ae tonounou ‘ae Palemia mo e Kapineti.
‘Oku ha mai koe makatu’unga ‘oe tuai hono fakahoko ‘o Sika kihe lakanga Minisita Takimamata koe ‘afio’i he ‘ene ‘Afio ‘ae manumi ko ‘eni ne fai he’e Palemia ‘ihe he’ene fakahoko tu’utu’uni (tautea’i) ki a Lavulavu. Pea mo’ene feinga ke tu’utu’uni fakatikitako pe kihe anga hono fakalele ‘oe fonua, ‘ikai ke fou he founga totonu moe lao.
To nounou ‘ae Palemia: Ne mahino meihe ‘ene faitu’utu’uni (tautea) ‘o Lavulavu ‘ene tonounou he’ene pehe ‘oku ne tautea’i ka koe ola ia ‘ene tu’utu’uni, kapau na’e hoko, ko ‘ene fakapale’i ‘e ia ‘a Lavulavu. Pea ne toe hanga ‘e ia o hiki hake ‘a Lavulavu ki ‘olunga hange ko ‘eni. To’o mei ai e Minisita kihe MOI (tautea’i) kae hoko atu pe koe Minisita Takimamata (fakapale’i). ‘Ikai ngata pe he’ene fakapale’i, ka ‘oku ne hiki’i hake ‘a Lavulavu ki ‘olunga hange ko ‘eni. ‘Ikai ke ‘iai ha Potungaue Takimamata ia, ka teu fokotu’u ‘e au (‘Akilisi) e Ministry of Tourism keke me’a mai (Lavulavu) ‘o Minisita ai. Koe ‘uhinga malohi ia ne vilikikihi ai e Pule’anga ko ‘eni ke fakapaasi hono fulihi e lao ke lava pe he’e Kapineti ‘o fai hono tamate’i pe fokotu’u ha Potungaue (Ministry) ‘ikai toe kau ki ai e Falealea. Pea koe ‘uhinga ia, ‘ihe ‘eku tui ‘a’aku, ‘oku tuai ai e fakamo’oni huafa ‘a ‘ene ‘Afio kihe fo’i liliu lao ko ia. Pea ‘oku ou faka’amu ke ‘oua na’a fakamo’oni ‘ene ‘Afio he liliu lao ko ‘eni.
Kapau tetau siosio lelei atu kihe fo’i liliu lao ko’eni ‘oku ‘ikai ke toe kehekehe ‘ae feinga ‘ae Pule’anga ke liuliu e lao moe fo’i tu’utu’uni ‘ae PM kia Lavulavu ‘aki pe ‘uhinga koe founounou ‘e nau sio kihe nunu’a ‘e hoko mei hano liliu ‘oe lao ‘o tatau pe moe founounou e sio ‘ae PM kihe nunu’a ‘ene fai tu’utu’uni kia Lavulavu. Kuo fua he’e fonua ia e kanonga tamaki ‘ene faitu’utu’uni founounou. Kuo he holo e Takimamata ‘ia ‘o ‘ikai ke malava ke nau fakahoko lelei ho nau fatongia kihe Fonua, hange ‘oku nau lue vilovilo takai pe ha fo’i seakale kae ‘ikai ke nau lue hangatonu mo laka ki mu’a e ngaue. Pea ‘e tatau pe ia kapau ‘e tali e liliu lao ‘oku nau feinga ki ai, mahalo na’a sai pe Pule’anga ia ko ‘eni he ko ‘enau faka’amu pe ‘a nautolu ke fokotu’u e Ministry of Tourism, Ka ‘ihe kaha’u ha hu mai ha Pule’anga fo’ou, who know pe koeha ha ngaahi Ministry te nau fie fokotu’u ‘o sii affect ai e Fonua kotoa, hili ko ia ‘oku ‘ikai kau atu e Falealea ia (kau fakafofonga kotoa ne fili) ki hono talanga’i mo fakakaukau’i. ‘Ihe ‘eku sio ‘a’aku, ‘oku fu’u fakattu’utamaki ‘aupito e feinga liliu lao ko ‘eni pea ‘oku ou lotu ke ‘oua mu’a e fakamo’oni huafa ki ai ‘ene ‘Afio.
Fakamalo atu hono ‘o hake e kaveinga mahu’inga ko ‘eni ke tau talanga ai mo ‘oatu ai e tau ngaahi view.
Malo