Ngatū 'a e 'Otu Ha'apai ko e katoanga lahi 'e fai Featured
21 Sune, 2018. Kuo ngatu 'a e 'Otu Ha'apai mo Ha'apai Veu he ko e katoanga lahi 'e fai. 'Oku longolongo katoanga 'a e Fo'i 'One'one he kuo kamata 'a e 'otu katoanga lahi kuo talaki mo tu'uaki he 'Otu Tonga ni. 'Oku fakahuafa 'a e 'otu katoanga ko e "Tu'i Ha'apai" mo e "Fesitvolo Ha'apai Masani" 'o fakamo'oni ki ai 'a e lea kuo fakatokotokonaki mai ko e katoanga "Ma'a-Lahi mo Masani-Mo'oni."
Na'e kamata'aki 'a e katoanga 'a e Fe'auhi Fili Misi Talavou/Hoihoifua 'o e kau finemui he 'aho Tusite 19 'o Sune pea hoko ki he Faka'ali'ali Ngoue Fakatu'i he 'aho Tokonaki 23 mo e Konifelenisi Lahi Fakata'u 'a e Siasi Uesiliana Tau'ataina 'o Tonga he 'aho Tu'apulelulu 27 pea tatuku'aki 'a e katoanga 'o e 'aho 'Aho 'Alo'i 'o e Tama Tu'i Tupou VI he 'aho Pulelulu 4 'o Siulai.
'Oku lotolotonga fai foki mo e poloseki 'aati he tufunga mo e nimamea'a 'a e Tonga Skills mo e Uili Lousi Art Studio 'oku tokoni'i fakapa'anga 'e 'Aositelelia ko e konga 'o e 'otu katoanga 'a e 'Otu Ha'apai. 'Oku taki 'a e polokalama uekasopu feako'aki 'a e kau 'atisi, faiako 'aati mo e 'aati (mo e lilileli) kilitiki ko Uili Lousi, Tevita Pola'apau mo Hufanga Palofesa Dr 'Okusitino Mahina.
'Oku ake 'a e manatu he huafa malie ko e "Tu'i Ha'apai" 'a e lakalaka 'iloa 'oku polepole mo laukau ai 'a e 'Otu Ha'apai ko e "Kumi Tu'i." 'Oku vekeveke mo taukave 'a Ha'apai Veu ke talaki 'i Tonga kotoa ko 'enau folau 'eni ki Tongatapu (Tonga'eiki mo Tongalahi) ko e kumia 'o e Tu'i Tupou ko e Tu'i 'a e Tau-Tahi (ko e Ha'a Tu'i Fo'ou hono 4), 'a ia ko e Tu'i Ha'apai, Tu'i Vava'u (mo e Tu'i 'Eua).
'Oku fai 'a e tatau ki he 'Otu Ha'apai ka e folau vaka pe fakatetelousi mo paea ha muihakau kehe mo koloa pe ke fai 'a e tu'uta ki Tongatapu ke 'ave 'a e popoaki mo tala 'a e fekau ke a'u mei he Tau-Tahi 'o e hanu 'a e fu'u Toa-ko-Tu'uakitau na'a kuo ngalo mo lata ia he Toa-ko-Ma'afu ka e li'aki mai 'a e 'Otu Ha'apai mo e Tau-Tahi 'o lauita'u, pea ko e kole ki he Fo'i Kukuvalu ke 'oua ngalo kinautolu.
'Oku ke i fakamanatu mai 'e he Tau-Tahi 'oku panita'ata'a (panitoto) pe 'a e ongo povai taala 'a Taufa'ahau (Tupou 1) ko e to'a tete'e 'a e Tau-Tahi ko e Ualulu mo e Likavalu mei he talanga kuo 'osi fakapapau mo to e matua'i he 'Api-ko-Kau pea sila'i 'i Matuku-'ae-Tau mo veteki mei Velata ka e he'ilo pe ia 'ene latanoa 'i Tongatapu ka ko e 'Api-ko-Tau'akipulu e 'oku ke i fakama'u.
'Oku fakafehu'ia 'e he Tau-Tahi ki Muifonua mo Kanokupolu pe ko e fe 'a e Hau ka ko e fakamanatu atu ta koa "ko e kakala na ia ko si'o nau salusalu," 'o tukimaka 'e he Palasi he tuliki 'o e Kolofo'ou 'a e Tau-Tahi he hangai ki Fangatapu ki he Uafu-ko-Vuna mo hono kapeti siliva ko e mohenga 'o e Aoniu mo e Hifofua he Hala Vaha'akolo 'oku ne vahea 'a Kolomotu'a.
