Ngaue hala ‘aki ‘e he Kovana pa’anga tokoni 'a Ha’apai Featured
Kovana Ha'apai Mo'ale Finau
20 Sepitema, 2017. Kuo fakapapau’i ‘e he lipooti ‘a e ‘Atita Seniale ‘a hono ngauehala’aki ‘e he Kovana Ha’apai Mo’ale Finau ‘a e pa’anga tokoni ki he Vahefonua Ha’apai.
Na’e kole foki ‘e he Sea ‘o e Komiti Fakalakalaka ‘a Ha’apai Lord Tu’iha’angana ki he ‘Eiki Sea ‘o e Fale Alea ‘ke fakahoko hano ‘atita’i ‘a e pa’anga ngaue tokoni ki Ha’apai ‘oku malumalu ‘i he Komiti Fakalakalaka ‘a Ha’apai.
'Oku fakafuofua ki he pa'aanga 'e 150,000 'a e pa'anga tokoni ko'eni pea 'oku fakafou 'eni 'i he patiseti 'a e Potungaue ki he Ngaahi Ngaue Fakalotofonua pea fakataumu'a ki he Komiti Faakalakalaka 'a Ha'apai.
Kuo fakamahino ‘e he ‘Atita ‘i he’ene lipooti na’e ngauehala’aki ‘eni ‘e he Kovana ‘ikai ha fakaongoongo ki he Komiti Fakalakalaka ‘a Ha’apai pe muimui he lao mo e tu’utu’uni ngaue.
'Oku 'ikai foki ke maau mo e ngaahi fakamatala faka-pepa ki hono ngaue'aki 'o e pa'anga ni.
Ko e founga ngaue foki 'eni kuo lahi 'ene hoko ‘i he Pule’anga ‘oku lolotonga le’ole’o ‘i he fonua 'a e ‘ikai muimui ki he lao mo e tu’utu’uni ngaue pea ‘oku makatu'unga ai 'a e lipooti ko'eni 'a e 'Atita.
Na’a tau toki situ’a atu mei hono tu’utu’uni ‘e he Tu’i ‘i hono mafai faka-Konisitutone ke veteki ‘a e Fale Alea ‘o Tonga pea ‘oku ‘ikai mama’o ‘a e ‘uhinga mei he fa’ahinga founga ko’eni.
‘Oku mahino mai ‘oku kau atu ‘a e Kovana Ha’apai ki he teu Fili Fale Alea ‘o e ‘aho 16 Novema 2016 pea ‘oku fehu'ia 'e he ni'ihi ‘a e fekau'aki ‘a e pa’anga tokoni ko’eni mo e kemipeini teu fili Fale Alea 'a e Kovana..
Kuo ma’u foki ‘e he ongoongo ni ‘a e tatau ‘a e lipooti ‘a e ‘Atita pea ‘oku fakaloloma ‘a e malava ke hoko ‘a e fa’ahinga ngaue fakavalevale ko’eni ‘i he levolo faka-taki ‘o hange ko e lipooti ‘a e ‘Atita.
9 comments
-
koe fehu'i leva pe koe ha e me'a oku fai kihe tokotaha ko 'eni? ko hono ako'i totonu e fa'ahinga ta'efaitotonu ko 'eni ke 'ave ki Tolitoli ke ako ai e tokotaha kotoa oku 'ikai mo'ulaloa 'ae lao kiha taha. Ka koe pangoo foki koe fo'i vaivai'anga ia o hotau ki'i motu ko hono tanu e faihala kae 'ikai ako'i ke 'oua na'a toe muimui mai ha taha he hala tatau.
-
'Ofa mai a kovana 'o kole fakamolemole kihe Komiti Fakalakalaka 'a Ha'apai mo Ha'apai kotoa pea tali lelei e lipooti 'ae 'Atita moe loto hangamalie. Teke tulitonuhia koe 'o tau kihe 'uto 'o Maui ka he'ikai pe ke tonu ai e me'a ia na'a ke fai. Te ke kei faihala pe koe he ko hono mo'oni ia na'a ke fai hala ho'o ala 'o ngaue'aki e pa'anga na'e 'ikai ke 'iai hao mafai fakalao ki ai. Pea kapau koau koe,kuo fuoloa 'eku fakafoki e lakanga Kovana he kuo mele pea ngalivale.
-
foki pe kihe atita tene tala tau oku 'ataa pe Kovana
-
Oku ou fkme'apango'ia pe he hange oku tuli tonuhia e Kovana hili 'ene ngaue'aki e seniti ko 'eni ki he fakalakalaka a Ha'apai ki vahe Pangai pe kae 'ikai kau atu kiai moe toenga o Ha'apai.. oku 'iai e fiema'u a Nomuka mo Mu'omu'a, Lulunga mo Kauvai pea pehe ki vahe Foa.. Oku hange oku hu'u faka kemipeini e seniti ko 'eni pea oua toe fakamatala kae tali e ola 'o e Atita oku hala Kovana e ngaue na'ake fai 'aki e seniti ma'ae vahe fonua Ha'apai .. Ko e fu'u silini lahi 'ena pea ne tonu ke 'oatu ha project ki Lulunga ke kamata'i hano fua ha ika totongi ke fktau atu pe ko ha kupenga ke ngaue'aki 'ehe toutupu, project to vesitapolo pe koe ma'ala.. Ka ke ngaue'aki pe 'e koe ho'o kakai ki hono fkauha e seniti ma'ae vahe fonua .. ki'i fkkaukau pe kiai oku 'ikai ko ho Pangai pe oku taumu'a kiai e seniti ko'ena ko Ha'apai..
Oua e ngaue hala pe 'ai ke fkmatala'i ne ngaue'aki pe ki he me'a lelei..Fou he founga he koe me'a ia oku mou taukave'i...Tuku e feilaulau 'ai e talangofua koia oku mahu'inga.. he oku osi hala pe hoo ala 'a koe ki he seniti oku ikai ko ho fatongia ia 'o'ou keke gaahi 'a pea moe paaka.. -
Fakaulia mooni ko fe faitotonu moe ofa fonua koaa oku lau? Ko e kau nima ena o Akilisi tatau mo Lavu koe takitaha fangota ki hono kato.
-
Koe keisi foki ia 'a lavu fefine mo lavu tangata ko e hia (fraud) ia pea 'oku totonu ke faka'ilo hia ia 'ehe kau polisi. Ka ko ena foki 'oku ta'utu mai a Mateni Pohiva ia he sea 'oe Minisita Polisi pea ko hono tata'o ai pe ia e fo'i keisi ko eni ke popo.
Tau hoha'a'ia he ki'i kovana he tuli tonuhia moe fie ngutu malohi. 'Oku 'ikai mahino ia ki ai e 'uhinga 'oku fiema'u ai ke ngaue'aki e paanga ki hono taumu'a, he koe taimi 'oku lipooti ai e ngaue na'e faka'aonga'i ki ai e pa'anga (acquittal) 'oku fiema'u ke mali valelei e ngaue na'e fai moe taumu'a na'e vahe'i ki ai e pa'anga. 'Oku 'ikai toe kehekehe eni mo hono ngaue'aki e ngaahi pa'anga project tokoni mei muli, kuopau ke mali lelei e ngaue na'e fai moe taumu'a na'e kole ki ai e pa'anga. Ko 'ene maheu pe mei ai 'oku ui leva ia koe fraud pea koe hia ia pea ko hono feitu'u totonu ko e fakamaau'anga. Ka koe 'atunga foki ia hono tufi noa'ia mai e fa'ahinga na'e te'eki ai ngaue fakapule'anga tu'otaha kenau fai e ngaue 'oku fiema'u ki ai e kakai taukei, faitotonu mo mateaki ngaue. Kole atu kihe Kovana ke ne totongi fakafoki e pa'anga, pea ka 'ikai pea lau ia koe fraud pea 'ikai leva ngofua ke kanititeiti fili. -
Ko e kau tama ia ' a 'Akili. Fefe 'a Lavu fefine mo Lavu tangata. Kuo 'iai e talanoa 'oku sasala kuo 'iai e femahino'aki 'a e ongo Lavu mo e Potungaue Ako ke na ta fakafoki 'a e pa'anga na'a na ma'u he founga kaakaa mei he Potungaue Ako he tokoni ki he 'Unuaki 'o Tonga. Faka'ulia kapau kuo toe kau 'a e 'Akili mo Peni Fifita hono feinga'i ke toe fakahaofi 'a e ongo kafi. Kapau ko e mo'oni eni, faka'ulia ko hono tanu 'a e faihala 'e he ki'i Pule'anga loi 'e'e...... ko eni. Fuoloa hono fai e lipooti 'a e 'atita ka e kei longo pe Pule'anga. 'E tanu fakataha nai pe 'eni mo e keisi 'a Mo'ale 'o ta'e fai ha me'a ki ai ?
-
Koe ki'i mahaki eni koee 'oe kau tama ni - 'ae 'a'ainoa'ia, fiematapoto moe ta'etoka'i mo ta'efaka'apa'apa ki he lao moe ngaahi tu'uttu'uni ngaue. 'Oku 'ikai pe mahino ia kia nautolu e me'a koe tu'utu'uni ngaue moe founga ngaue he levolo ma'olunga 'o e ngaue 'ae pule'anga.
-
Fakaulia mooni ko fe faitotonu moe ofa fonua koaa oku lau? Ko e kau nima ena o Akilisi tatau mo Lavu koe takitaha fangota ki hono kato.