Fifili ki he Founga Ngāue 'a e Pule'anga 'i Vava'u Featured
9 Novema, 2015.
Tangata'eiki,
'Oku ou faka'amu ke tu'u atu 'a e tohi ni 'i ho'o kolomu Filihi telia na’a malava ke tali mai ‘e ha taha he kuo toutou fai e feinga mo e ‘ikai pea 'oku 'i ai 'a e 'amanaki 'e tokoni mai ha taha.
Ko e makatu'unga 'a e fakahoha'a 'a e motu'a ni ko 'eku fifili pe 'oku anga fefe founga ngaue hotau pule'anga ni pea 'oku felave'i tonu pe 'eni ia mo Vava'u. Ko e fifili leva ‘eni;
1.Fifili pe koe ha nai e tu'unga 'o Sapate Toke ko e personal assitance pe koe O.I.C. ‘i he Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi ‘a Vava’u?.
2.'Oku fakalao pe nai 'ene ma'u vahenga malolo pea toe ha'u pe 'o ma'u ha monu'ia tu'o ua?.
3.'Oku anga fefe hono fika'i e vahenga 'o ha kau ngaue konituleki pe 'oku fokotu'u mai pe vahenga ia hnage ko'eni; plant operator $61.00 fai ai kihe $85.00 'o pehe ai pe?.
4.'Oku anga fefe hono fakahu ha kau ngaue fo'ou, fekau pe ke omi 'o ngaue kae toki 'ai e me'a fakapepa 'a mui?
5.'Oku 'i ai nai ha tu'unga fakaako ke makatu'unga ai ha vahenga pe 'oku fokotu'u mai pe ia 'e Minisita 'o e Potungaue ko ia?.
6.'Oku 'ikai toe fou ia ki he PSC nau vakai ki ai pe 'oku fakapotopoto 'a e vahenga ko ia pe koha ma’umafai kuo tu’utu’u ni ‘e he Lao?.
7.'Oku falala'anga nai 'ene ngaue 'aki ha kau ngaue 'oku 'ikai tenau 'ilo kihe founga ngaue 'a e pule'anga?.
Koe fakaloloma taha ki he motu'a ni koe fo'i fakanafala ko ia na'e fai 'e ha Fale Alea hono paloti'i e fai hala ke tonuhia. Ko e fifili 'a e motu'a ni koe Lao 'o Tonga 'oku 'uhinga nai kia hai,he 'oku amanaki hopo ha toko fa he ngaahi Potungaue ‘a e Pule’anga koe ngaue kakaa ka ko'eni kuo hiki nima'i 'a 'Etuate Lavulavu kene hao moe fu'u kilu 'a e fonua.
.
Faka'apa'apa atu,
Totonu.
3 comments
-
1) fakatau ta'efakalao 'e lavulavu 'a e ngaahi me'a ngaue 'a tomifa 'aki e $500k, taumu'a ke totongi hono mo'ua ki he anz 'aki e 400k (ne 'osi lulululu 'a lavu moe pule palangi ki he fika 400k ki he totongi fkfoki e noo a tomifa) 'a ia koe 100k 'oku toe koe vahevahe ai 'a tomifa mo lavulavu
2) fx levy - pule'anga eni ne nau tala he taimi kemipeini te nau fakahoko 'a e pule lelei mo vahevahe tatau e ngaahi monuu, ko 'enau fkhoko 'a e tukuhau fo'ou ni ne 'ikai ke nau 'omai ki he kakai 'o e fonua ke fkmatala mai 'a hono 'uhinga ne na'e 'ikai ke nau toe tokanga ki he lau moe masivesiva 'a e kakai, kehe pe ke lava honau loto
3) departure tax - me'a tatau moe fx levy, koe tukuhauu'i pe 'eni 'a e kakai ke nau toe masiva ange he taimi 'o e pula'anga 'a 'akilisi
4) toe fakafoki kau ngaue fkpule'anga ne 'osi tuku ki tu'a koe kaiha'a moe talangata'a ki he tu'ut'uni ngaue - koe me'a 'a e fkpone ne kalanga ta'u lahi ai 'a 'akilisi, ka ko 'eni kuo fkkuihi he 'ene sekelitali pule, ke toe fkfoki mai 'a e kau ngaue fakapule'anga ne 'osi tuku ki tu'a koe kaiha'a moe maumau lao ki he tu'utu'uni ngaue pea 'omai pe 'o fkngaue'i nautolu he 'ofisi 'o e palemia, ka e mahalo koe 'ai pe eni ke tatau moe ngaahi tu'utu'uni ki he potungaue ako moe potungaue ngaahi ngaue lalahi he ko 'akilisi pe mo lavulavu 'oku na fa'ifa'iteliha he tuli moe fkngaue ha kakai kae fklongolongo mate pe 'a e komisoni kau ngaue fkpule'anga moe psa, 'a e ongo sino 'oka tonu ke na tokanga'i ngaahi monuu kau ngaue moe tauhi 'a e lao 'oe ngaue
5) pule fa'iteliha 'a e sekelitali pule - koe pulefai'teliha 'a e sekelitali pule 'oku hulu atu, ka koe 'uhi pe foki ko 'ene toketa mei siapani mo 'ene tala 'oku vale 'a e palemia moe kau minisita pea kapau 'ikai fai 'ene ngaahi fokotu'utu'u 'e movete 'a e ngaue fkpule'anga, me'a foki ia 'a e sio ma'o;unga 'a e
6) psa 'ikai nau tokanga ki he harass kau ngaue mo ngauekovi'i 'aki e mafai ka nau poupou kia PM - oku ikai ke toe falalaanga ae psa he kuonga ni he kuo nau mavahe mei he taumua ke siofi e ngaahi tuutuuni ae pule'anga e ngali mole ai ae tauataina moe faitotonu ae kau ngaue, ka kuo hopo hake ae psa ia ke nau filifilimanako pe he ngaahi me'a te nau fehu'ia ai 'a e pule'anga. Ne I he ae psa he ngaahi kovii e akilisi mo lavulavu kau ngaue he potungaue ako, ne I fe 'a e psa he toe fkngauei kau ngaue he osi tuli mei he ngaue'anga koe kaihaa moe maumau lao. ne I fe ae psa he tala he palemia e tuutuu ngaahi fkmole ae kau ngaue kae folau moe fkmole faiteliha pe kau minisitaa ia. -
Aia Oku Vainga faiteliha Pe a Mr Lavulavu ia i Vava'u? Oku iai ha kakai I Vava'u Pe kuo liliu ia Koe Zoo? Oku ou fifili aupito kihe lava e me'ani o hoko I Vava'u. Mahalo Koe me'a fakavava'u pe ia. Kapau Oku pehepehee a Lavulavu ia Ta Oku ikai ha taha ia e iai hano atamai I Vava'u. MALIE Vava'u Koe Lolo ia heeeeeeheheee
-
Ko e Pule'anga ko'eni mo e Kapineti fo'ou ko'eni 'oku 'i ai pe 'enau tu'utu'uni 'anautolu pea 'oku hange ia 'oku ma'olunga ia 'i he lao kotoa. Na'a ku fa'a nofo au 'o fehu'ia e mafai malohi 'oku ma'u 'e he tu'utu'uni Kapineti 'i he me'alahi. Hange ko'eni;
1. Tu'utu'uni Kapineti ke Sea a Lavulavu he Komiti Fakalakalaka ki he Fale Alea 'a Vava'u.
2. Tu'utu'uni Kapineti ke Sea 'a Lavulavu he Poate Education (TQANP) koaa pe koeha.
3. Tu'utu'uni Kapineti ne 'ave ahai mo hai 'o faka'eke 'i Kapineti hange ha fakamaau'i. Ne 'ave ai e kau ngaue fakapule'anga 'e ni'ihi mo e faingoongoongo.
Pea 'oku ta'engali lahi 'oku 'i loto 'a e Minisita Lao 'i Kapineti me'a ni 'oku 'ikai kene 'ai atu ha fale'i fakalao ke lomi hifo e ta'e fakapotopoto koeni. Pea 'i he'ene Pehee, ku ta'e'aonga pe lao ia 'o e Fonua, he kuo ma'olunga taha e Kapineti, hoko ki he Lao Konisitutone mo e Tu'i pea nau hiliva'e leva he kakai mo 'enau fakakaukau.
Taimi ni, kuo tau fakalaka kitautolu he ngaahi pule'anga mosilemi, he koe pule'anga mosilemi pe oku vaivai aupito e ngaue a e lao ia ai.