Ko e ha kei Longo ai e Potungaue Ako kae fa’iteliha e PM mo ‘ene kau fiepoto? Featured
Ko e ha kei Longo ai e Potungaue Ako kae fa’iteliha e PM mo ‘ene kau fiepoto?
Nuku'alofa
1 Sune, 2016
Tangata'eiki,
‘Oku mo’oni e lau ‘a e taha 'o 'etau ngaahi palōveape “ Kuhuu te ‘elo patō te ‘emo” 'a ia 'oku 'uhinga ia ko ha'ate ‘ilo pe ha me’a ‘oku kovi kae kei vekeveke pe ke fai. ‘Oku ou fakame’apango’ia he potungaue ako ‘enau ngulungulu fie’umu kae ‘ikai ke nau lava ke lea ki he palopalema ‘oku hoko tupu mei he faitu’utu’uni tokotaha ‘a e Minisita Ako mo ‘ene kau pone.
Ne fakavave’i e Raw Marks pea ‘ikai ne palopalema. Vaeua eni e ta’u kuo ta’ofi e IA ‘o tala koe angahala. Koeha ‘oku fakavavevave pehe ai kae ‘ikai ke talaki he ta’u ni pea ke toki fakahoko he ta’u hoko. Tuku ha taimi lahi he ‘oku ‘ikai ko ha liliu si’isi’i. Hange eni ia ha taha ‘ikai kei fakama’uma’u na’a accident ‘etau samena.
Pehe pe PM ke pehe koe pehe ai pe ia tatau ai pe ‘e sai pe kovi koloa hono loto. Ne hoko e 16/11 koe vili ta’e’unua pea sai pe ne toe fai e langa ka koe kaha’u e fonua e fanau moe ako koe maumau ia ‘e lahi pea ‘e faingata’a hano fakaakeake.
Kole atu Minisita ako ‘oatu e kau mataotao he ako, Dr. Visesio Pongi, Dr. ‘Ana Koloto, Dr. ‘Ana Taufe’ulungaki, Dr. Linda Manu’atu, Dr. ‘Okusi Mahina, Dr. Koloamatangi mo hai fua kae tuku atu aa ‘a Piveni he koe mala’e kehe ia ‘oku ‘I ai pea pehe ki ho foha.
Malo,
‘Ofa he Tonga
18 comments
-
Ko hono 'ai ia Mark Hansen, ko e 'osi pe me'a heete ki'i 'oa pea te li mai leva e tauveli ka tau hiki atu ki ha kaveinga 'e taha. 'Ofa atu pea fakamonu'ia atu e 'aho maloloo kiate koe moe finematu'a 'oku mou feohi he loki ni.
-
Ki'i mole tama hotau taimi he paatato noa'ia 'a loho2. Mahino pe mei he'ene kokono 'oku 'ikai ha'ane 'ilo 'e taha kihe ngaahi sisitemi na'e ngaue'aki. Ka 'oku sai ke 'iai ha ngaahi nge'esi kapa ava ke ngahaha ke longolongoa'a hotau fale ni ke ngali katoanga. Nge'esi kapa ki ai ..................
-
Ongo Tangata Sione A Mokofisi mo Mark Hansen pea pehee ki he finemotu'a koia ko Siaafafine. Kou kole atu ke 'oua mole homou taimi he felangaaki he kaveinga ni he taumaiaa 'e malava ho'omou kii kokono 'oku fai 'o toe liliu ha me'a. Pea 'oku mou 'oho fakataautaha ki he kau ngaue 'a e Potungaue Ako. Ko 'eku fakamanatu atu pe kuo laui to'utangata hono ngaue'aki e Raw Marks he hu ki he ngaahi 'Univesiti, pea ko e liliu ki he Standardisation na'e toki hu mai pe ia he ta'u 'e 10 kuo 'osi. Kuo lauta e kau ma'u fakailonga 'i Tonga ni ne nau fou ki he 'Univesiti mo e ngaahi ako ma'olunga ange 'aki 'a e Raw Marks. Koeha kuo 'ai ai ko e issue he 'aho ni pea mou kokono ai ke langa homou tapa'i kete? Ko e talanoa koia 'oku fehu'ia 'e he ngaahi 'Univesiti mo e ngaahi ako ma'olunga ange 'a e Raw Marks mo e 'ikai ke tali ke hu 'etau fanau 'aki e Raw Marks ko e fananga kotoa pe ia. Fakamanatu atu ko e ngaahi 'Univesiti moe ngaahi ako ma'olunga ange 'oku fakalele fakapisinisi, pea 'e tatau ai pe pe koeha ho'o tu'unga fakaako, 'e kei 'iai pe polokalama ke tali koe kiai he 'oku fiema'u ho'o seniti totongi ako. Koia ai tuku aa 'e talanoa pulou he kuo maama 'a mamani pea kuo 'aa 'a e kui 'o sio pea poto e vale 'o 'ilo. Tala ki he finematu'a ko ena 'oku fakama'ito'a mo ta'etali e tu'utu'uni 'a e Minisita Ako, ke fai e ngaue pe ko e 'alu ki 'api. Kae 'oua 'e 'ai 'enau tui fakapolitikale fakafo'ituitui ke mu'omu'a ia honau fatongia, malo mo e 'ofa
-
Ko e konga 'eni 'e to folofola 'a e tama tu'i Tupou 1V 'i falaealea hono fakaava ne to'o mai mei he fakamatala 'a e Matangi Tonga.'Oku fakamahino mai 'oku afio'i pe he tama tu'i 'a e palopalema 'oku fekuki moe ako.
http://matangitonga.to/2016/06/02/tongans-must-solve-health-problems-or-theres-no-future-our-children-says-king-tupou-vi
Education
The other two challenges which are facing Tonga at the moment, the King stressed, are the status of education for our children and the state of our economy.
He reminded Tongans that at the turn of the last century Tonga was the envy of the Pacific in the field of Education, but we have slipped behind.
He urged government not to forget the aims of Tonga’s education system.
“We require international standards of education, recognized internationally.
“It should be the responsibility of Government to ensure that those educated in accordance with the Constitution are employable internationally. We should not limit our children’s employability to only the South Pacific.
“With 2,000 odd school leavers annually, we must seriously consider their gainful employment.” -
POUPOU MARK HANSON...AMEN.
'Oku ui foki 'a e fanga feke ko 'ená ko e kau "brown nosers".
'Ikai toe ha taki mā'olunga 'enau heke holo ai 'o kai momo'i me'akai 'i he 'enau ngaahi tēpile ma'u me'atokoní.
Neongo ha fehālaaki 'a e taki na'e ako lelei, ka 'e 'ikai pe teu tui au ki he feinga mai 'a e ta'e akó he ko e mohu kākā mo e loi. -
'Oku 'ikai koe potungaue ako pe 'oku tonu ke nau fai ha me'a . Tu'u kotoa mai moe ngaahi siasi mo 'enau ngaahi ako he koe tokolahi taha e fanau ako 'i Tonga ni 'oku ako he ngaahi ako siasi. Te nau longo fievaleloi kinautolu he taimi ni kae hili ko ai ko nautolu na'e taaimu'a he hikinima moe poupou kia piveni ke liliu e sisitemi sivi ki he raw marks. Koe ako moe fanau ako kotoa eni 'a Tonga ni 'oku uesia 'ehe ngaahi faitu'utu'uni vale ko eni 'ae pm ngangau ko eni mo 'ene fanau moe fanga pone.
Ka 'oku longo foki e kau ngaue 'ae potungaue ako he koe tokolahi 'oe kau 'ofisa ma'olunga 'oku hange ha fanga feke, 'ae feliliuaki honau lanu. 'Osi atu pe 'enau hiki a Dr 'Ana Taufe'ulungaki 'o tuku ki langi kuo nau tafoki hake eni 'o tala na'e hala e me'a 'a Dr Taufe'ulungaki na'e fai, ka nau heke atu eni 'o hiki a piveni mo 'akilisi.mo siaosi. Tala 'e Teresa Pahulu ia ko siaosi 'oku poto taha he fa'u silapa lolotonga ia e ta'emaau, ta'ekakato moe ta'emahino 'ae ngaahi liliu fo'ou na'e fai. Mahalo koe feinga ia 'a Teresa ke promote ia ke tokoni talekita. Tala leva ia 'e he mio'i fiepoto ta'epoto koena ko Ponapate koe tonu tahaa a piveni mo 'ene software raw marks, fakalai foki ia na'a toe suspeni he 'oku lolotonga tu'u ve'etaha, poupou atu ki ai moe ta'emahino ta'efaihame'a ko ena ko Isikeli Oko, 'aee na'e kamata ai e to lalo 'ae sivi he'ene pule he va'a sivi he'ene tufa tavale e A-palasi moe A he sivi 'ae Form 7. Liliu hake moe lanu ia 'o Leilini 'o folofua e me'a kotoa 'oku to mai mei he ngutu 'o akilisi. Pea tatuku'aki hono fili mai e fu'u 'ofisa nofo noa'ia taha mo ta'e'ilo taha he potungaue ke CEO. Kuo nau fe'auhi pe kohai 'e 'asi lelei taha mo mu'omu'a taha kihe pm mo 'ene kau fale'i. Kuo mapuni kotoa honau ngutu koe fie ma'u lakanga moe ilifia na'a 'akahi.
Kae malo moe si'i kau ngaue tokosi'i 'oku nau mateaki'i e ako mo 'ofa he fanau, 'ofa he mo'oni moe totonu mo 'ofa foki 'ia nautolu mo enau fanau telia na'a muimui atu e fu'u mala ko eni 'oku fakaili 'e 'akilisi he potungaue ako. Koe ki'i fa'ahinga tokosi'i ko eni 'oku nau lototo'a mo ta'esiokita ka nau lea mo tu'u he'enau totonu. Ko Analupe Voi, Seilose Fifita, Jenny Taufa moe ni'ihi 'oku 'ikai ke fie fakaha honau hingoa, koe kau to'a ia he potungaue ako 'oku nau feinga ke fakahaofi e kaha'u e fonua mei he fu'u peau fakatikitato ko eni 'oku hake mai he mala'e 'oe ako. Kae pango 'oku nau tokosi'i pea 'ikai fie poupoua 'ehe kau 'ofisa ma'olunga 'oku nau ma'u e mafai.
Kakai mateaki'i ako 'i Tonga, mou tu'u mai ke tau fai ha me'a. Ngaahi siasi mo ho'omou ngaahi potungaue ako, mou tokoni mai he fakahaofi 'etau fanau moe fonua he 'e 'alu e pule'anga ko eni ki tu'a kae toe lau senituli hano feinga'i ke fakamo'ui e ako he fonua ni. -
TAU LAKA KI AI SIAAFAFINE...Mo'oni lahi 'a e faka-pone'i holo 'o Piveni Piukala mo Siaosi Põhiva 'e he Palēmiá. Ko e feinga aipē mānumanu pa'anga ma'a honau fāmilí...ka e tu'utāmaki e fānau akó ia: Ko e mo'oni koā kuo totongi $150,000 ki he $200,000 'a Piveni mei he 'ene ki'i "dog-and-pony show" na'e fai holo hono tu'uaki 'ena "faked software?" 'i he ta'u kuo 'osí?
1. Ko e ki'i "faked software" 'a Piveni & Siaosi na'e te'eki 'ahi'ahi'i 'e he kau taukei 'i he mala'e polokalama komipiutá (peer reviewed).
2. Kuo 'omai ke 'ahi'ahi'i 'i he fānau ako 'o Tongá (experimental guinea pigs) te'eki ai fokifokihi 'e ha kau mataotaó .
3. Neu 'uluaki nāmu'i ko e ki'i kumā mate (fakatapu atu) 'i hono tu'uaki mai 'e he Palēmiá 'i he 'ena TV Tonga mo Viola Ulakai 'i he kamakamata 'o e 2015.
4. Tokua na'e teu tau mai 'a e "mataotao komipiuta" 'o fetongi 'a e polokalama komipiuta 'a e SPBEA he kuo lahi e maumau 'a e sivi 'a e fānau akó.
5. Tā ko é ko e mataotaó ko Piveni Piukala ko e kaungā pisinisi 'o Siaosi Põhiva.
6. 'Osi fale'i mai 'e Dr. Pongi ki he ongo vale fie mataotaó 'e 'ikai lava 'ena polokalama komipiuta 'o fetongi 'a e polokalama 'a e SPBEA.
7, Ko Piveni Piukala foki na'a ne kaiha'asi 'a e koloa faka-pisinisi (intellectual property) mei he kautaha 'a Pilinisi Kalauni Tupouto'a 'o pulusi 'e 'Akilisi Põhiva 'i he 'ene nusipepa Kele'á.
8. Pea na'e kapusi 'a Piveni mei he 'ene ngāue 'i he SPBEA na'e fakahū kinaua ki ai 'e Dr. Pongi.
9. Na'e fakamanamana faka'ilo mai ' a Siaosi kiate au ko 'eku pulusi 'o pehē 'oku na kaungā pisinisi (partnership) mo Piveni, pea 'oku ou kei talí ni atu ki ai. -
Na'e fai 'emau tohi tangi ke fakahifo e minista ako pea ne fale'i mai mei he privy council ke 'ave ki he ombudsman. Ne kaaimu'a leva e 'ofisi palemia ia 'o release mai e news pea pehe 'e he kakai ia na'e tali e tohi tangi ki he 'ofisi palemia. Ka ko e tatau pe na'e 'ave ki ai. Ne mau toe fakahu atu e tohi ki he ombudsman 'o fakatatau ki he fale'i mei he fakataha tokoni. 'oku mau kei tali ni ki he ola e ngaue 'a e ombudsman. Mahalo ko e tali 'enau ngaue kae'oua kuo ka'anga e me'a kotoa he Potungaue Ako pea holafa mo e fonua he 'e 'osi e kau ngaue hono hiki holo ke faka'ata'ata 'a e hala 'o Siaosi mo Piveni mo 'ena ki'i faked software.
Fie mo mou tu'u mai kakai ke tau laka fakahaha, tohi tangi pe fai a ha me'a ke ta'ofi e vale 'a e siana ni. Ko e ha ne 'ikai fakakau mai ai e ngaahi vahefonua mei tahi pea fakaafe'i e kau poto he mala'e ako ke nau kau he talanga fakafonua ka e'omi 'e ia 'a Piveni mo Mele 'Amanaki mo e kau 'ofisa kolo moe pulefakavahe ke va'inga he me'a mahu'inga ko eni 'a e fonua.