Malie Mele ‘Amanaki e Fakatotolo – ‘Osi Forbes hoko ki he Kautaha Hu’akau ‘a e Pule’anga Featured
Malie Mele ‘Amanaki e Fakatotolo – ‘Osi pe Forbes pea hoko ki he Kautaha Hu’akau ‘a e Pule’anga
Kolomotu'a
23 Ma'asi, 2016.
‘Etita,
Kataki mu'a 'Etita kae tu'u atu 'a e ki'i fakalavelave ko'eni fekau'aki moe ongoongo tuku mai 'a e PSA mo Mele 'Amanaki fekau'aki mo hono tukuaki'i 'o e Minisita Pa'anga mo 'Aholotu Palu fekau'aki mo e 'initaviu 'e he makasini Forbes 'a e Palemia 'Akilisi Pohiva. 'Oku kau atu ki heni mo e ngaahi tukuaki'i 'oku pehe 'e Mele 'oku totonu ke fakahoko ha ngaue kiai.
‘Oku ou manumanu melie’ia ‘i he ngaahi fakatotolo mo e feinga fakatonutonu ‘a Mele ‘Amanaki mo e PSA pea ‘oku hange kiate au na’e fale’i ‘a Mele kene pamu’i mai ‘a e ‘isiū ko’eni kene tala mahino ki Tonga ni mo mamani ‘oku ‘i ai ‘a e movete ‘i he sikalamu ‘a e Palemia mo e Kapineti.
‘Oku toe fehu’ia foki pe koe loto ‘eni ‘o e kau memipa PSA pea ko e taha pe’eni ia ‘a e fakakaukau ‘a Mele ‘Amanaki kae si’i fakakau mai ai pe ‘a e PSA ia heni ke ngali ‘oku ivi lahi mo malohi. ‘Oku ‘uhinga ‘eku ‘ohake he kuo ta tu’olahi hono fehu’ia ‘e he kau memipa ‘o e PSA 'i he ngaahi mitia mo e mitia fakasosiale ‘a hono ngaue’aki ‘e Mele ‘a e PSA ki he’ene ‘asenita fakafo’ituitui mo faka-politikale.
Kuo ‘ohake foki ‘e he ngaahi mitia kuo tuku e falala ‘a e Palemia kia Mele mo Mateni kena tataki e va’a fakatotolo ‘a e Pule’anga ke ta’aki hake ‘a e ngaahi kaveinga ‘o kau ki he faihala ‘a e ngaahi Pule’anga kuohili pea ‘oku fakaofo ‘a e afe masila mai ‘a e fakatotolo mo e fakatonutonu ‘a Mele ki he kaveinga fekau’aki mo e Forbes ‘a ia ko e palopalema ia ‘i he Pule’anga lolotonga.
‘Oku malie he ‘oku tukuaki’i tokua ‘eni ‘a e Minisita Pa’anga ia mo ‘Aholotu Palu kae faka’ata’ataa ‘a e Palemia ia tokua ‘oku si’i mo’oni pea ‘ikai kene si’i mea’i ha me’a he na’e totonu ke ‘i ai hano patiseti. Ko e me’a ‘eni ‘oku ui ko hono fakalatalata’i ‘a e laione he ‘oku ‘ikai ke puli ki he fonua ko e faka’eke’eke mo e Forbes ko e fo’i ‘aliaki faka-kemipeini ‘eni ke talaki ki mamani ko e fetu’u hopo tokua ‘o e temokalati kuo ‘i he fohe kae ngalo ange ‘oku ‘i ai hono tekiteki kuo pau ke muimui mai ai.
‘Oku ngali kehe he ‘oku mahino lelei mai foki ‘a hono ‘ohofi ‘e he PTOA ‘a e Minisita Pa’anga pea ‘oku ne ‘omai ‘a e ‘ata ki he kakai ‘o e fonua ‘o e movetevete pea kuo faaitaha ‘a e PSA mo e Kele’a ‘i hono ‘ohofi ‘o Eke pea ‘oku ‘i ai ‘a e fifili ki he tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e Pule’anga he ngaahi ‘aho ni mo ‘enau ‘asenita ki he Minisita Pa’anga.
‘Oku toe lesoni foki hono lau mai ‘e Mele ‘a e ngaahi kupu’i lao ‘a e PSC mo e faitotonu ‘o kau kiai mo e ngaahi fakatotolo ‘oku totonu ke fakahoko ki he kau faihala ‘i he kuohili ‘o mole ai ‘a e pa’anga ‘a e Pule’anga. ‘Oku ‘i ai foki ‘etau lea ‘oku taka ko kita ‘oku nofo he fale sio’ata pea kete tokanga telia na’a tolo mai ha taha pea ko ‘ene mafahi pe ‘a e sio’ata ‘e mokulu hifo ‘iate kita pea ko e lavea ka koha lavea.
Ko e kaveinga fekau’aki mo e Forbes koe lahi ange hono toe ‘omai ke fai’aki ‘a e politiki fakalotofale ‘a e Pule’anga koe lahi ange ia ‘a e lavea ‘a e Pule’anga koe sino ‘e taha kae hulu atu ‘a hono manatu’i ‘ehe kakai ‘o e fonua ‘a e fo’i fakamole noa’ia koia. ‘I he taimi tatau kapau tetau fakatonutonu pe koe fe ‘a e lao mo e polosita ‘a e PSC ‘oku maumau pea koe toe lavea lahi ange ai pe ia ‘a e Palemia mo hono Pule’anga.
‘Oku ou fokotu’u atu ‘Etita heni kia Mele ‘Amanaki ke hoko atu ai pe ‘a e fakatotolo ki he ‘uhinga na’e mole ai ‘a e kautaha hu’akau ‘a e Pule’anga ‘o tupu ai hono tapuni pea mole ai ‘a e pa’anga ‘a e Pule’anga mo e kau totongi tukuhau ‘a e kakai he poloseki ko’eni.
‘Oku ‘i ai ‘a e poupou atu ki he fakatotolo mo e fekumi ko’eni ‘a Mele ki he Fakamaau totonu pea tuli ai leva e koa he kuo matangi lelei pea ‘ai ke tatau ki he tokotaha kotoa ‘o kau ai mo koe ta’ahine Mele.
Faka’apa’apa Atu,
‘Eliesa Fifita
Kolomotu’a
16 comments
-
Alu koe Mele mo Mateni o fakatotolo'i e fo'i project foou koena oku maunganofo kiai ho tungaane mo Lavulavu ki Ofisi Palemia hono fakahoko.
-
'Alu koe 'Eliesa 'o fai ha'o fakatotolo kae tuku ho'o fakaheleleu holo mo e fakahela. 'Oku mo'oni 'a Mele pea tukuange ke fai'ene ngaue telia na'a tau sio atu ai ki he mo'oni 'e tokoni ki he fonua.
-
Malo Mele hono 'ohake 'a e me'a ni pe 'ofa pe 'e fakahoko 'e he Pule'anga ha me'a ki heni tukukehe ange kapau 'oku hala me'a ia 'oku 'omi 'e Mele 'Amanaki moe PSA. Koe fai ha fatonutonu ki he founga ngaue koe me'a ia 'oku ou tokanga au kiai.
-
Ai foki na ko koe ia tau ulupoko ke kaunga fakatotolo mo Mary na'a hili hono ua kae namu tuotua. Vakai'i atu hoomo Palemia ke maaloloo he kei sii a e palopalema he 'oku 'a'apa e kau ngaaue ki hono ta'u motu'a 'oku ikai kenau talanoa'i ai e me'a oku sii hoko kiai. Tala atu kihe Fanau ave homou Tamai ki 'api he koe mea ku hoko he ngaahi aho ni e label aki homou hako i he to'utangata kotoa pe o a'u kihe osi a mamani. Ka ku mou ofa homou Tamai pea mou kole kiai ke tukuange fatongia he kuo taufetuku e taimi ia e ivi moe fakakaukau.
-
Koe mea lelei pe ae kumi ki he totonu, koe mea lelei pe moe fai 'ete ngaue ki he lelei taha. Koe ha e lelei e ma'u mei ai koe monu ia ki he fonua. Koe fakapesenale ia ae kaunaga ko'etau valau lea 'akitautolu kiai, heikai fai ai ha taufonua ia ai ki ha mo'oni'i mea he isue koena oku palapala mai ai a Mr. Fifita. Tohi tohi pea tau fakakaukau tene 'omi 'ae ngaahi huitu'a 'oe mea na'e fai kiai ae fakatotolo a Miss 'Amanaki, 'o hange ko hai leva 'oku hala he isiu ni, ko ha e tupu'anga e fehalaaki na, koe ha me'a totonu na'e hoko. Instead, tohi koe Mr. Fifita fakanafala pe mei mu'a ki mui, hange nai ha'ane fakamahalo pe mo faka'aluma, pea mahalo koe si'i me'a pe ia 'oku ma'u ke fai 'aki 'ene longoa'a. Hahaha, koe si'i maumau famili ia ae kaunaga, kataki ko mamani 'eni ka vakili 'etau fanga kui mahalo ne ikai iai ha taha iate kitautolu e hao he maumau famili, mo tolo e matu'a mali. Ka oku ikai ko ho'o kui 1, vakai atu 'a 2 mo 3, 4,5,6 hahaha. Tuku pe ngaue ae kaunanga ke fai, he na'e uhinga ene a'u ki he tu'unga na, koe ilo moe mafai fakakaukau 'oku ne ma'u ke fai aki ene ngaue, pea oku monuia Tonga iai ha kakai pehe ke nau fai e vakili ki he totonu. Tuku pe a ha'a fakaangaanga ia aia oku ui he kalasi 6 tuolahi ko Palaapalaa tu'olahi pe oku nau lava. Hange koe lau ki he Palemia moe keisi ae Forbes, moe Minista Paanga ki he lau 'a Sisu kia Siutasi, "J... why had you betrayed me????. Oku 'ange 'ange ia he foilaka ae Minisita $$$$, ikai ilo a Sisu ia kiai!!! Tau sio mei ai....LOL
-
Talamatangi ai ke uluaki fakatotolo'i e kau ai Passport he Pule'anga koeni, mo 'enau tapale a e Reserve aki enau faitu'utu'uni hala pehe foki kihe fuu fakamole kihe folau fakamamani lahi nae fai ki Malta. Oku mooni ange ngaahi mea ia koia he ngaahi foi malaga fakakona koena ki he Tongasat moe haafu koena oku puhi mai.
-
'I ai pe poini ia heni 'a Mele 'oku mo'oni ke fai ha vakai kiai kae tuku e kuohili ia 'o Mele he kuo liliu 'etau fefine pea kuo fanau'ifo'ou fakataha pe moe Palemia. Mal e ngaue....
-
'Oku ou kole keu fakatulou atu he mo e matanga mo e kau tangata kuonau lavelave mai 'i he ki'i paenga ni. 'Oku ou kole keu kau atu mu'a he lave ki he kaveinga ni. Neu lau 'a e press release 'a e PSA meia Mele 'Amanaki neu kau he tui ki he ngaahi me'a ai 'e ni'i hi. Ko e me'a na'aku tui kiai ko e lave 'a e release ki he miliona ne mole mei he 'Ofisi 'o e Palemia he taimi 'i Feleti mo Kautoke. Ko hono ua ko e tukuaki'i he kau 'a Aholotu he fakatau ta'efakalao 'a e paasipooti Tonga. Ko e me'a 'oku ou tui kiai ko e ha 'oku 'ikai ke fai ai ha ngaue 'a e 'Ofisi 'o e Palemia mo e kau polisi ki he ongo me'a ko'eni he 'oku mole ai 'a e pa'anga lahi faufau 'a e Pule'anga.. "oku ou tui ke fai ha ngaue ki heni 'a e 'Ofisi Palemia kapau ko e palemia 'eni netau tui tene 'omai 'a e totonu. 'Oku ikai koha taha au 'oku ou poupou kia Mele 'Amanaki ka ko e issue ne ne foktu'u mai 'oku ou kau au he tui ke fai ha ngaue kiai. 'Okapau 'oku tau fiema'u ha Tonga lelei ma 'etau fanau he kaha'u.
-
Talaatu kihe fefine FBi ke tanaki atu ki he mole 'ae hu'akau 'a hono fakatotolo'i kotoa e ngaahi manumi 'oku hoko, kau atu ai a PA Po'oi moe fo'i fili fakafamili koia moe ngaahi fakamole 'ae pule'anga kiai, tama mataotao ngaahi paaka, tama mataotao software koena na'e 'oange 'ene 2-kilu ta'efou he procurement, mataotao mei fisi 'oku toutou ha'u 'o veuki e potungaue ako ke ta'e'aonga, fu'u perdiem NZ na'e tala na'e 'osi fakafoki ki falepa'anga, ngaahi vahe ta'efakalao 'i falealea 'ae hoa fakatotolo 'oe fefine FBi, ngaahi fili CEO ta'ema'aa - CEO Revenue 'oku lolotonga fakatotolo'i 'i Fisi e mole lau miliona 'ae ngaue'anga na'e pule ai moe CEO Ako na'e 'osi reprimand 'ehe PSC he fakahu e pa'anga fakatau naunau 'ae potungaue ako he'enau 'akauni fakataautaha na'e toutou kalanga'i 'e 'Akilisi 'i falealea etc etc, moe ha fua e ngaahi pango 'ae pule'anga lolotonga. Kou tui 'e tokoni lahi mai e va'a fakatotolo 'ae poko huki mei Fisi kihe fefine FBi moe tama falaealea-loi ke hakule ai leva e ngaahi me'a ni ke tau 'ilo.
-
Osi tonu ke sio e kau fie 'Akilisi koeni ki he iku'anga koeni 'oku a'u kiai 'a 'Akilsi pea nau feinga atu ha hala kehe. Ko e iku'anga eni e tangata ko e lahilahi hikoveve pe, fulihi mo e fonua ia 'o tu'u e 'ulu ia 'i kilisitahi.
Kou manatu'i e kau uki koeni 'o e tukungaue he 2005, nau pehee holo pe hono fakataha'i e ngaahi me'a 'ohovale pe kuo nau fetakolosi'aki. 'E faifai pea pehee ongotama fakatotolo (Mateni mo Mele).
Pea kou nofo 'o fakakaukau pe koeha 'oku siofi ai e kave ia 'o e feke ka e tuku e fo'i 'ulu ia? Ko 'Akilisi na'e fie interview ki he Forbes, he 'oku 'ikai ko e fanau 'a 'Akilisi na'a nau feinga ki he Forbes? Pea koena kuo teke'i ka Aisake Eke ke cover up e fo'i me'a koia. Te'eki keu mamata he tamate tangata kuo pehe'i fau. Ko Sisu pe taha na'e pekia ma'a mamani 'o hange na'e palofisai mei mu'a pea ko e finangalo ia 'o 'etau Tamai.
Pea 'oku hangehangeee ka fakapekia'i 'e 'Akilisi ia mo 'ene founga 'a 'Aisake Eke ma'ana mo hono famili pea mo Mele ee!