Lolotonga ‘i Tonga ni ‘a e ongo mataotao ‘i he fokoutua ‘o e kete ^Featured

E ‘i Tonga ni ‘a e ongo mataotaó ‘i he uike ‘e taha ‘a ia na’e kamata lau mei he ‘aho Mōnite ‘o e uike ni.

‘I he fakamatala ‘a e Toketā Ma’olunga ‘i he Uooti ‘a e Kakai Lalahí (Medical Ward), Toketā Loutoa Po’ese, kuo a’u eni ki he ta’u ‘e 11 ‘a e fakahoko fatongia ‘a e kautaha ko ‘ení ‘i Fisi ka ko e ta’u ‘aki pe ‘eni hono uá ‘enau ‘a’ahi mai ki Tonga ni.

Na’a ne fakahā ko e lahilahi ‘a e fokoutua ko ia ‘oku nau sio ki ai he taimi ni ko e pala ngākaú ‘a ia ‘oku ‘i heni ai ‘a e ongo mataotaó ke fai ha tokoni ‘i hono fakahoko ha ngaahi hulu, pea ako’i mo fakataukei’i ‘a e kau neesi ‘i he Falemahaki Vaiolá ‘oku nau ngāue ‘i he tafa’aki ko iá.

Taimi tatau foki na’e pēhē ‘e Toketā Po’ese na’e fe’unga mo e $40,000 AUD ‘a e ngaahi naunau tokoni ko e me’a ngāue ke tokoni ki he fakahoko fakafatongia ‘i he tafa’aki ko ‘ení.

“ ‘A ia ‘oku nau ō mai mo e fanga ki’i me’a ngāue ko ‘ení, ‘o ako’i kimautolu pea ko e taimi ‘oku nau mavahe atu aí, ka ‘i ai ha me’a ‘e hoko pe ko hano leleaki’i mai ‘o ha taha ki falemahaki ni temau lava pē ‘o fakahoko ‘a e ngāue ko ení.”

Kuo a’u ‘eni ki he toko 20 ‘a e ni’ihi kuo nau kau mai ki he hulu ko ‘ení talu mei he ‘aho Mōnite ‘Aokosi 5.

Na’a ne fakamatala foki ‘oku ‘i ai ‘a e ni’ihi na’e kilīniki pea ma’u ai honau faingamālie ke sio ki he ongo mataotaó pea ‘oku ‘i ai leva ‘a e ni’ihi ia ‘oku lava pe ia ke fakahoko ‘a e hulu ko ia ‘i Tonga ni.

‘I he fakamatala ‘a e Palesiteni ‘o e Gastroenterological Nurses College Australia Catherine Conway ko e taumu’a ‘o ‘ene ‘i hení ke fakahoko ‘a e ako fakataukei ‘i he mala’e ko ‘ení ki he kau neesi.

Na’a ne ‘osi fakahoko ‘a e ngaahi ako tatau ‘i Fisi, Ha’amoa mo Vanuatu pea na’e ‘I ai ‘a e kau neesi Tonga na’a nau fa’a lava ange ki Fisi ki he polokalama ako ko ‘ení. Ka ko ‘ene ‘i hení ‘oku ‘aonga lahi ia ke fakahoko ‘a e fakataukeí fakataha pē mo hono fakahoko ‘o e ngāué.

Na’e fakahā ‘e he Toketā Pule ‘o e Falemahaki Vaiolá Toketā Lisiate ‘Ulufonua, ‘oku ‘i ai ‘a e fakalakalaka ki mu’a mo e lelei ‘a e ‘a’ahi mai ‘a e ngaahi timi ko ‘ení ‘o ‘ikai ngata pē ‘i he fakalakalaka fakangāue ka ‘oku ma’u foki mo e taukei ‘a e kau ngāue ‘i Tonga ni ke fakahoko’aki ‘a e ngāué.

“Ko e fo’i makamaile fo’ou ‘eni ‘a e lava ke hoko mai ‘a e me’a ko ‘ení ‘i Tonga ni mei he fo’i ‘a’ahi ko ‘ení ko nautolu ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi mafai ki hono hokohoko atu ‘a e vā fengaue’aki ko ‘ení.”

- MEIDECC