Kole kau feinga tukuhifo e Palemia ke toloi 'a e Fale Alea
11 Sepitema, 2023. Na'e tali 'e he Fale Alea 'o Tonga 'i he pongipongi 'o e 'aho ni 'a e kole mei he ni'ihi 'o kinautolu na'a nau fatu mo fa'ufa'u ke tukuhifo 'a e Palemia ke toloi mu'a 'a e Fale Alea 'i ha uike 'e ua.
'Oku makatu'unga 'a kole ko'eni 'i hono fakafofonga mai 'e he Fakafofonga 'o Tongtapu 4 Mateni Tapueluelu ke 'oange ha faingamalie kenau fakahoko ai 'enau fakatonutonu ki he Fakamaau'anga fekau'aki mo e founga 'o e Paloti na'e fakahoko 'i he Fale Alea ke fakamaloloo'i 'aki 'a e 'EIki Palemia.
'Oku tui foki 'a e ni'ihi ko'eni na'e ta'efakalao 'a e tu'utu'uni 'a e 'Eiki Sea 'o e Fale Alea mo hono fakahoko 'o e Paloti ko'eni te'eki ke tomu'a fakahoko ha fakamalanga pe tipeiti kiai 'a e ongo tafa'aki.
Ko e taukave 'a e 'Eiki Sea ia mo e Hou'eiki Memipa na'a nau tu'u fakataha mo e 'Eiki Palemia na'e 'osi fakahoko mai 'e he kau kole toloi 'enau tohi tukuaki'i pea 'omai mo e tali 'a e 'Eiki Palemia pea na'e lau ia 'i he 'aho kakato 'e 2 'i he Fale Alea pea me'a mai kiai 'a e Hou'eiki mo e kakai 'o e fonua.
Na'e fokotu'u foki 'e he 'Eiki Palemia ia hili hono kakato 'a hono lau 'a e ngaahi tuuaki'i mo e tali ke fakahoko leva 'a hono paloti'i 'o e fokotu'u he kuo mahino 'a e tukuaki'i mo e tali.
Na'e makatu'unga 'a e fokotu'u 'a e 'Eiki Palemia pea poupou'i he na'e 'osi fakahoko 'a e femahino'aki 'a e Palemia mo e Sea pehe ki he Memipa na'a ne fakahoko mai 'a efokotu'u ke fakamalolo'i 'a e Palemia Dr. 'Aisake Eke lolotonga 'a e maloloo ho'ataa 'a e Fale Alea.
Na'e tali ai 'e he Fale Alea 'i he 'aho Pulelulu ai pe 'o e uike kuo'osi 'aki ha loto kiai 'a e toko 17 ki he 'ikai ke loto kiai 'a e toko 10 ke hoko atu ki he paloti.
Neongo 'a e tokolahi 'a e tafa'aki ia 'a e Pule'anga pea mo e malava kenau paloti kenau 'oua 'e tali 'a e fokotu'u kole toloi ko'eni ka na'e fakaha 'e he 'Eiki Palemia Hon. Hu'akavameiliku 'oku loto fiemalie pe kiai 'a e Pule'anga ia laumalie lelei mo e fie ngaue fakataha neongo 'oku nau tui 'oku 'ikai ha 'uhinga lelei ia 'a e toe feinga ko 'eni 'a e ni'ihi ko'eni pea 'oku fakamole taimi.
'Oku nofo foki 'a e ni'ihi ko'eni 'i he Kupu 62 'o e Konisitutone 'a ia 'oku pehe:
Ko e ngaahi tu‘utu‘uni ‘o e Fale Alea
(1) ‘E tu‘utu‘uni ‘e he Fale Alea ki he ngaahi lao ‘oku kau ki he‘enau ngaahi fakataha.
(2) ‘E ngofua ki ha memipa ‘o e Fale Alea, ‘o fakatatau ki hono ngaahi tu‘utu‘uni ke —
(a) fakahu ha Lao Fakaangaanga ki he Fale Alea;
(b) fokotu‘u atu ha fokotu‘u ke tipeiti‘i ‘i he Fale Alea; pe
(c) fakahoko ha tohi tangi ki he Fale Alea,
pea kuo pau ke fakahoko ia ‘o fakatatau ki he ngaahi tu‘utu‘uni ‘o e Fale
'Oku nau tui foki na'e maumau'i 'a e Kupu 62 'o e Konisitutone ka 'oku 'ikai foki ke tui pehe 'a e Sea 'o e Fale Alea mo 'ene kau fale'i pehe foki ki he Pule'anga 'i he 'uhinga koe kupu ko'eni 'oku fakamahino mai pe ia ai 'e foki pe ia 'o fakatatau ki he ngaahi tu'utu'uni 'a e Fale Alea.
Ko e makatu'unga foki 'a e hoha'a 'a e ni'ihi ko'eni 'o e Hou'eiki Fakafofonga tokua na'e 'ikai tali 'enau kole ke alea'i pe tipeiti'i 'enau fokotu'u.
'Oku mahino foki 'a e kehekehe 'a e mafai 'o e Fale Alea mo e Fakamaau'anga ka 'oku toki malava ke ngaue mai 'a e Fakamaau'anga ki he Fale Alea kapau 'oku maumau'i 'e he Fale Alea ha totonu 'oku tu'utu'uni 'e he Konisitutone 'o e fonua.
Na'e 'ulungia foki 'a e kau kole toloi 'i he Paloti ke fakamalolo'i 'a e 'Eiki Palemia he na'e loto 'a e tokolahi taha ia 'o e Fale Alea ke hoko atu pe 'a e 'Eiki Palemia ia 'a ia koe toko 14 pea toko 11 leva 'a kinautolu na'e loto ke fakamaloloo'i 'a e Palemia.
Alea.
