Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...
Latest News

Tokoni ki he Fakaakeake Faka-ekonōmika mo Faka-sosiale ola 'o e Covid-19 Featured

 Pule Lahi e Potungäue Pa’angá, Pilimilose Balwyn Fa’otusia Pule Lahi e Potungäue Pa’angá, Pilimilose Balwyn Fa’otusia

20 Më, 2020. Fakatatau ki he fakamatala ‘a e Pule Lahi e Potungäue Pa’angá, Pilimilose Balwyn Fa’otusia, ko e 78% ‘o e pa’anga 60 miliona ki he polokalama tokoni ki he fakaakeake faka’ekonōmika mo fakasosiale ‘oku fakapa’anga ia mei Ngaahi Hoa Ngäue mei mulí.

 “Ko e peseti leva ‘e 22, ko e pa’anga fakalotofonua pe iá mei he’etau patiseti fakalotofonuá pea pehë ki he’etau patiseti mei he’etau National Emergency Fund. Ko e fakalukufua ‘a e tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e ngäue ko ení tautautefito ki he ngaahi ngäue kuo fakahoko ki he ngaahi pisinisi pehë ki he kau ngäue kuo nau mälölö atu mei he ngäué pea ‘oku tokanga’i kotoa pë ‘eni ‘e Fale Pa’anga.”

“Na’e tuku atu ‘a e ngaahi tokoni ko ení ki he kau ngäue na’e uesiá (Employee Support) ‘o fe’unga mo e pa’anga ‘e $535 ki he tokotaha kotoa pē fakatatau ki he maau mo e ma’opo’opo ‘a e ngaahi tohi kole ne a’u taki mai.”

Na’e pehë ‘e Fa’otusiá ‘oku makatu’unga eni ‘i he tu’utu’uni ngäue ke taki $535 ‘a e tokotaha mei he fakafuofua faka’avalisi he savea ‘oku fa’a fakahoko ‘e he Potungäue Setisitiká, ‘oku ‘iloa ko e ‘Household Income and Expenditure Survey.’

“Ko e savea ko ení ‘oku fakafuofua ki he fakamole ‘a e household pë fo’i familí ‘e 1 ‘i he uike ‘e 2 ‘o meimei ko e 5 ‘oku ‘i ai.”

Na’á ne lave foki ki he lahi ‘o e ngaahi tohi kole tokoni mei he ngaahi pisinisi ‘osi lēsisita na’e uesia he COVID-19 pea mo e matangi mälohi ko Halotí.

“Na’e fe’unga fakakatoa ‘a e ngaahi application mei he ngaahi pisinisi na’e ‘i ai ‘enau kau ngäue na’e uesiá, mo e 5316. Ko e ngaahi application ko ení na’e fakahoko mai peia mei he ngaahi business owners. ‘I he’ene a’u mai ki he ‘ahó ni hono fakama’opo’opo ‘o e ngaahi tohi kole tokoni ko ení na’e lava mahino ai ‘a e maau ‘a e ngaahi tohi kole tokoni mai ‘e 3224 pea na’e ‘osi fakahoko ‘a e ngäue kiai ‘o fakahoko atu ‘a e ngaahi tokoni ko ení ‘a ia ‘oku meimei fe’unga mo e pa’anga ‘e $1.7 piliona.”

Na’á ne fakahä ko e toenga leva ‘o e ngaahi tohi kole tokoní na’e fe’unga mo e 2,092 pea ‘oku mahino mei ai ‘a e te’eki ke kakato ‘a e ngaahi fakamatala ke ne poupou’i ‘a e kole ‘oku fiema’ú.

“’Oku kei fai ‘a e ngäue ki ai ke ‘ohake ha ngaahi fokotu’u ki he Minisitä Pa’angá mo e pule’angá ke toe hoko atu hano tokonia ‘o e ngaahi application na’e te’eki ai ke fakakakato. Ko e tokoni foki ko ení ne tuku atu hangatonu peiá ki he ngaahi business owners, pë ko e kau employers kia kinautolu na’e fakahü mai ‘a e application ko ení pea ‘oku ‘osi ‘i ai pë ‘a e femahino’aki.”

Ko e ngaahi tokoni ko eni ki he ngaahi pisinisí ‘oku fakatefito peia ‘i he 30% ‘i he mole ki he ngaahi pa’anga hü mai mei he ngaahi mahina ‘e 3 kimu’á ‘o a’u mai ki ‘Epeleli.

“Na’e tuku atu leva ‘a e ngaahi tokoni ko iá ‘i hono toe vakai’i ‘a e ngaahi mole ko ení, ‘o mahino leva ‘a e tu’unga ‘oku ‘i ai pea mau tuku atu leva ‘a e ngaahi tokoni – verify income loss ‘i he ngaahi pisinisi. ‘I he a’u mai ki he ‘ahó ni, ko e application fakalukufua ‘e 684 mei he ngaahi pisinisí ke tokoni ange. ‘A ia ‘oku mau ‘osi totongi atu ‘a e meimei $1.3 miliona ki he ngaahi kole tokoni ‘e 442 ki he ngaahi pisinisi. Ko e toenga mei he ngaahi pisinisi ‘osi lesisita kuo’osi a’utaki maí, ke toki fakakakato ‘e he Fale Pa’angá ‘a hono totongi atu ‘a e ngaahi tokoni ko ia.”

Na’e ‘i ai pë mo e ngaahi tohi kole tokoni ki he Potungäue Pa’angá mei he ngaahi pisinisi ‘ikai lesisitá (informal business) pea ‘oku fakahoko ‘a e ngäue fakavavevave kiaí ‘a e potungäue mo e ngaahi kupu fekau’aki ‘a e pule’angá ke lava ‘o tuku ange atu mo e ngaahi tokoni koia.

Ngaahi ‘Asenita mahu’inga ‘a e Pule’angá ki he ta’u fakapa’anga 2020/2021

Na’e toe lave foki ‘a Fa’otusiá ki he ngaahi ‘asenita mahu’inga ‘a e pule’angá ‘oku fakalele ‘i he ta’u fakapa’anga ko ení ‘i he patiseti ki he ta’u fakapa’anga fo’oú ka ‘oku tö pē‘a e fakamamafá ki hono tau’i ‘a e COVID-19.

“Ko e ngaahi ‘asenita mahu’inga ko ení, ‘oku faka’amu e pule’anga ke hokohoko atu hono tokangekiná ‘i he patiseti ko ení ‘i he ta’u fakapa’anga 2020/2021.’I he’ene fakahoa ko eni ‘i he taimí ni ‘i hono vahevahe ‘o e patisetí, ‘oku mahino ‘aupito pë ‘a e sekitoa ia ‘a e Mo’uí ‘a ia ‘oku lahi taha ‘aupito ‘a e patiseti ia kiaí makatu’unga ‘i he lahi ange ‘a e tu’unga mateuteu ki he fokoutua COVID-19.”

Na’á ne pehe ‘oku lahi ‘aupito mo e ngaahi tokoni ‘oku ‘omai mei muli pea ‘oku ‘omi fakapatonu peia ki he Potungäue Mo’uí ke tokonia ‘a e tu’unga mateuteu ‘a e fonuá ki he COVID-19 telia ‘a e taimi ‘e hü mai ai e vailasí ki he fonuá ni.

“’Oku peseti ‘e 21 ‘a e Potungäue Mo’uí pea fika ua kiai ko e patiseti koia ki he Potungäue Akó, ‘o fe’unga mo e peseti ‘e 12.7.”

Ko e ngaahi ‘asenita ko ení ‘oku ‘i ai ‘a e ‘elia lalahi ‘e 7 kau ki ai ‘a e Mo’uí, Faito’o Konatapú (Illicit drugs), Akó, Fakalakalaka Faka’ekonomiká, Ngaahi Ngäue Lalahí (Infrastructure), Ma’u’anga Iví – Feliliuaki ‘o e ‘Eá – Ngaahi Fakatamaki Fakaenatulá, pea mo e ngaahi fakalelei ki he ngaahi ngäue ‘a e pule’angá (Public Sector System Reform).

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top