Ko e ha koaa e me'a 'oku hoko ki he CEDAW? Featured
Kolomotu'a
9 'Epeleli 2015
Tangata’eiki,
Kataki mu’a kae tu’u atu ‘eku ki’i fie’ilo ko’eni pe koe ha koaa e me’a ‘oku hoko fekau’aki mo ‘etau fakamo’oni ki he Konivesio CEDAW. ‘Oku ‘ikai fu’u mahino kiate au ‘a e tali na’e fakahoko mai mei he Pule’anga pea ‘oku ‘i ai foki moe hoha’a ‘a e kau taki lotu ki he me’a ni kau ai mo kimautolu kakai 'o e fonua.
Na’a ku lau hifo ‘a e Nusipepa Talaki ‘o e uike ni ‘oku ‘asi ai hono faka’eke’eke ‘o e Minisita Fakalotofonua Fe’ao Vakata pea ‘oku kehe mo ‘ene tali ‘a ‘ana. Na’a ne pehe ‘e ia na’e te’eki ke fakamo’oni ia ki ha aleapau pea na’e ‘uhinga ‘ene folau ‘a ‘ana ke talaki (announce) ‘a e tu’unga ‘o e Pule’anga ki he CEDAW pea ‘oku lolotonga fakahoko ‘a e ngaue kiai.
Na’a ku fanongo tonu mei tokotaha hoku kaungame’a ‘a ia na’e fakahoko ‘ene tohi ki he taha ‘o e kau takilotu pea na’e tali mai ‘e he takilotu ko’eni ‘oku nau fakatatali ke mahino mai pe koe ha e tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e pule’anga kae toki hoko atu ha ngaue ki he me’a ni.
‘Etita ‘oku ou kole kemou tokoni mai mu’a ‘a kimoutolu ‘oku ‘i he mitia he ‘oku ‘ikai ke mahino ki he tokolahi ‘o e kakai ‘o e fonua ‘a e me’a ‘oku hoko pea na’a moe pule’anga ‘eni ‘oku faka konga mai pe ‘a e tali ‘oku ‘omai pea to kehekehe ‘a e ma’u ‘a e Palemia pehe ki he toenga e kau taki ‘o e pule’anga.
‘Oku kehe mo e me’a ia na’a mau fanongo ai 'i he Fale Alea mo e fakama’ala’ala na’a mou paaki mai mei he tafa’aki ‘a e pule’anga. ‘I he’ene pehe leva ‘oku mau hee takai holo.
Kapau ‘oku mahino ia ki he kakai ‘e ni’i hi na’a nau ako lelei ‘i he fonua pea ‘oku ‘i ai e hoha’a he ‘oku tokolahi ‘a e kakai kau ai ‘a e motu’a ni ‘oku ‘ikai ke mahino pe ‘oku tau ‘alu koaa ki fe?.
‘E malava pe ke mahino kiate kimautolu kapau ‘e fakamatala fakalelei mai kae ‘oua ha mai ‘oku fakakongokonga ‘o hange ‘oku ‘i ai ha me’a ‘oku fufuu’i. Manatu’i ange koe tokolahi taha ‘o e kakai ‘o e fonua ‘oku ‘i he levolo ko’eni pea koe fielau ‘emau ma’uhala mo ‘ave hala holo ‘a e ngaahi fakamatala.
‘Oku oatu ‘a e tohi ni mo e ‘amanaki pe ‘e fai mai ha tokoni kiate kimautolu.
Faka’apa’apa Atu,
Tataliatu
Kolomotu’a
5 comments
-
Malo 'Inoke Hu'akau e tokoni pea kuo fuoloa e 'ikai fai ha lau mai ki hoha'a 'a e motu'a ni ka 'oku sai pe he 'oku ki'i longo e kaveinga ni pea 'ofa pe 'e fakahoko e le'o 'o e kakai tokolahi taha pehe ki he kau taki lotu. 'Oku malie mo ho'o sio ki he nga'unu atu 'a e pule'anga ni pea 'ofa pe ke 'oua tetau to kiha tu'utamaki/
-
oku lahi pe ma'u hala koe ikai ke tune e fakakaukau kihe uhinga totonu ku omai aki e ngaahi fakamatala.oku toe heee kakai ia koe toe mio'i uhinga e kau fakaanga .
-
kou pehee e au ko e kautama eni na a nau kaikaila leo lahi ke ata ki tua e ngaue a e puleanga ,vakai atu na a ko enau uhinga ke tau foki kihe vaotaa. malie eee.
-
Tataliatu,
Fakamanatu atu 'oku tau he kotoa pe, ako mo e 'ikai-ako he ngaahi fakamatala kuo 'omi mei he Pule'anga he meimei 'i he me'a kotoa. Ko e founga 'eni na'e lava 'aki hono fakahee'i hotau kakai fekau'aki mo e Pule Fakatemokalati he ta'u lahi. Ko e fakamatala "ta'emahino" mo "ta'ekakato". Pea ngaue'aki 'e he ngaahi ma'u'anga fakamatala (nusipepa/letio) 'oku nau pule'i pe kuo nau tui ki he ngaahi me'a kuo talaki. Toe poupou'i hono kaiha'asi mai 'o e ngaahi fakamatala mei he Pule'anga 'e he kau ngaue ke tufaki ki he kakai.
Ko 'eni kuo hoko 'a e Paati 'o Pule'anga 'oku nau kei nofo pe he founga ko e fakanafala 'a e fakamatala 'o 'ikai lava ke mahino ha me'a, pea mulituku mai 'aki 'a e pehe 'oku "kei fai 'a e ngaue kiai".
'Oku mahino mai kuo ngaue'aki 'e he Pule'anga 'a e founga ma'u'anga fakamatala maheni kuou lave kiai. Pea ke ta'ofi 'a e mama 'a e fakamatala mei he kau ngaue fakapule'anga, Ko e founga maheni, 'oatu pe a hoto famili ofi kenau ngaue fakapule'anga ke malu'i kita.
Kapau tetau fakatokanga'i 'a e ngaahi fakamatala 'oku tukumai 'e he Ofisi Palemia, 'oku 'ikai ma'u ha tali mahino ia ki ha me'a. Fakataata 'aki 'a e fakamuimui taha. Ko e tali ki a Mokofisi. Pea mei he tali koia, kuo mulituku 'aki hano tuhu'i mai 'o ha taha fakafepaki ki he Palemia.
Kau 'oatu 'a e fakatokanga ko 'eni, ko ha Pule'anga 'oku ne fakatoka ha fa'unga pule fakaleveleva ki ha fonua, ko 'enau 'uluaki ngaue ko hono tanaki ' a e hingoa 'o kinautolu 'oku 'ikai kenau tui tatau (pe fakafepaki he'enau lau). 'Oku fakaloloma ange hono feto'oaki 'o e "fakafepaki" mo e "fakaanga fefeka"..
Faka'apa'apa atu,
IFH -
Malo Tataliatu hono 'omai e tohi mo'oni mo mahu'inga ko'eni pea koe mo'osni ho'o fakafofonga'i mai 'a e kakai tokolahi he fonua 'oku nau hee holo 'i he ngaahi takihala 'oku fakahoko 'e he kakai 'oku nau sio 'olunga kiai 'o hange koe kau taki pea 'oku 'ikai toe loi e lahi 'a e ma'uhala he fonua ni. 'I ai moe tokolahi 'oku 'ikai kenau fa'a fakama'uma'u ka nau 'oho 'o lea he me'a 'oku hala ha'anau ma'u kiai.
'ofa atu