Fakatonutonu ‘e he ‘Ateni Seniale Le’ole’o ‘a e ma’u ‘a Lopeti Senituli fekau’aki mo e tu’utu’uni ‘a e Tu’i ke veteki ‘a e Fale Alea Featured
Lopeti Senituli
31‘Aokosi, 2017. Kuo fakamahino ‘e he ‘Ateni Seniale Le’ole’o ‘Aminiasi Kefu ‘oku hala ‘a e faka’uhinga ‘a e CEO malōlō ‘a e Potungāue ki he Ngaahi Ngāue Fakalotofonua Lopeti Senituli ‘i he’ene fakahā ‘e malava ke fakatonutonu ‘i he Fakamaau’anga ‘a hono veteki ‘e he Tu’i ‘a e Fale Alea.
Na’e fakamahino ‘e ‘Aminiasi Kefu neongo ‘oku ‘ikai kene manako ke kau ki he ngaahi tipeiti ‘i he papulika ka ‘oku ne loto ke fakamahino ki he kakai ‘o e fonua ‘oku takihala ‘a e ma’u ‘a Senituli pea ‘e malava ke ma’uhala ai ‘a e kakai ki he mahu’inga ‘o e Konisitūtone mo hono ngaahi naunau ki he fonua.
Na’e fakamahino foki ‘e Kefu koe Tu’i fakatatau ki hono mafai faka-Konisitūtone ‘oku ‘i ai ‘a e mafai kene veteki ‘a e Fale Alea ‘i ha fa’ahinga taimi pe ‘i ha’a ne finangalo kiai.
Na’e toe fakamanatu mai foki ‘e Kefu ‘a e tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga ‘i he ta’u 1997 ‘a ia na’e fakamahino ai ‘oku ‘ikai ha mafai ke ‘ave ‘a e Tu’i ki he Fakamaau’anga pea ‘oku ‘ikai ha mafai ‘o e Fakamaau’anga ki he Tu’i ‘o fekau’aki mo e ngaahi totonu faka-Konisitūtone ‘a ‘Ene ‘Afio.
Na’e fai foki ha fakatalanoa kia William Clive Edwards koe loea mataotao fekau’aki mo e faka’uhinga ‘a Senituli pea na’e fakamahino ‘e Edwards pea ne loto ke fakanounou ‘a e me’a tatau hangē koia na’e ‘ohake ‘e he ‘Ateni Seniale Le’ole’o.
'I he fakamatala 'a Edwards koe mafai faka-Konisitūtone 'o e Tu'i 'i he Kupu 38 mo e 77(2) 'oku ta'emaue'ia pea 'oku 'ikai malava hano 'eke'i 'i ha fa'ahinga Fakamaau'anga.
‘I he lau ‘a Edwards, ko e keisi na'e 'omai 'e Senituli ‘i he hopo ‘i he hingoa tukufakaholo ko e Fielakepa ke poupou ki he'ene faka'uninga ‘oku kehekehe ‘aupito ia mo e mafai ‘o e Tu’i ke veteki ‘a e Fale Alea pea 'oku 'uhinga ia ki he hingoa faka-Tukufakaholo pea 'ikai ha felave'i fakalao.
"'Oku fakatu’utamaki ‘a e fa'ahinga faka’uhinga ‘a kinautolu ‘oku ‘ikai taukei ‘i he Lao he ‘e iku ki he ma’uhala ai ‘a si’i kakai ‘o e fonua," koe faka'osi mai ia 'e Edwards.
Na’e fakaikiiki foki ‘e he ‘Ateni Seniale ‘a ‘ene fakatonutonu ‘a e faka’uhinga ‘a Senituli ‘i ha’a ne fakamatala tohi na’e tufaki ki he ngaahi kupu felave’i ‘o kau ai mo e ngaahi kautaha ongoongo.
5 comments
-
Fakamalo atu Laumanu he polokalma 'anepo. Toki folahi mai ai 'e Lopeti 'ene to nounou tokua 'oku 'osi fe'unga pe hono fakamaau'i 'o e 'u issue 'ihe Vote of No-confidence ka na'e 'ikai palanisi e me'afua ia he hikinima 'a e Fale 'o hao ai e palemia ka koe ni kuo toe fusi mai 'ehe Tama Tu'i ki loto ke toe fakamaau'i ka koe fakamaau hoko koe vahenga Kolomotu'a pea 'oku malie foki e koloni he 'oku tukuaki'i tokua e tokolahi 'a e kau Ha'apai ka 'oku 'ikai lava e kainga ni ke sio kapau te nau tu'u fakataha te nau liua 'e nautolu e ki'i kainga mei motu ka koe'uhi koe fu'u tokolahi e fie falealea 'oku malohi ai e kau Ha'apai he 'oku nau noifo taha pe nautolu kia Akilisi. Koe kolo eni e Hou'eiki pea 'oku tonu ke nau mamahi'i mo mateaki'i a Hou'eiki.
Koe tu'u fakamakatu'u a Akilisi ihe ngaahi kaveinga na'e fakalau 'ehe Sea ka na'e ngalo e Raw Marks koe 'uhinga ia 'oku tau o ai kihe Tama Tu'i he koia pe tene lava 'o fai ha fakatonutonu, ka 'e makatu'unga ia he loto 'o Kolomotu'a. -
Koe 'ai pe ia 'e Lopeti ke sipela'i mai 'a 'Aminiasi 'ene to he ako lao pea si'i to pea foki mai leva 'o 'oho he totonu 'ae tangata. Koe ngaahi fu'u feke fakatu'utamaki eni he 'oku feliuliuaki honau lanu he taimi kotoa.
-
Tau ki'i piko'ia tama he fo'i hu a Lopeti he tamani oku iai ha makatu'unga fakalao tene 'omai, pe ko ha kupu'i lao.
-
Matu'aki fu'u mahu'inga 'a e ako Lao ki he ngaahi faliunga faka'uhinga 'o e Konisitu'utone he ko e tohi Lao tefito ia 'oe Fonua. Kole pe ki he kau fie kau'i talanoa ke mou totomui hifo moe toe hela 'a e kau me'a koee hono fakatonutonu Malo.
-
Koe fo'i fknafala pe ia 'a Lopeti kene tohoaki'i 'aki e PM ke hu atu ai 'o fetongi 'a 'Aisake Eke he PATOA. 'Ikai kene 'ilo'i 'e si'i ma'u ai 'ene ta'emaa'usia, & tonounou fklao. Na'e 'osi ki'i ako lao pe tamani kimu'a pea 'ikai lava, pea 'oku kei to'o kalasi lao pe ke ma'u hano LLB. Pea lolotonga 'ene kei akoako lao, kuo feinga fale'i ia ma'ae PM, ke hange ko 'ene fale'i a PM Sevele 'o makatu'unga ai e puho 'a Nuku'alofa he 2006. Kou tui na'e 'osi 'ilo pe ia 'e he tama ni 'ae mata'a'aa hake 'ae Konisitutone & lao, ka koe ki'i political manuva pe ie na'a lava ai 'o hu fkpaheke kihe PATOA 'o fetongi 'a Aisake mei TT5 hhh. Talamonu atu kiho'o fo'i fkpaheke hokoo siana.