Fuofua Konifelenisi Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai Featured
14 Sune 2016. Na‘e taki ‘e he ‘Eiki Minisitā ki he Fefakatau‘aki mo e Ngaahi Ngāue ‘a e Kakai, Toketa Pohiva Tu‘i’onetoa, ‘a e fuofua timi ‘a ia ‘oku kau atu ki ai ‘a e ngaahi sino ngāue tefito ‘e tolu, fakafofonga mei he kau ngāue, ngaahi ngāue‘anga pea mo e pule’anga, ke kau atu ki he Konifelensi hono 105 ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai ‘a ia na‘e fakahoko ia ‘i Siniva, Suitisalani mei he ‘aho 30 ‘o Mē ki he 10 ‘o Sune 2016.
Ko e Konifelenisi Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai ko e sino faitu’utu’uni ma‘olunga taha ia ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO). ‘Oku fakahoko ma‘u pe ‘a e fakatahá ni ‘i Sune ‘o e ta‘u kotoa pe, pea ‘okú ne fakatahataha‘i mai ‘a e ngaahi fonua ‘e 187 ‘oku nau memipa he Kautahá ni mo honau ngaahi fakafofonga mei he ngaahi sino tefito e tolú, ke fokotu‘u ha ngaahi makatu‘unga ki he ngāue ‘a e kakai, solova ‘a e ngaahi palopalema he vā ngāue ‘o e ngaahi kupu felave‘i pea mo fa‘u ‘a e ngaahi tu‘utu‘uni ngāue mo e polokalama ngāue ke faka‘ai‘ai ‘a e ngaahi ngāue ma‘ae kakaí ‘oku totonu mo taau.
‘I he fakataha ‘o e ta‘ú ni na‘e fakatefito ‘a e Konifelenisi he; ngāue totonu mo taau ‘i he ngaahi ngaahi ngāue‘anga fakamāmani lahi, ngāue totonu mo taau ki he melinó, hao mo e malu pea mo e mātu‘u‘aki e fakatamaki, sivi‘i ‘o e nunu‘a ‘o e kaveinga ‘o e ILO Declaration ki he fakamaau totonu fakasōsiale ma‘ae Ngāue Fakamāmani Lahi ‘oku totonu, 2008, pea mo e ngaahi fakalelei ki he Konivesio ki he Ngāue ‘i Tahi, 2006.
Ko e fakataha Fakamāmani ki he Ngāue na‘e fakahoko mo ia lolotonga ‘a e Konifelenisi, he ‘aho 9 ‘o Suné ‘o fakatefito he ta‘ema‘u ngāue ‘a e To‘utupú pea ko e kaveinga ‘o e ta‘ú ni ko e Ngāue Totonu mo Taau ma‘ae To‘utupu.
Ko e timi ‘a Tonga na‘á ne fakafofonga‘i ‘a e ngaahi sino tefito ‘e tolu (Kau Ngāue, Ngāue‘anga mo e Pule‘anga) ki he Konifelenisi na‘e kau ai ‘a e ‘Eiki Minisita Toketa Pohiva Tu‘i‘onetoa (Taki ‘o e timi), Sione Sonata Tupou, Talafekau Lahi mo Konisela Le‘ole‘o ‘a Tonga ki Lonitoni (Fakafofonga ‘e ua mei he Pule‘anga); John Paul Chapman, Palesiteni ‘o e Kautaha Fefakatau’aki mo e Ngaahi Kautaha ‘a Tonga (TCCI)(Fakafofonga ‘o e Ngaahi Ngāue‘anga/ Sekitoa Taautaha); pea mo Mele ‘Amanaki, Sekelitali Seniale ‘o e Kautaha ‘o e Kau Ngāue Fakapule‘anga (Fakafofonga ‘o e Kau Ngāue/ Tonga PSA).
Na‘e me’a ‘a e ‘Eiki Minisitā Tu‘i’onetoa ‘o ne fakahoko ‘a e lea ‘o fakafofonga‘i ‘a e Pule‘anga ‘o Tonga ‘i he Konifelenisi, ‘i he ‘aho Monite 6 ‘o Sune, 2016.
“Ki mu‘a ‘etau hoko ko e memipa ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO), na’e ‘osi lave monū pe ‘a Tonga mei he ngaahi tokoni faka-Tekinikale ‘a e Kautaha, felave‘i mo e ngaahi fokotu‘utu‘u fakafonua ke fa‘u‘aki ha ngaahi halafononga ‘oku lelei ma‘ae ngāue mo e malu fakasōsiale ‘o e fonua.
Mei he ngaahi ngāue ko eni, ‘oku malava ai ke to e loloto ange ‘a e siofi ‘a e fa‘unga ‘o e ngāue mei he tafa‘aki ‘o e ILO pea ‘oku ne fakama‘opo‘opo ‘a e ngaahi tafa‘aki felave‘i mo e sōsialé, politikalé mo faka‘ekonomiká pea to e faka‘atā mai mo ha ngaahi faingamalie ‘oku to e lahi ange” ko e me‘a ia ‘a e ‘Eiki Minisitā Tu‘i‘onetoa ‘i he Konifelenisi.
Na‘e to e tanaki atu ‘e he ‘Eiki Minisitā Tu‘i‘onetoa ‘o ne pehe “ ‘I he hoko ko ‘eni ‘a Tonga ko e memipa ‘o e ILO, ‘oku ne to e fakapapaui‘i ‘ene tukupā kakato ki hono faka‘ai‘ai ‘o e ngaahi ngāue ki he kakai ‘oku totonu mo taau, kau ai mo hono hiki‘i hake ‘a e malui‘i ‘o e kau ngāue, mo hono to e fakamālohia ‘a fa’unga mo e talanga ‘a e ngaahi sino tefito ‘e tolu ki hono talanga‘i ‘o e ngaahi palopalema ‘oku fehangahangai mo e ngāue.”
Lolotonga ‘a e uike Konifelenisi na’e ma’u faingamalie ai ‘a e ‘Eiki Minisitā Toketa Pohiva Tu‘i’onetoa ke fai ha ha fakataha mo e Talekita Seniale ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO) Guy Ryder ‘i he Palais des Nations ‘i he Tūsite ‘aho 7 Sune 2016, ke talanoa‘i ‘a e ngaahi kole tokoni Faka-Tekinikale pea mo e poupou ki he fa‘unga sino fengāue‘aki ‘a Tonga ki he Kau Ngāue, Ngaahi Ngāue‘anga pea mo e Pule‘anga.
Na‘e hoko atu ai pe ‘a ‘Eiki Minisita ki he fakataha mo e Tokoni Talekita Seniale ki ‘Esia mo e Pasifiki, pehee pea mo ha fakataha mo e kau Mataotao ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO) ki he makatu‘unga ‘o e ngāue, ngaahi ngāue‘anga pea mo e ngāue ‘a e kau ngāue.
Na‘e kau atu ‘a e ‘Eiki Minisitā Toketa Pohiva Tu’i’onetoa pea mo e timi ki he faka‘osi ‘o e Konifelenisi Fakamāmani Lahi hono 105 ki he Ngāue ‘a e Kakai he Falaite, ‘aho 10 ‘o Sune 2016 ki mu‘a pea nau me’a mai ki Tonga ni.
Potungaue Fefakatau’aki mo e Ngaahi Ngaue ‘a e Kakai
12 comments
-
Ko e fakataha mahuinga ena nae folau ai e Minisita pea oku ou ofo au he ikai alu mo ha taha mei heene Potungaue ke update ia kae alu mo Mele Amanaki he okungaue fakapuleanga a Mele Amanaki？E tuku a fe hoo mou fakamole paanga tukuhau a e kakai hono ave kakai hala kihe fakataha hala.
-
Malo si'i lava atu ki he fakataha fakamamani lahi faufaua ko 'ena. Ka kuo 'iai nai ha laulau 'a Tonga ke fokotu'u ki Fale Alea ke fakalao'i aa ha ngata'anga 'oe minimum wages ki si'i kau ngaue ma'ulao he ngaahi private sectors 'i Tonga ni? Kapau 'e toe lava 'o tuku mai e script 'o e lea 'a Minisita Pohiva ketau laulau ai, pea teu pehe ne 'aonga ho'omou folau fakamamani lahi ko 'ena. Koe anga pe sio 'o fakahoa ki he ngaahi fu'u per diem lalahi faufaua na'a mou ma'u. Ka mou tauhi ma'u ai leva ho'omou kau fuofua folau ko 'ena kemou toutou 'alu ai pe 'amui na'a toe mole ia 'o folau ai ha ni'ihi kehe.