Malu Efiafi ^Featured

1. Malu efiafi 'o fakanonoa
Ake 'eku 'ofa ki si'o fofonga

2. Lose hina 'o e Hala Kahoua
Hiki'anga 'eku faka'anaua

3. Fiusa'ati ke u fakalekesi
Ko hoto hevani tuinga siueli

4. Hala he taloni ko 'eku kelesi
Ke toki veteki pe mei 'Iteni

5. Talofa si'i huni kautoto
Kau foki au moe 'ofa loto

6. 'O kumi ha 'Ei (A) ki Tafengatoto
Te u kafo ai he ko hoku loto

Angi e Matangi
(Ko e ta'anga hiva kakala)

Fatu 'e he punake ta'e'ilo

1. Angi e matangi mei he funga saute
'O falala he 'atamai ni pea u vale
Fisi e talia moto 'o e siale
Fiusa'ati ko si'oto napa'alilo e

2. Ne u lau 'e au ko si'oto hevani
Ho sino na ko si'oto tuingapapai
Ne fatulisi pea fua takai
Pi'ei (BA) pe koe 'i hota kuonga ni

Tau:
Toli mo fili si'ao mamana
'I he siakale 'o e 'ofa
Fisi e fiula mo e langakali
'A'eva he Paepae-'o-Tele'a

Ko e ki'i fakamatala nounou:

Tulou ka e fai ha talalakulaku he ongo fofonga'i ta'anga kuo fai hono hikitohi mo hikitatau. 'Oku ui 'a e fa'ahinga ta'anga ni ko e ta'anga hiva kakala, 'a ia ko e heliaki ki he 'ofa'anga mo e 'ofa. 'Oku ngaue'aki 'e he punake (pulotu fa'u) 'a e heliaki ko e me'angaue faka'aati mo fakalitilesa hono fakafenapasi / fakamaau 'a e fepakipaki / felekeu he vaa'u'uhinga (human meaning) he funga 'o e tatau mo e potupotutatau ke ma'u 'a e malie / faka'ofo'ofa, 'a ia ko e "me'a 'oku lea ki ai" mo e "me'a 'oku 'uhinga ki ai," 'o hange ko hono fakatatau 'a e "'ofa" ki he "vale" (sesele) mo e "kafo" (lavea), 'a ia 'oku tumutumu he "mate" (fa'itoka)

'Oku tatau mo hono ngaue'aki 'e he punake (pulotu hiva / pulotu fasi) 'a e me'angaue faka'aati mo fakalitilesa koe tu'akauta hono fakafenapasi / fakamaau 'a e fepakipaki / feleku he vaa'ita 'o e ongo (sound) he funga 'o e tatau mo e potupotutatau ke ma'u 'a e malie / faka'ofo'ofa mo ngaue'aki 'e he punake (pulotu haka) 'a e me'angaue faka'aati mo fakalitilesa ko e hola, kaiha'asi pe haka-funga-haka hono fakafenapasi / fakamaau 'a e fepakipaki / feleku he vaa'ihaka 'o e sino (body) he funga 'o e tatau moe potupotuattau ke ma'u 'ae malie / faka'ofo'ofa.

'Oku malie fau hono ngaue'aki 'e he punake (pulotu fa'u) 'a e to'onga tau'ataina 'a natula ko e "malu e efiafi" mo e "angi e matangi" ko e helaiki, 'a ia 'oku tupunga ai 'ene fakanonoa / faka'anaua mo e vale / sesele 'a e loto mo e 'atamai, 'o ne langa'ia / langanoa 'a e 'ofa ki hono 'ofa'anga. 'Oku ngaue'aki ko e helaiki hono fakateunga'aki hono 'ofa'anga 'ae ngaahi me'a fungani mo masanisani, 'o hange ko e lose hina, fiusa'ati, tuinga siueli, huni kautoto, 'Ei (A), fisi e tallia, moto e siale, tuingapapai, Pi'ei (BA) mo e fisi e fiula mo e langakali.

‘Ofa lahi moe ‘amanaki,
Hufanga Dr ‘Ōkusitino Māhina
Professor of Art, Culture & Critical Anthropology &
Dean Inquiry & Research
Moana University of Technology (MUT)
‘Api Mataka – Haveluloto
Tongatapu – KINGDOM OF TONGA