Maumau kuo fakahoko 'e he kau poupou ofi ‘o e Palēmia mo e temokalati ^Featured

'Oku 'uhinga 'a e Kolomu Filihi heni kiate kinautolu 'oku nau poupou mo muimui 'i he Palemia ka koe kakai faihia mo maumau lao pea 'oku 'ikai ke sola kiai 'a e ngaahi mitia mo e kakai 'o fonua.

'Oku mahino ngofua pe ko'enau ofi ki he Palemia koe fakahekeheke mo e sio me'a pea 'oku fa'a hanganoa ai 'a e taki kae tau lelei 'enau fanga fo'i vai pea 'osi ange a e 'aho 'oku tuhu kotoa 'a e tao ia ki he Palemia.

'Oku te'eki ke mangalo hifo 'a e ngaahi faihala mo faihia 'a 'Etuate Lavulavu pea 'oku hanga mai mo e ngaahi hopo mei mu'a 'i he 'uhinga ko e tukuaki'i ki he ngaue hala mo maumau lao ka 'oku kei hoko pe koe nima to'o mata'u 'o e Palemia pea 'oku ne takimu'a 'i he langa paaka 'i Popua 'o hange ia hano fakapale'i.

Ko e tangata poupou 'e taha ko Sione 'Eniketi Taufa 'oku ne tataki mai 'a e peesi feisipuka ko e poupou ma'a e temokalati mo e liliu fakapolitikale kuo tuku mai he ngaahi mitia fakasosiale hono launga'i fekau'aki mo e kaka 'i he fakatau me'alele ka 'oku 'ikai toe ha taha 'ene tukuaki'i ki he faihala pea ui koe kau mafia.

'Oku 'i ai mo e tangata poupou fefeka ko 'Onitulei Manu na'e fakahu Pilisone pea faka'ilo ki he ta mo e fakalavea'i 'o e tangata ko Kolio Tapueluelu ko'ene lea fefeka ki he Palemia pea na'e tuku mai moia ‘e he ngaahi mitia.

'Oku 'i ai mo e ngaahi hingoa lahi 'oku 'ikai sola kiai 'a e mitia mo e kakai 'o e fonua 'o kau ai 'a e ngaahi kautaha fakavahefonua mo fakavaha'a Pule'anga na'a nau kau mo ngaue kiai pea na'e iku matuku kovi 'i he funga 'o e faihala.

'Oku 'ikai 'uhinga 'eni ia 'oku kovi kotoa 'a e kau muimui mo e kau poupou 'o e Palemia ka 'e 'ikai ke malava ke tanu 'a e ngaahi hingoa ko'eni 'oku 'oatu 'i 'olunga pea koe mo'oni 'oku hoko 'eni pea 'oku tokolahi 'a e kakai natula tatau 'oku tu'u ko e kau poupou 'o e Palemia pea koe ngaahi ngaue 'oku nau fakahoko 'oku mole ai 'a e koloa mo e tau'ataina 'a e kakai 'o e fonua.

'O kapau ko 'enau taukave mo e poupou ki he temokalati ko 'ene tefito he tau'ataina 'oku ma'u mei he "'atakitu'a," "taliui," "vahevahetatau" mo e "fakamaautotonu" 'a ia 'oku tefito kotoa he lao pea 'oku lelei pea totonu ketau poupou kiai.

Pea 'o kapau 'oku ta'efakalao 'a e konga lahi 'o e ngaue 'a 'Akilisi Pohiva mo 'ene Kapineti mo hono Pule'anga 'a ia kuo 'osi fakamo'oni'i 'o kau ai mo kinautolu 'a e kau poupou pea 'oku mahino 'oku 'ikai fai ki he "'atakitu'a," "taliui," "vahevahetatau" mo e "fakamaautotonu" 'a ia 'oku tatau kotoa ia mo e tikitato, fakaehaua mo e popula pea ko e fehu'i leva ko e ha 'oku nau kei poupou ai ki a 'Akilisi Pohiva mo 'ene Kapineti mo hono Pule'anga.

'Oku mahino ngofua pe ia 'i hono fakalea 'e he kau mama kava Tonga 'o hange koe "takanga 'a pipi mo kahi" pe koe "lata pe 'a e ninja ki he ninja" mo e ngaahi fakahua mo e fakalea kehekehe pe 'a ia 'oku 'uhinga ki he takanga pe ha kakai pe koha kulupu 'oku nau natula tatau mo femahino'aki.

'Oku 'ikai ke fai ha lau ia ki he popula 'a e kakai 'o e fonua 'i he ngaahi ngaue pango 'oku lolotonga pe na'e fakahoko 'e he kau poupou ko'eni 'a ia 'oku ne toe tanaki atu 'e ia 'a e 'ata 'oku 'ikai lelei ki he fakahoko fatongia 'a e Palemia mo hono Pule'anga.

'Oku nau poto hono lau 'a e temokalati ka e vale hono fai 'o hange ko e lea paloveape 'o "poto hono lau ka e vale hono fai" mo e "'ikai tatau 'a e ngutu mo e tuhu".

'Oku malava ke 'uhinga 'oku nau vale, ta'emahino mo fakapo'uli (hufanga pe he fakatapu ka tau ngaue'aki pe ha lea mahino) pe 'oku nau 'ilo, mahino mo maama ka 'oku nau kaka, loi mo siokita pea ka 'ikai pe ko 'enau vale, ta'emahino mo fakapo'uli, loi mo e siokita.

'O kapau 'oku nau vale, ta'emahino mo fakapo'uli pea ta 'oku poto ange 'a 'Akilisi Pohiva mo 'ene Kapineti mo hono Pule'anga 'iate kinautolu pea 'o kapau 'oku nau 'ilo, mahino mo maama ka nau kaka, loi mo siokita pea ta ko e ta'efaka'apa'apa mo e ta'e'ofa 'oku lahi mo fakatu'utamaki.

'E toe malava pe foki ketau fakalea 'oku me'angaue'aki kinautolu 'e he kau taki ke teke 'enau 'asenita 'o makatu'unga 'i he'enau ta'eufi, ta'ema, ta'emahino pea faingofua ke taki takai holo kinautolu.

Oku 'ange'ange 'a e kakai ko 'eni 'oku nau muimui kuikui, ta'e'atamai mo ta'emahino (toe hufanga he fakatapu) kia 'Akilisi Pohiva mo 'ene Kapineti mo hono Pule'anga he tokolahi 'o e kakai 'o e fonua kae toe pehe ki he tokolahi taha 'o e kau MP 'o e Fa'ahi Temokalati 'Otuanga'ofa mo e kau MP Tau'ataina.

'Oku tui 'a e Kolomu Filihi kuo taimi ke mea'i 'e he Palemia 'a e kakai ko'eni pea ke fakamavahe'i kei taimi he 'oku tokolahi 'a e kakai lelei ke tu'u mei hono tu'a pe ko 'ene muimui mo'oni ki he temokalati mo hono natula totonu pea tauhi ki he lao he 'e 'otometiki pe mei ai 'a e ului mai 'a e kau muimui mo e kau poupou lelei, poto, faitotonu mo lotu foki.