'Uhinga faingata'a'ia 'a e Palēmia koe ‘ikai ha taukei fe’unga: Dr. Halapua ^Featured

Ko e faka’eke’eke foki ko’eni na’e fakahoko ia ‘e he faiongoongo ‘a e Letiō Nu’usila ko Don. Wiseman pea na’e makatu’unga ia ‘i hono tukuaki’i ‘e he Palēmia ‘Akilisi Pohiva ‘oku faingata’a ke fakahoko ‘e hono Pule’anga ‘a ‘ene taumu’a koe ‘uhi koe ngaahi tu’unga ‘oku fili ‘e he Tu’i mo e Fakataha Tokoni.

Ko Dr. Halapua foki na’e fengāue’aki vāofi pea mo e Palēmia ‘o e ‘aho ni pea na’e kau foki ki he Paati ‘Otumotu Anga’ofa. Na’e fakahā foki ‘e Dr. Halapua ‘oku ‘uhinga ‘a e faingata’a’ia ‘a Pule’anga ‘o Pohiva he ‘oku na’u ma’u ‘a e mafai ka ‘oku ‘ikai ke fe’unga kiate kinautolu pea ko hono ua ‘oku ‘ikai ke malava kenau tui tatau ki he fa’ahinga kaveinga pe halafononga ke ‘ave ‘aki ‘a e fonua ki mu’a.

‘I hano ‘eke kiate ia pe ‘oku ‘ikai ke mahino ki he Pule’anga ‘o e ‘aho ni ‘a e felotoi faka-politikale (political compromise) pea na’e pehē ‘e Dr. Halapua ‘io. ‘Oku ‘uhinga ‘eni ‘i he lau ‘a Halapua ‘oku ‘ikai koe felotoi ki ha fokotu’utu’u ngāue pe tu’utu’uni ngāue (policies) ‘e toki fakahoko ia hili hano fa’u ha pule’anga ka na’e totonu ia ke fakahoko kimu’a pea fa'u 'a e Pule'anga.

‘Oku mahino pe ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi ngāue ke fai e felotoi kiai hili hono fa’u ‘o e pule’anga ka koe ngaahi tefito’i fokotu’utu’u ngāue (major policies) na’e totonu ke mahino ia ki mu’a pea ‘i he’ene manatu na’e ‘ikai pe ke ‘i ai ha ngaahi fokotu’utu’u ngāue (policies) ia ‘a Pohiva mo e fa’ahi ‘oku Pule’anga he ‘aho ni. Na’a nau toki feinga ke fa’u ha me’a pehe hili ‘enau ma’u ‘a e fili Pule’anga.

Na’e fehu’i foki kia Halapua pe koe kakai ‘oku fili ‘e he Fakataha Tokoni ‘oku ‘ikai loto kiai ‘a e Palēmia pea ‘oku ‘ikai hano mafai kiate kinautolu. Ko e ‘uhinga nai ia ‘oku fakafepaki ai ki he Fakataha Tokoni?. Na’e ‘ikai tui ki heni ‘a Halapua ka na’a ne fakamahino ‘oku ‘ikai koe Fakataha Tokoni ‘oku ne fakahoko ‘a hono fakakakato (implement) ‘a e ngaahi tu’utu’uni ngāue ‘a e fonua he koe Palēmia mo e Kapineti ‘oku ‘i ai ‘a e mafai ke fakahoko ‘a e ngaahi fokotu’utu’u koia.

‘I he lau ‘a Halapua ‘oku te’eki ke hoko ‘i he’ene ma’u hano fakafe’atungia'i ‘e he sisitemi faka-Fakamaau’anga ‘a e fonua ha me’a ‘o hoko ai ha palopalema 'i he fonua talu e hoko hake 'a Pohiva ki he fatongia Palēmia.

Koe Pule’anga ‘oku ‘i ai ‘a e mafai pea kene fakahoko ‘enau ngaahi vīsone ka ‘oku ‘ikai hangē koe lau ‘a e Palēmia. Na’e fakatātā‘aki ‘e he Palēmia ‘a e lea ‘a e kau ‘Amelika “the buck stops there” ‘a ia ‘oku ‘uhinga ko kinautolu ‘oku ‘i ai ‘a e mafai 'a ia 'oku 'uhinga ki he Pule'anga.

‘I hano fehu’i kia Halapua fekau’aki mo e ‘ohovale ‘a e tokolahi ‘i he pehe ko Pohiva na’e fuoloa ‘ene ‘i Fale Alea pea mo’ene ngāue mo e kakai ka ‘oku ‘ikai malava ke fengāue’aki (compromise) mo e ngaahi kupu kehekehe ‘i he mafai. Na’e tali ki ai ‘a Halapua ‘oku ‘ikai ha’ane ofo ai he ‘oku kehe ‘a e fakaanga mei tu’a mo e a’utonu ki loto.

‘I he lau a Halapua ko e taimi ‘oku te sio ai mo fakaanga mei tu’a ‘oku ‘ikai kete fu’u hoha’a ki he lau ‘a e ngaahi tu’utu’uni moe lao he ‘oku te fakauakau pe kita ‘oku ‘ikai fakalao ‘a e ngaahi me’a ‘oku fakahoko ‘e he ma’u mafai. Koe taimi leva ‘oku te ‘i loto ai kuopau kete muimui ki he ngaahi tu’utu’uni (regulations) mo e lao. ‘Okau faingata’a leva ‘eni kiha taha na’e ‘i tu’a pea ‘ikai ha’ane taukei fe’unga. ‘Oku kehe ma’u pe ‘a tu’a mo loto ‘i he anga ‘o e fakalele Pule’anga fakatatau ki he lau ‘a Halapua.

Na’e hoko atu ‘a Halapua ‘i hono fehu’ia kiate ia fekau’aki mo e toenga ta’u ‘e ua ‘o e Pule’anga lolotonga pea na’a ne pehe ai ‘oku ‘ikai fe’unga ‘a e taimi koia ke fakahoko ai ‘a e fokotu’utu’u liliu hange koia ‘oku lau kiai ‘a e Palēmia. ‘I he lau ‘a Halapua koe taimi ko'eni 'oku toe pea ‘oku teuteu ai ke fakahoko ‘a e fokotu’utu’u ‘a e Palēmia 'oku nounou pe ko 'ene meimei maau pe mo e panaki mai ‘a e fili hoko pea ko ‘ene lava ia.

Ko e ngaahi ngāue ‘oku ‘uhinga ki ai ‘a e Palēmia na’e totonu ke fakahoko ia he ‘uluaki mahina ‘e ono pea na’e totonu ke ‘au mai ki he ‘aho ni kuo fuoloa hono kamata fakahoko (implement) mai ‘o e ngaahi liliu mo e fakalakalaka kuo ‘osi lava ‘a e ngāue kiai.

Na’e ‘eke foki kia Halapua pe ‘oku ‘i ai ha’ane fakaukau ki ha Palēmia koha Nōpele he hoko mai ‘i he kaha’u pea na’e tali kiai ‘a Halapua ‘oku peseti ma’olunga ‘a e malava ke hoko ‘eni. Na’a ne fakahā foki ‘oku ‘ikai koha tokotaha manako fanongo Fale Alea ia ka koe ngaahi feme’a’aki ‘a e Fale Alea kuo ne fanongo ai ‘oku ‘ohovale pea ‘oku ne fakahikihiki’i ‘a e ngāue ‘a e Tepile ‘a e Hou’eiki Nōpele.

‘I he lau ‘a Halapua ‘oku ‘ikai ke ‘uhinga ko ‘enau Nōpele ka ‘oku nau fakahoko ‘enau homueka (homework) pea ‘oku ne tui ‘oku totonu ke feinga ‘a e Kau Fakafofonga ‘o e kakai ke a’u kiai.