Tohi Tangi ke Fakahifo ‘a ‘Akilisi Pohiva mo ‘Etuate Lavulavu mei he Potungāue Ako Featured
Samuela 'AKilis Pohiva & 'Etuate S. Lavulavu
Nuku'alofa, 12 'Okatopa 2015. ‘Oku ‘amanaki ke fakahū atu ha Tohi Tangi ‘a e kakai, ngaahi kulupu, kau ako, kau mamahi’i ako, kau faiako mo e ngaahi kupu fekau’aki mo e ako ‘i he fonua ni ‘a ‘enau tohi Tangi ki he 'Ene 'Afio fekau’aki mo ‘enau ta’efiemālie ki hono tataki ‘e he Palēmia ka koia ‘oku Minisitā Ako ‘a e Potungāue Ako mo e Ako ‘i he fonua.
‘Oku kau atu foki he Tohi Tangi ko’eni mo ‘enau ta’efiemalie ki hono toutou fakamafai’i ‘o ‘Etutae Lavulavu kene le’ole’o he lakanga Minisitā Ako.
‘Oku makatu’unga ‘a e Tohi Tangi ko’eni ‘i he ta’efiemalie ki hono fakalele mo tataki ‘o e ako ‘i he fonua ni pea mo e kaunga tonu kiai ‘a e Minisitā Ako ka ko e Palēmia pehē kia ‘Etuate Lavulavu ka ko’ene Minisitā ‘oku toutou fakamafai’i kene le’ole’o he lakanga ni he taimi ‘oku mama’o ‘ai ‘a e Palēmia mei he fonua.
‘Oku fakahisitolia ‘a e Tohi Tangi ko’eni he ko hono toki fuofua fakahoko ‘eni ha Tohi Tangi natula pehe ni fekau’aki mo hono fakalele mo tataki ‘o e ako he fonua ni pea fiema’u ke fakahifo ‘a e Minisitā mo e Minisitā ‘oku ne nima’aki ke vaka atu ai ‘ene ngaahi tu’utu’uni he taimi ‘oku mavahe ai mei he fonua.
Ko e kaveinga pelepelengesi ‘a e ako ki he fonua tautautefito ki Tonga ni mo e tu’unga ma’olunga ‘oku ‘i ai ‘a e ako ka kuo hoko ai ‘a e fehulunaki lahi ‘i he ngaahi ‘aho ni.
‘Oku ‘amanaki ke fakahoko ‘i he ‘aho ni ha Konifelenisi ‘a e Komiti ‘oku nau ngāue ki he Tohi Tangi ni mo e kau faiongoongo ‘i he Loki Konifelenisi ‘o e Pasilika ‘o Sangato ‘Atonio Patua ‘i he taimi 4:00 PM Efiafi ‘o e ‘aho ni 'aho 12 'Okatop 2015 pea ‘oku fakafofonga’i mai ‘a e Komiti ngāue ki he Tohi Tangi ‘e ‘Emelī Pouvalu ka koe mataotao ‘i he mala’e ako mo e Pule Lahi (CEO) malōlō‘a e Potungaue Ako ‘a Tonga.
28 comments
-
FAKAMAOPOOPO E ngaue hala ihe tu'utu'uni fakangaue faka Pule'anga, fakangaue'i hono foha, ngaue hala aki e mafai, ngaue oku ikai fakalao...ikai fai kihe lao o fakatatau moe Konisitutone,..fakamooni he CEDAW...ai ke maau me'a kotoa ke ai aki e tohi launga...ave kihe mafai maolunga ange, pea kau ai mo hono fakailo.
-
Fakahisitōlia eni. Ko e Potungāue na'e fokotu'u 'e he kau ako mo e kau mataotao, ka e toki omi e kau school-mutu 'o maumau'i. Kuo lāunga'i e kau ta'e ako kuo nau tala 'oku 'ikai toe fiema'u e kau ako mata'itohi he ngaahi ahó ni.. Ko e tu'ofiha eni 'a e "scandals" mo 'enau tuhu holo ke tukuaki'i ha kakai kehe.
-
Ko e me'a eni ke sio kiai e kakai 'o e fonua ne nau poupou fefeka ki he motu'a vilita’eunua ko eni ko 'Akilisi. Kuo tau sio ki he vale ngangau (kataki kau 'ai mahino atu pe) 'ene matolu tu'u pehee pea 'ikai ngata ai, 'ikai ke maa'usia hono 'atamai 'a e ngaue 'oku fai. Koe fe ngaahi fu'u hoe na'a ne fa'a malanga'aki he kuohili. Ko e 'aho ni kuo tau sio mata ki he moveuveu kuo hoko he fonua ni.
Kuo fonuhia e 'atamai e kakai he'ene fk-konahi he kuohili. Kuoha e 'aho ni? 'Osi mai hono ngaahi maheni, ngaahi pone, kau atu ai hono ongo foha Po'oi mo Siaosi (ai 'ena kautaha mo Piveni). Tau sio ki he faihala 'ene hulu tu'a pehee. Kuo nau kui he manumanu ki he pa'anga. Ko e pule'enga 'ataa eni fanga monumanu (Hufanga he Fakatapu). Ko eni 'oku sio mata hene ngaue 'aku fai lahiange hono taimi folau he'ene nofo mai heni. Ko e me'a eni na'e kokono kiai he kuohili, ka kuoha eni he 'aho ni. Na'e nifi e kuohili hene me'a ku fai he ngaahi 'aho ni.
'OFA MAI AA 'AKILISI KAPAU KUO ‘IKAI LAVA PEA KE FKFISI AA. 'O FOKI KIHOMOU 'API HE KOHO FE'UNGA PE IA. TUKUANGE 'A E FONUA KI HE KAKAI 'OKU NAU FE'UNGA KIAI. KUO MAU TUKU KOE KI HE PUHA FUA PEA KUO MAHINO MAI 'A 'ENE MATOLU TU'U PEHEE. 'IKAI NGATA AI 'OKU 'IKAI HA'O TAUKEI KEKE FKLELE 'A E FONUA NI. 'OKU MAU TOKI SIO LELEI 'OKU 'IKAI HAO KEHEKEHE MO LAVULAVU.
KO LAVULAVU ENI NAKE KAILA HE KUOHILI KOE SIANA KAKAA KO ENI KOIA IA 'OKU KE 'OFA TAHA AI. 'E LAVA NAI ENI KO HA COINCIDENCE 'OKU MO MENTALITY TATAU MO LAVULAVU. KO IA AI TE TAU LAVA PE KE PEHEE 'AKILISI POHIVA = 'ETUATE LAVULAVU = KAKAA = FKPONE='AI'AI NOA'IA. MOEHA FUA PE HA FK'UHINGA TE TAU ALA LAVA KE FAI. KUO MO'ONI E LEA TONGA KU PEHEE HOLA E 'ALELO (HUFANGA HE FAKATAPU) 'O TOI KAE 'ASI MAI E LA'E MOE MU'ANGUTU KI HE KAKAI.
KAPAU KU KEI SAI E MANATU 'A 'AKILISI POHIVA PEA 'OKU TONU KENE MANATU'I LELEI E ME'A NE MOLE KIAI HONO FAVAI HE NGAAHI TA'U LAHI KUO HILIANGE. PEA KAPAU LEVA KU 'IKAI KENE TOE MANATU'I 'ENE ME'A NANE FA'A LEA MO MALANGA'AKI PEA 'OKU TONU LEVA 'EKU FK'UHINGA. KO E SIANA FIEMA'U MAFAI, SIANA FAIHALA, SIANA MIO'I, SIANA FIEPOTO, SIANA TA'EMAHINO, SIANA TA'EMA HE FKPONE, MOEHA FUA. -
Ko e toki Minista Ako 'eni kuo fai hono tohi tangi'i koe vale. Ko e fehangahangai e ako koe ta'eako pea fehangahangai e poto koe vale 'a. Ko e tohi tangi 'oku makatu'unga he ta'eako mo e vale. Malie Pule'anga 'o e Kakai....
-
Faka'amu ange mai 'eau neu lava 'o sio ki he loto 'o 'Akilisi he 'aho ni pe koeha 'ene ongo ki hono teu tohi tangi'i 'oiaa? He ko e anga 'oku ne fai ki he kau Palemia kehekehe talu 'ene Fale Alea. Neongo ha me'a ke fefee, tau faka'amu mai ke lava he kuo fu'u totu'a pea kuo fe'unga aa!
-
Ko e toki taha'i ongoongo fakafiefia eni kiate au 'a e teuaki 'o e fo'i nga'unu fakapolofesinale ko'eni. He kuo mo'oni e lea mei tookanga, "ka 'iai fo'i moli 'oku pala 'i he kato moli, pea to'o ki tu'a na'a palangia kotoa e toenga, ko e lea mei ngatai "ka 'iai ha ngaahi fo'i to'o 'oku kovi 'i he kato to'o, pea laku ki tu'a na'a kovi kotoa e toenga", ko e lea tonu mei falemahaki pea mo toe taa kaatoa, "ka 'iai ha fo'i hangatamaki mata ua, pea fakapaaki kei taimi na'a mata 7 'o pa tomui kae fiu ta'ofi 'ene mafola".
Koia aii, tau 'i Pasilika 'anai! -
'Emeli
Kuo ke hoko ko e 'Eseta 'i he 'aho ni he na'e 'omi pe koe 'i he kuonga ko'eni. Fai ha me'a ke haofaki 'etau fanau, ho fanga tuonga'ane mo e tokoua 'oku nau uesia mo 'amanaki uesia 'i he fakaeahaua 'o e 'ahoni. 'Ofa lahi atu kiate koe mo e poupou kakato ki he ngaue koeni 'oku fakahoko.
Ki he Tonga kotoa, ketau poupou ki he ui ko'eni. 'Oku vivili pea mamahi 'a e loto 'o e kau ngaue mateaki 'i he Potungaue ni, 'i he fakamoveuveu lahi kuo fai 'e he Minisita Ako pea mo e Minisita Ako le'ole'o.
Poupou atu mo e Lotu -
Kataki fkmolemole mua pe e lava ke tuku mai ha petition ke mau fakamo'oni atu ai he ngaluope kihe Fakahifo o e minisita ako moe minisita ako le'ole'o. Oku mau tokolahi mo tuku telinga kotoa atu ki he ngaahi ongoongo moe ngaahi fokotu'utu'u oku hoko I hotau ki'i fonua tupu'anga. Maloo aupito