Toko 4 kau Kanititeiti ki he Fili Si’i Vava’u 16 Featured
Neiafu, 20 Sune 2016. Na’e lava lelei ‘i he efiafi ‘o e ‘aho ni 20 Sune ‘a e lēsisita mo e toho fika ‘a e kau Kanititeiti ki he fili si’i ‘a e Vahenga Fili Vava’u 16.
Fika 1 ‘Akosita Lavulavu (Leimatu’a)
Fika 2 Viliami Uasike Latu (Leimatu’a)
Fika 3 ‘Atalasa Pouvalu (Feletoa)
Fika 4 ‘Ipeni Siale (Ta’anea)
‘Oku ‘amanaki foki ke fakahoko ‘a e fili si’i ko’eni ‘i he ‘aho 14 ‘o Siulai. Na’e lava mai mei Tongatapu ‘a e Sea ‘o e Komisoni Fili Lord Dalgety, Supavaisa ‘o e Fili Pita Vuki pea mo Lind Folaumoetu’I ke kau ki he fakataha ni.
Ko e fili si’i foki ‘eni ki hano fetongi ‘o ‘Etuate Lavulavu ‘a ia na’e fakata’e’aonga’i ‘e he Fakamaau’anga Lahi ‘a hono sea ‘i he Fale Alea makatu’unga he’ene maumau’i ‘a e Lao Fili Fale Alea ‘i he Fili Fale Alea ‘o e 2014.
33 comments
-
A mai kau Tangata pea tuku foki mohe he koe me'a ia 'ae kau Leka!!!!!!!
Mosese mo Feleatoa mei Vv 16 kuo ha 'ae 'ola 'etau Filis'i mei Vv16 mo Lafo mai ketau usuusu pea fai hano anolaiso koe'uhi koe kaha'u ?
Mo confirm mai pe 'oku mo'oni 'ae fika kuo 'ongona hotau palepale kae 'ifo 'ae Talanoa he me'a mo'oni.
1. Akosita Fili kiai 'ae 754
2. Viliami Latu 536
3. Pouvalu 343
4. Ipeni 280.
Kapau 'oku pehee, pea tau fo'aki hotau loto mo 'etau Falala kia Akosita Lavulavu Kuo ne Ikuna Kafakafa 'ae Filisi'i 'a Vv16 . tetau toki hook atu kapau 'e ma'u 'ae 'ola moe fkikiiki 'ae Fili 'ae ng Kolo Takitaha pea pehee kihe ng Vahe Fonua Kotoa. -
Malo kuo mahino e fili. Feingai Sita hoo fuu lisi kemipeini ke lava ho foi term konga koeni. Taimi ke atu ha kalasini kihe paati fakafiefia koena a Vavau 16 auaaa
-
Oku bias tama hoo tanaki tuunga Oua e Fiu. Ku mahino kikila hoo tu'u pe au maa Etuate mo Akosita moe Puleanga koeni. Pehe'i atu hoo view o li ha tungaveve.
-
Fa'ahinga fakamatala 'a 'oua e fiu kou mei pehee 'e au ko Mateni, me'a koe faitatau. pea ko 'ene lau ki he ta mali 'a fika 2 kae fefe tono mali ia moe fakamamahi mali 'a Mateni moe kau minisita. Pea 'eke atu kia Peni Fifita pe koe ha na'e fakahiki mai ai ia mei 'Eua High. Tau takitaha malanga'i pe 'ene kanititeiti, 'oua toe tukuhifo'i e kau kanititeiti kehe he'e ta'aki hake ai e hia moe palaku 'ae kau falealea moe kapineti lolotonga.
-
Neongo kuo Panaki 'ae Fili a Vv16, toe pe houa 12 pea fkhoko. Tuke pe mu'a ke fkkakakto 'ae fkmunomuna pe kohai ae lelei Taha tene fkhoko 'a Vv16.
1. Koe Kanititeiti Fika 4. Koe ka'ate motu'a, pea neongo 'ene taka muli, ka koe fa'ahinga matuotu'a 'oku piki ai 'ae kau Vaivai. Na'e aliaki he ng Ta'u 'oe 80's kae pango na'e te'eki ai ke ma'u 'ene Tangata'i Tonga........ na'e avalisi pe 'ene kau Paloti na'e fili ai he 2014...500 plus. 'Oku ou tui 'e 'iai 'ene Lau kihe Momeniti fkosi pea Tapuni 'ae Fili.
Kanititeiti Fika 1.
Koe fefine eni pea kuo 'osi mateuteu fkatamai pea fe'unga ke kau kihe pue he Vv16. Koe fefine pisinisi, pea 'oku taukei aupito........Na'e 'ongona mai 'ene tokoni kihe langa fklakalaka 'o Fale Hanga......he koe ma'uanga Mo'ui ia 'ae Kakai Fefine 'o Vv 16 tautau tefito kihe kato'anga ki Muli, he 'oku ne 'omai 'ae Pa'anga Lahi kihe Famili he taimi 'oe Kilisimasi pea peheee kihe totongi 'ako 'ae Fanau 'ako 'o Vv16 he ngaue Lahi 'ae Hou'eiki Fafine 'o Vv16.........
Koe maka maile kihe Vv16, kapau temou ave 'ae Fefine kihe Falealea 'o Tonga. he oku kei hala moha fefine ke fkfofonga'i mo ave homou loto kihe Falealea 'o Tonga......Na'a koha faingamalie 'eni ma'a Vv16 pea pehe kihe Fatafata Mafana mo Vava'u Lahi.
Fktau'ange pe, temou ma'u ha Fili Lelei 'a apongipongi na,
Koe 'ola he 'ikai ke 'iai ha fu'u fai kehekehe Lahi 'ae took 4 ni, ka koia tene ma'u 'ae fanga ki'i kolo 'i'iki he vahenga ni, koia 'ia 'e 'IKUNA............sai ia ke tau 'ilo Vv16?????? -
Oua e Fiu malo mua e tolilousiale mai mei hena. Oku ke hanga o hili e kautama ni kihe meafua pea koe ai pea teu pehee eau kuo foaki kiate koe a e metali fai fakamaau. Tau sio kihe kakai fili a Sihova he Folofola ke fai ene ngaahi ngaue nae hala ha taha e haohaoa ka nae iai pe hono uhinga. Sio atu kihe Kapineti nau fihia kotoa he hia kehekehe oku ikai keke ohake ia e koe. Kaikehe Vavau 16 omai a Viliami Latu ke hoko atu ene ngaue nae faoa e Lavulavu aki ene fakatau e fili a e Kakai.
-
Tangata Feleatoa mei Vava'u 16, Malo 'ae kapikapi 'ae Talanga, pea mole ke mama'o ha'aku 'Ilo'i 'ae Kanititeiti 'ae Vv 16.koe me'a kotoa pe 'oku tau pickup he felongo'aki he ngaluope, ka hono lelei ko ho'omou 'omai ke tau 'ilo pea mahino kihe kakai 'o Vv 16.Koe me'a pe Feleatoa, na'a oku 'ikai 'aonga 'ae Palofita 'I hono kolo, hange koe fananga 'ae Kau Leka.Ka fa u taha 'a Feletoa n Mataika pea 'e iai 'ene Lau he filisi'i ko'eni neongo 'ene nofo Tongatapu 7. Sio kihe Fili koia 'ae Vahenga Vv he 2007 kimu'a he Liliu oe 2010. hono beat e Samiu Vaipulu a Viliami Latu aki 'ae fo'i Fili e 3 pe 5 koe'uhi koe tu'u fktaha a Feletoa n Mataika..........'Oua teke Fiu hono Malanga'i 'ae Kanititeiti #3.
Teu talanoa atu kihe Kanititeiti Fika 2.
'Oku tau pole polepole he 'Ako moe Lotu !!!! ka kuo pau pe ke tau hanga 'o ngaue 'aonga 'aki ki he'etau nofo 'a Famili n Ka'inga, pea pehe kihe Sosaieti 'oku tau fetangutu ai kae umaa 'ae Fonua moe Pule'anga foki, Ka 'oku hanga 'ehe Faitotonu, Falala'anga, Fkapaapa, feveitokai'aki moe tauhivaha'a 'o pukepuke hotau kita ketau fai utumauku hotau ng fatongia he taimi kotoa kihe Lelei taha, pea koe naunau 'ia 'oku fiema'u kete hu moia 'o fkfofonga'i 'a Vv 16.
"oku 'iai 'ae Fifili 'oku ou tuku atu ?
1. Koe ha 'e 'uhinga na'e tuku ae Tama ko'eni kitu'a mei he Ngaue Fkpule'anga ? he Pule'anga 'o PM Sevele ?
2. Koe tama tatau pe 'eni,? na'e Ta Mali/Domestic Violenece na'e 'asi he ng ma'uanga tala ongoongo he ng ta'u ko'eeee ?
Vv 16, kapau 'oku anga pehee 'ae Tangata ni, ko vaihi e ha'aku falala kihe taha peheee, kene fkfofonga'i kitautolu, na'a mo'oni 'ae fepale.......foki koe 'o Fklelei'i ho'o Famili pea ke toki feinga mai ke fkfofonga'i 'a Vv16..
Mou talanga mai Vv16, ke tau hanga 'o kumi 'ae lelei taha ke ave kitautolu, pea 'oua na'a Ngalo 'ae kau Kanititeiti outsider, he'e 'iai pe 'enau lau ki Vv16.
Tetau vakai kihe Kanititeiti 1 n 4 he vaveni mai pe............. -
Fakamalo lahi atu 'feleatoa mei Vv 16' ho'o fakamaama mai 'o fekau'aki mo 'Atalasa Pouvalu, pea 'oku mahino 'aupito koe loto lelei na'ake fai'aki. Me'apango koe ofi tapuni 'a e taimi kemipeini, pea ko e tokotaha pe foki tetau 'ave. Koia ai, kuou 'ave kotoa 'eku falalaa kia Viliami Latu, 'aki 'a e ngaahi 'uhinga ko 'eni.
1. Koe tokolahi 'o e kau fakafofonga lolotonga 'i he tepile 'a e kakai, 'oku nau poupou kuikui, talangofua vale, mo malu'i 'ata'ataa 'a e Palemia & Kapineti, kae toki fika 2 'a e kakai. Pea ka huu atu a Viliami, tene malava ke fakapalanisi'i e ngaahi tepile ke takanga 'enau fohe, mo 'ave 'a e loto mo'oni 'o Vv 16 mo e kakai fakalukufua ki Fale Alea mo e Kapineti.
2. Ko Viliami tokotaha pe he kau kaniteiti kuo taaukei mo Fale Alea. Na'ane Kalake Pule (CEO) ta'u 4 'i Fale Alea, mo toe memipa Fale Alea toe ta'u kakato 'e 4. Pea he'ikai toe fakaangaanga ia mo akoako tipeiti, pe fakaongoongo mai ki ha fale'i atu mei hono malii, he 'oku 'osi feangai pe ia mo Fale Alea.
3. Ko Viliami tokotaha pe kuo ne 'osi 'i he Kapineti, ha na'e Minisita Polisi, Pilisone & Tamate Afi, toe Minisita Takimamata, pea ne toe Minisita ki he Leipa, Fefakatau'aki, moe Ngaahi Ngaue 'a e Kakai. Ko e taaukei ia 'oku tau fiema'u ki Fale Alea he ngaahi 'ahoni, lolotonga e too lalo 'etau fefakatau'aki (trade) mo muli.
4. Kuo mau hilifaki a Viliami ki he me'afua 'o e faitotonu, ho'ata kitu'a, moe ngaahi 'elemeniti 'o e temokalati moe pule lelei, pea kuo ne mamafa mo paasi ma'olunga 'aupito ai. He na'a ne feilaulau'i hono kitaa mo 'ene fiema'u fakafo'ituituii, 'o 'ikai tene tali e $200,000 na'e faka'ali ange ma'ana, kane li'aki 'a e fakamaau totonu, kae afe ki he pule kovii. Koe kalusefai 'eni 'oku tau fiema'u ki Fale Alea, pea koe tumutumu ia he ngaahi 'uhinga teu fili ai 'ia Viliami Uasike Latu. Talamonuu atu Viliami, pea fakatauange ke ongo ki he loto 'o e Vv'u 16 kotoa. Kuo ongo kiate kimautolu 'a si'o kole fakamolemole Viliamii, 'o makatu'unga 'i ho'o 'ofa fonua mo taukave'i 'a e totonu faka 'Otua. Ko ho'o fakahoko ta'e filifilimanako koia ho fatongia, ko e tumutumu ia keke laukau 'aki 'i he kaha'u. ME'A ONGO KOE TAMA TANGI MAI. -
Koe ha koaa e palopalema 'a 'oua e fiu, ngali 'oku 'iai ha'ane me'a pesonolo 'a'ana mo 'Atalasa. Koe vakai pe kuo 'osi faka'ataa 'ehe Komisiona Faifili kae kei kikivi atu pe. Pea kapau 'oku ne fie 'ilo hangatonu mei he Komisiona pea 'ofa mai 'o 'alu ki he 'ofisi 'o 'eke keke ma'u mei ai e mo'oni. Ko 'etau kei loloa ni koe fakafalala he fanongo talanoa moe fakahoko lau, 'a e ngaahi me'a 'oku manako ki ai e taki e kau ngutulau, 'a palemia. He'ikai mole e taimi ia 'oe Komisiona he fakamatala mai 'ene ngaue he 'oku kau he'ene tu'utu'uni ngaue kene folahi mai 'ene ngaue kihe kakai.
Talamonu atu kia 'Atalasa ke ke ma'u ha fili lelei mo fiefia. Koe malohi ia moe fo'i koe me'a ia ki mui. Koe kau he pue 'oku mahu'inga, pea 'oku 'ikai toe fehu'ia ho tu'unga mo ho nofo'anga 'i Vava'u 16. -
Masi'i 'Oua e Fiu' koe fakakaukau lelei 'oku ke tuku mai, ketau takitaha fokotu'u atu ha Kanititeiti 'e lelei ke fai mei ai ha sio ki he teu fili 'oku 'amanaki fai. Ka 'oku hange kiate au 'oku ke kamata pe koe 'o si'i tukuhifo e Fika 3 'o fakatatau ki ho'o sio pe 'aau. 'Oku mahino kiate au 'oku 'ikai teke 'ilo lahi pe sai'ia he Fika 3, pea teu tokoni atu ai. Koe Fika 2 & 3 na'e taa hona uhoo 'o kinaua 'i loto Vava'u 16 ni. Ka na'ana hiki fakataha moe fu'u toko laungeau mei Vv 16 ni ki Tongatapu koe 'uhi koe akoo mo kumi ai ha ngaue kena tokoni mai ki hona ongo takitaha famili, maheni & kainga, 'oku nau kei 'i Vv 16 ni. Na'e si'i takai holo a Fika 3 he faiakoo he ngaahi ta'u lahi 'o a'u ki Niua 'o ako'i ho'omou fanau, ke nau poto he tohinima moe laukonga. Na'a ne 'osi fai e ngaahi tokoni ki Vv 16 he'ene fuofua kemipeini henii, pea mo'oni e lauu, ko si'ene foki mai pe ki hono 'api tonu, 'o makatu'unga he fie tokoni. Na'e te'eki ai tene maumau'i ha Lao pe faka'ilo hia ia he Fakamaau'anga, pe kakaa'i ha Lao Fili, pe tufa pa'anga, pe kai ha pa'anga, pe kaungaa tila mo hono malii ki ha'ana lelei fakafo'ituitui. Koe tangata malanga hoko 'o e Siasi Tonga Tau'ataaina, 'ulungaanga lelei mo anga mokomoko. Kuo ne ma'u faka'ilonga ako LLB he Lao, pea 'oku ne tukuange fakataimi 'ene ngaahi ngaue loea, kae hiki mai koe fie pole'i mo ngaue'i ha lelei moha tokoni ma'a hono kainga 'i Vv 16 ni, 'a e kolo hono tupu'anga.
Kaikehe, teu ngata ai telia na'ate sanitungua, ka koe anga pe ia 'eku 'ilo mo sio tau'ataaina ki he Fika 3. Kou kole atu kau tangata ke 'oua mu'a tetau tukuhifo ha kanititeiti, ka koeha pe ha ki'i lelei 'oku tau 'ilo kiha taha, pe ha ngaue lelei tene ala fakahoko, 'oka too ki Fale alea, pea tukuange mai ketau kaungaa 'inasi ai. Koia ai 'Oua e Fiu', tuku mai aa 'ekoe ho'o kanititeiti, kamau tanaki atu kiai kenau si'i ma'u ha teu fili melino mo fiefia. He koe makatu'unga 'etau hala fakafofonga Fale Alea talu mei he ta'u kuo 'osi, mo toe fakamoleki 'etau pa'anga tukuhau he toe 'ai Fili Si'i mo hela he toe kemipeini, koe fu'u lahi 'a e fiema'u mafaii, pehee ki he ta'enanaa taufua 'a e faihala, mo e loto kakaa. Koe valee pe 'e loto ke 'ave ha taha 'ulungaanga tatau kene toe hokoatu e fa'ahinga vale ngangau ko ia. Ka koeha ha'o lau 'au 'oua e Fiu?