Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...
Latest News

Ko e ta‘anga hiva lausipi: Mapa'i Hingano mo Fisi'i Hangale Featured

Ko e ta‘anga hiva lausipi: Mapa'i Hingano mo Fisi'i Hangale

‘AATI & LITILESĀ / TA’ANGA/MAAU & HIVA /
ART & LITERATURE / POETRY / POEMS & MUSIC / SONGS

Ko e ta‘anga hiva lausipi

Ko e fakafa‘u / fakafatu mo e fakafasi / fakaafo ‘e he punake ta‘e‘iloa

1. ‘Oi au ē mapa‘i hingano

(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Matangi ka tonga pea hakohako
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Ke ne ‘ave ‘eku ‘ofa ni ke hao
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Ki si‘oto tekiteki huni vao
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
5. ‘Oku ongo pē ho‘o ‘eva fano
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Ka ‘oku hohoko pē ‘i he ‘aho
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
‘A e ake ‘eku ‘ofa manako
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Kuo u fiu hono fakangalongalo
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
Ke ke lelu he‘eta vāmama‘o
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
10. Ka kuo ke tu‘u ‘o hangē ko Kao
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)
‘O hohoko he pō mo e ‘aho
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia mapa‘i hingano)

1. ‘Oi au ē fisi‘i hangale
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Ke taimi mu‘a kata tālave
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Ki he ‘uhinga ‘o ho‘o vavahe
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Ka ke loi ko e ‘ofa ne mamae
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
5. Ke fai ke hulu atu ki he mate
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Fakapuli pē ko hai ha‘o vale
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Ne u tupu lotu ka ko e punake
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Si‘i foki ka ko e ika ta‘ane
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Pehe ange mai ‘oku ‘iai ha kalake
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
10. Mo ha taha ‘oku tohinima vave
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
Ke ne hiki kau talia ange
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)
‘A ho‘o kovi na ‘e mano pē afe
(He ‘oi ā he ‘oi au ē kia fisi‘i hangale)

Ko e ki‘i fakamatala nounou:

‘Oku ‘ikai ma‘u ‘a e hingoa ‘o e punake na‘a ne fakafa‘u / fakafatu mo fakafasi / fakaafo ‘a e ta‘anga hiva lausipi (laulausipi) mālie ni he kuonga ‘o e senituli 19, ‘o ofi nai he kuonga lotoloto ki he kuonga fakamui ‘o e 1800 ta‘u. ‘Oku to e lau pē ‘a e ta‘anga hiva lausipi (laulausipi) ko e ta‘anga hiva ‘ofa (love songs), ‘a ia ‘oku to e taku ko e ta‘anga hiva kakala / ta‘anga hiva laukakala (laulaukakala) mo e ta‘anga hiva ‘eva, ‘o ngāue‘aki he faiva ‘eva.

Na‘e fua kamata ko e ta‘anga hiva lausipi (laulausipi), ‘o ‘uhinga ko e ta‘anga hiva lauta‘anga (laulauta‘anga), ‘a ia ko e ta‘anga hiva laumaau (laulaumaau), ‘o ‘uhinga hono ta fakatatau mo fakapotupotutatau ‘a e lea ke ma‘u ‘a e mālie pē faka‘ofo‘ofa, ‘a ia ko hono liliu ‘a e fuo mo e uho ‘o e lea mei he tu‘unga felekeu ki he tūkunga maau. ‘Oku ‘uhinga heni hono ngāue‘aki fakatoulōua ‘a e ta‘anga ki he “poetry” mo e maau ki he “poem.”

Na‘e mafuli māmālie ‘a e fuo ‘o e ta‘anga hiva lausipi (laulausipi) ki he fōtunga ‘o e ta‘anga hiva himi, ‘o liliu ‘a e kupu ko e veesi (verse) mo e kōlesi (chorus) ko e tau, ‘a ia ‘oku ‘iloa he ‘aho ni ko e ta‘anga hiva kakala (songs of sweet-scent flowers), ‘o hangē ko hono ngāue‘aki heni ‘e he punake ‘a e mapa‘i hingano (kupu / veesi 1, kohi / laini 1) mo e fisi‘i hangale (kupu / veesi 2, kohi / laini 1) ko e heliaki fakafekau‘aki ki hono ‘ofa‘anga.

‘Oku to e ngāue‘aki ‘a e lea ko e “mapo‘i” ki he lea ko e “mapa‘i” (vakai ki he mapa‘i hingano) ‘o matamata ko e mafuli mei he lea Tonga ko e “moto‘i,” ‘a ia ‘oku ‘uhinga ia ‘oku liliu ma‘u pē, ‘o hangē ko e liliu ta‘engata ‘a e me‘a mo‘ui mo e me‘a mate he ‘iai, ‘i natula, ‘atamai mo e sōsaieti, ‘a ia ‘oku tupu mei he ngaahi me‘a kehekehe. ‘Oku kau heni ‘a e liliu ‘o e ongo lea ko e “’oku ou” ki he lea ko e “kou” mo e lea ko e “u’akai” ki he lea ko e “‘uakai” moe hā fua.

‘Oku ‘uhinga ‘a e lea ko e “tau” ki he fakatau / fakatautau ‘a e “langi” (hēvani) hono tafunaki ‘a e “māfana” mo e “vela” ko e fa‘ahinga ivi / afi, ‘a ia ‘oku tefito hono tofitofiiki ‘o e tā-vā ke to e vave, ma‘olunga mo le‘olahi ange, ‘o kau ai mo e helepasi. Neongo ‘oku ngāue‘aki ‘a e ngaahi lea ma‘ama‘a ka ‘oku fihitu‘u ‘a e ‘uhinga he‘ene ngāue‘aki lelei ‘a e fa‘ahinga ‘e tolu lalahi ‘o e heliaki, ‘a ia ko e heliaki fakafekau‘aki, heliaki fakafetongi‘aki mo e heliaki fakafefa‘oaki.

‘Ofa ma‘u mo e ‘ānau,

Ka tau toki hoko atu.

2 comments

  • Tevita Fakaotau
    Tevita Fakaotau Thursday, 27 September 2018 22:00 Comment Link

    'Oku mo'oni Pouono pea 'oku mahu'inga fau 'a hono kei pukepuke mai 'a e ngaahi ta'anga motu'a 'o e fonua ni pea ke ako mei ai 'etau fanau. 'Oku te'eki keu fanongi tu'o taha kuo hiva'i e ta'anga ko'eni pea kapau kuo hiva'i pea 'oku ou faka'amu keu fanongo ai. Malo hono toutou 'omai e ngaahi fa'u ni ke okooko mei ai 'etau ngaahi 'oa.

    Report
  • Pouono
    Pouono Thursday, 27 September 2018 18:36 Comment Link

    Malie 'aupito 'a e ta'anga ni pea malo mu'a Nepituno hono kei 'omai 'a e 'aati mo e litilesa ke tau 'inasi ai hotau 'atamai mo e fakakaukau mo e loto mo e laumalie.

    'Oku tau ma'u heni 'a e 'ata malie 'o e faiva ta'anga he ngaahi ta'u 1800 pe kongloto mo e kongamui 'a e senituli 19.

    'Oku mo'oni hono ngaue'aki 'a e ngaahi lea ma'ama'a ka e fihi fau 'a e 'uhinga hono to e ngaue'aki 'a e kalasi kehekehe 'e 3 'o e heliaki. 'Oku hange 'a e heliaki ha fika 'oku hanga 'e he 'atamai 'o vete ke ma'u hono mo'oni. 'Oku ma'u heni 'a e malie 'o e faiva ta'anga. 'Oku fanau'i leva 'e he malie 'o e ta'anga 'a e ongo ko e mafana mo e vela mo e tauelangi.

    'Oku to e mahino ange heni 'a e lea ko e "sipitau," 'a ia ko e ta'anga mo e hiva mo e haka fekau'aki mo e tau (war), 'o tefito hono ue'i 'a e loto mo e ongo ke to'a mo e tamate mo e malohi ka e 'ikai ko e fiefia mo e ilifia mo e mafana mo e fo'i.

    'Oku to e malie mo ma'uhinga hono ngaue'aki 'e he punake 'a e lea faka-'Ingilisi ko e kalake (clerk) ko e sikalaipe mo e tohinima he'ene tu'u he ta'anga.

    Report

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top