Tanupou Ta’ahine Pilinisesi fale ako fo’ou Ako Mä’olunga ko Tupoú ^Featured

Ko e ngäué ni ‘oku fakapa’anga ia ‘e he Pangikë ‘a Mamaní mo e Pule’anga ‘Aositeleliá, ‘o fakafou ‘i he Polokalama ke Matu’uekina ‘a e Pasifikí mei he ngaahi fakatamaki fakaenatula ‘a ia ‘oku ‘iloa ko e Pacific Resilience Program (PREP). ‘Oku kau ki he polokalama ko ení hono langa ‘a e ngaahi ‘apiako ne uesia pë maumau mei he saikolone ko Gita.

‘I he fakamatala ‘a e ngäué na’e fakahā ai ‘e he Minisitā ‘a e Potungäue MEIDECC, Hon. Poasi Mataele Tei, ‘oku fe’unga mo e ‘apiako fakakātoa ‘e 25 ‘oku kau ki he polokalama langa faleako ko ení ‘a ia ko e ‘apiako ‘e 21 ‘i Tongatapú ni, 2 ‘i ‘Euá pea mo e ‘apiako ‘e ua mei Vava’u na’e ‘osi kau pe ia ‘i he konga ‘uluaki ‘a e PREP.

“’Oku fakafuofua ‘a e fakakätoa ‘o e fakamole ki he polokalama langa ‘apiako ko ení mo e US$13 miliona pe ofi ki he TOP26 miliona. Ko hono tā ‘o e ngaahi mapé mo hono supavaisa ‘o e ngāue langa ko ení ne fakahoko ia ‘e he Kautaha ‘Enisinia mei ‘Aositelelia ko e Cardno. Pea ‘oku nau fengäue’aki fakataha ai mo e Potungäue MEIDECC, Potungäue Pa’angá, Potungäue Akó mo e Ako Ngäué, pea pehë ki he Potungäue ‘a e Ngaahi Ngāue’anga Lalahi ‘a e Pule’angá ‘i hono tokanga’i fakalukufua ‘a e ngāué ni.”

Ko e ngaahi monomono eni ne fakahoko ki he ‘Apiako Mä’olunga ko Tupoú hili e savea na’e fakahoko ‘e he kau ‘enisinia mei he Cardno felāve’i mo e ngaahi maumau ‘ia Gita.

• Faka’ato fo’ou mo fakalelei ‘a e tailá, luvá mo e ngaahi matapā ‘o e fale fungavaka 2 ‘oku tu’u ‘i he tafa’aki fakahihifo ‘o e ‘Apiakó ni ‘a ia ne maumau kotoa e ‘ato ka ‘oku ‘i ai e loki ako ‘e 3 ‘i ‘olunga aí pehë ki he loki sivi (laboratory) mo e loki ako ‘e 1 ‘i he ngaahi loki ‘i lalo.
• Faka’ato fo’ou mo e fakalelei iiki pë ki he holisi ‘i he konga ‘o e faleako loki 2 ‘i he tuliki to’omata’ú he hü mai koia he matapa ki he ‘apiakó ni mei hala lahi.

Na’e fakahä ‘e Hon. Tei ne toe fakahoko pë e talatalanoa ‘a e Palesiteni Akó mo e Puleakó ki he kau ngäue mei he Cardno, MEIDECC mo e Potungäue Akó ‘o nau felotoi ai na’a sai ange ke langa ha fale fo’ou kene fetongi e monomono ki he faleako ‘e 2, he ‘e malohi ange iá pea kene matu’uaki e ta’aú ‘o e ngaahi fakatamaki fakaenatula.

“’Oku kei tulāhoko pē ‘a e ngäue monomono ia ki he fale funga vaka 2 ‘o hangē ko e palaní kae liliu e monomono ki he faleako loki 2 ki he loki ako fo’ou ‘e 2.”

Ko e fale fo’ou ko ení ‘oku fe’unga mo e mita ‘e 15 ‘a hono loloá pea mita ‘e 9.8 hono maaukupú ‘a ia ‘oku fakafuofua ki he fanau ako ‘e toko 60 tenau lava ‘o ngāue’aki e ongo fale ako fo’ou ko ení.

Ko e mahu’inga fakapa’anga ki he langa fo’ou pea mo e monomono ko ení ‘oku fe’unga ia mo e TOP883, 802.97.

Na’e kau atu ki he polokalamá ni ‘a e kau tangata’eiki Faifekau mei he Siasi Uesiliana Tau’ataina ‘a Tongá, kau ‘ofisa mei he potungāue MEIDECC, Pule Ako ‘a e Ako Mä’olunga ko Tupoú, kau faiakó, fanau akó pea pehë ki he kau fakaafe makehe.

- MEIDECC