'Oku 'i fē 'etau Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund)? ^Featured

‘Oku ‘i ai ‘a e hoha’a lahi 'a e kolomu filihi ki he tali ‘a e Palēmia ‘i he Fale Alea ‘o Tonga ‘i he uike ni fekau’aki mo e ‘ikai ha pa’anga ke fakahoko’aki ha tokoni ki si’i kainga ‘oku nau fekuki mo e fakatamaki ‘i he tafea ko’eni tupu mei he ‘uha lahi kuo tō ‘i he fonua. ‘I he taimi tatau foki ‘oku ‘i ai ‘a e pa’anga fakatu’upakē (emergency fund) ‘a ia ‘oku a’u ki he miliona na’e tanaki pe ‘e he Pule’anga ‘o tali ki ha fakatamaki pehe ni.

Ko e tali ko’eni ‘a e Palēmia ‘oku ho’ata mai mei ai ‘a e me’a ‘e ua. Ko e ‘uluaki ‘oku ‘ikai ke toe ‘i ai ha pa’anga ‘e toe he Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund) pea ko hono ua na’e ngāue’aki ia ki ha ngaahi me’a na’e ‘ikai natula fakatu’upakē.

Na’e fakahoko ha fekumi ki he hu’unga ‘o e pa’anga tokoni pehe ni pea na’e mahino mai koe konga na’e fai hono ngāue’aki ki hono tanu ‘o e fōsoa ‘o Talihau ‘a ia na’e hoko ai ‘a e palopalema mo e faka’ilo faka-Fale Alea ‘o Lavulavu ‘i he 2015. Na’e kau ai mo e tokoni ki he vai ‘a e kolo Leimatu’a ‘i Vava’u ‘a ia koe pa’anga ‘e 30,000 ke fakatau'aki 'a e misini vai 'e 2 ka ‘oku mahino mai na’e toki fakahoko ‘a e konga 'o e ngāue fakatu'upakē koia he ta’u ni hili hano ‘ilo mei he Pule’anga na’e te’eki fakahoko ‘eni ‘e he Fakafofonga ‘o e ‘aho koia ka ‘oku fai hono muimui’i.

‘Oku ‘i ai mo e ngaahi feitu’u kehe na’e ngāue’aki kiai ‘a e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund) ka koe ongo sīpinga ‘ena ‘oku to’o mai ketau sio kiai mo e mahu’inga ke ‘i ai ha pa’anga pehe ke talifaki ki he taimi ‘oku fiema’u ai. 'I he taimi tatau 'oku totonu ke tau muimui ki he tu'utu'uni mo e lao.

‘Oku mahu’inga ‘aupito ‘a e tokoni ia ki he ngaahi fiema’u pehe ni pea ‘oku taa’imalie ai ‘a e ngaahi kainga ko’eni ka koe poini heni ‘oku totonu ke fai ha vakai kiai pe koe fē ‘a e fakatamaki fakatu’upakē ‘oku ‘uhinga kiai ‘a  hono  teuteu ‘o e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund). Kuo toki hoko mai ‘a e fakatamaki ia na’e ‘uhinga ai hono tanaki ‘a e pa’anga ni mo haofaki’i ki he lepa mo hono taumu’a ka kuo ngāuehala’aki ia ki he kemipeini faka-politikale ‘a e kau taki.

‘Oku tau ongo’i ‘a si’i kainga ‘oku nau fekuki mo e faingata’a he fu’u tafea lahi faka’ulia kuo hoko he fonua ni hange ko si'i kainga 'i Hala'ovave, Sopu, Popua, Navutoka, Manuka, Fanga 'o Pilolevu, Kolomotu'a mo e ngaahu feitu'u 'oku ma'ulalo ange. 'Oku ‘ikai puli ‘a si’enau fiema’u tokoni pea pea koe taimi 'eni 'oku tu'u mai ai 'a e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund). ‘Oku totonu ke tokanga’i lelei ‘a e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund) pea fakapotopoto’i ka e ‘oua ‘e hoko mai hono taimi totonu kuo ‘eva atu ia he sone pea matavalea leva ‘a e Palēmia ‘o tupu ai hono he’aki ‘a e tali fakavalevale 'a ia na'e feme'a'aki kiai 'a e Fale Alea he kamata'anga 'o e uike ni.

Na’e a’u ki he miliona ‘a e lahi ‘o e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund) na’e tanaki ‘i he taimi ‘o e Pule’anga ‘o Tu’ivakanō ka ‘oku totonu ke toe lahi ange he ‘aho ni pea tau to e mateuteu ange he ‘oku lahi 'a e folau hotau kau taki ki he ngaahi fakataha lalahi fekau'aki mo e feliuliuaki e ‘ea (Climate Change) kae ‘ikai ke fai ha tokateu ia.

Kapau ‘e tuku ‘a e folau ka e ‘omai ‘a e totongi folau mo e perdiem ke tanaki ki he lepa ‘a e Pa’anga Fakatu’upakē (Emergency Fund) pea ‘e ala fai ha tokoni ki si’i kakai ‘oku faingata’ia he taimi totonu ‘oku nau fiema’u ai. 'Oku 'i ai 'a e tui 'a e kolomu filihi 'oku mahu'inga fau 'a e pa'anga ko'eni ke ngāue fakapotopoto 'aki he ko hono 'aho 'eni.