Heka He Four Wheeler Kae Fakafekiki He Motu'i Silipa ^Featured

'Etita,

Ko e tefito'i palopalema 'i Tonga he taimi ni ko e fakafekiki he OLD TRADITIONS 'a ia ko e STANDARDIZED MARKS mo e RAW MARKS. 'Oku te'eki ai ke hā mai ha sio ia ki he ngaahi NEW APPROACHES OF ASSESSMENT ke tuha mo taau mo e taimi. 'A ia 'oku nau kei kīkīvoi pe nautolu hono define mo tu'uaki 'a e benefits mo hono expose e ngaahi downfall 'o e ongo types of assessment.

Ka ko e me'a ke fakatokanga'i kuo shift e me'a kotoa ia ki he laka e taimi mo e kuonga. Ko e fakamatala mahino taha te u ala lava ko e sio ki he Traditional ways 'a ia na'e fe'unga pe ia mo e kuonga ko ee, when teachers were the main source of information. Pea tatau ai pe pe ko e Raw or Standardized marks 'e kei fe'unga pe ia. Ka kuo readily available e information ia and teachers are no longer the main source of information he kuo ma'u ngofua pe ia he net and other sources. Therefore there needs to be a shift. Pea ko 'ene nga'unu ko ee mei ai ki he teachers are facilitators of learning, 'e too leva e fakamamafa he fanau ako (student centered) pea ko e emphasis leva ko hono ako'i e fanau kenau Learn how to Learn. 'I he tu'unga pehe leva pea 'oku tonu leva ke nga'unu mo e curriculum, scheme of work mo e emphasis pea mo e founga hono assess e tu'unga 'ilo 'a e fanau.

Ko e RAW mo e Standardized 'oku na fakakikihi pe naua he fu'u pepa sivi tatau. 'A ia ko e fakamatala faingofua taha ko e pepa sivi tatau ka ‘e kee ai e Raw mo e Standardized. Ko e fakatātā mahino taha, ko e 'ikai lava 'e he pepa sivi motu'a ia ke fakaho'ata mai 'a e tu'unga 'ilo 'oku 'iai e tamasi'i mo e ta'ahine ako 'o e kuonga ni. He kuo 'oku 'osi shift e tu'unga fakakaukau ia e fanau ako ka e kei sivi'i 'aki pe ia e fu'u ongo founga motu'a.

Ko e 'uhinga ia 'oku fo'i maaka 16 pe 30 ai pe mei he teau pea ha mahino mai 'oku 'ikai ko e fanau ka ko e founga assessment (Raw or Standardized) faka'ofa. Ki'i fakatātā, tau pehe ko e fehu'i he sivi 'oku peheni. Ko e ha 'oku makoko ai e nge'esi kapa inu hono kuku'i e Sione? ko e tali 'o e pepa sivi he traditional way 'oku fakangatangata pe ia ki he 'uhinga 'a e faiako mo 'ene seti sivi, tau pehe " na'e makoko he na'e fefeka hono kuku'i 'e Sione" ka to e 'ova ha tali ai 'e hala leva ia.

Ka 'oku tonu ke shift ki he founga fo'ou ko hono sivi'i e level of achievement pe 'ilo 'a e tamasi'i pe ta'ahine ako...hange ko eni... ko e nge'esi kapa 'oku ngaahi ia mei he metali ko e aluminium, pea 'oku flexible he ko e taha ia ee ngaahi naaunau 'o e metali... fakatatau ki he fokotu'utu'u hono atomi, 'oku lahi e + mo e - 'a ia ko e force of attraction 'oku fefeka fe'unga kene pukepuke 'a e nge'esi kapa ke 'oua na'a movete ka e makoko pe he taimi 'oku kuku'i ai 'e Sione.... 'e fakahalaki ia??? ka 'i he taimi tatau 'oku tonu loua pe ongo tali ka 'oku 'i he tu'unga ma'olunga ange tali ia hono ua. 'Oku ou manavasi'i na’a ko e me'a ia 'oku lolotonga hoko 'i Tonga he kīkīvoi he ongo founga motu'a... ko hono fakahalaki mo fakangatangata e 'ilo ma'olunga 'etau fanau.

Faka'amu 'e lava e pule'anga mo e tafa'aki fakafepaki kena 'aa 'o 'ilo 'oku hala fakatou'osi ee me'a 'oku na kīkīvoi ai, pea nau ngaue fakataha ke nga'unu ki ha founga 'e fe'unga mo e kuonga. He 'oku fai 'ena tau hamu he fu'u me'a hala ka e faka'ofa e to'utupu mo e fanau 'o e fonua. Ko e kalusefai mo e ngaue lahi 'oku tonu ke fakahoko... ka 'ikai ko e faka'ofa ee ka ko Tonga...

'Ofa atu ki he Tonga kotoa.
Faka'apa'apa Atu
Tevita Taueli 'Asi