Logo
Print this page

Tutulu 'A 'Ene 'Afio He Pekia 'A Fusipala Featured

Pilinisesi 'Elisiva Fusipala Tauki'onetuku Pilinisesi 'Elisiva Fusipala Tauki'onetuku

‘AATI & LITILESĀ/ART & LITERATURE
TA‘ANGA/MAAU & HIVA/POETRY & MUSIC

TUTULU ‘A ‘ENE ‘AFIÓ HE PEKIA ‘A FUSIPALÁ

Maa‘imoa fatu ta‘anga ‘a Kuini Sālote

1. Talanoa mai ‘ou fanongó
Tofukī pea huni e Loló
‘O kakapu ‘a Ha‘afuluhaó
Pea u nofo ‘o fakalongolongó
5. Tu‘u ē ‘umata vaeuapō
Lōvai ē ‘uha ‘ene tō
‘U‘ulu ē toka ‘i Ha‘alakó
Pea ‘ilo leva ‘e hoko lotó
Ko e mana ‘o Ha‘a Moheofó
10. Pongipongi hake e Falaité
Kuo talanoa mai ‘o pehē
Ko ‘eni ē tau kuo fakatē
Efiafi ‘o faka‘ohovalé
Kuo kapa e tau ‘a e maté
15. ‘O veteki si‘oku lotofalé
Hoku mate ‘ofa hoku tehina ní
Ko e si‘i fefine mei Ha‘apaí
Kuo nofo lata ‘i Tonga Lahí
He uoiau ē ‘Elisivá
20. Pau ho‘o nofo Mala‘ekulá
Pe‘i tu‘u hake mu‘a ta hola
Ke ke ‘eva he Fanga i ‘Uihá
Ke ke nofo ho ngaahi tupu‘angá
He fefine ‘o Loto Ha‘anganá
25. Uoiau Fusipala ē
‘Ofa he toe homau falé
Si‘i fale ‘o Lopa‘aioné
Na‘e lotofale ‘a fefine pē
‘E Tauki‘onetuku ē
30. ‘Elisiva pe‘i ke tu‘u haké
Ke ke ‘eva ‘i hota lotofalé
Na‘e kasa‘aki pē ho va‘é
Mate‘ofa fau hoku tehina
Ko e moto ‘o e Pule‘anga Tongá
35. Na‘a ku ngaohi ke ke ngeiá
Ke ‘ilo‘i ‘e he ‘otu fonuá
He uoiau ‘e Fusipalá
Ho‘o ako kuo ta‘e‘aongá
40. ‘Ofa ‘i ho sino manakoa
Mo ho tu‘unga laulōtahá
Kuo puli ‘o ‘ikai kei hā
He uiou ‘e Tāufá
Fā‘ele ‘a e ‘ulutefuá
45. Kuo ‘avea hoku tehina
‘O ‘ikai si‘ao tu‘otu‘á
Tuku‘aho ‘alu ‘oua ‘e ha‘ú
He ‘oku ke liongi pea ke tape
He mokopuna ‘o Tupou ‘Āhaú
50. Tā kuo ngalo ‘ia au ē
Ko e Mokopuna koe ‘o Fané
Ko e fahu ki Loto Pelehaké
Kuo ‘ahoia ē takipoó
Pe‘i ui ‘a Manumataongó
55. Lavenoa‘ia ‘i hono loló
Tāufa ho‘o nofo mama‘ó
Vīlai Vuna mo Tungī ē
He toe ‘a mātu‘a tangata pē
Kuo mole homou tuofefiné
60. Ke mou fanau ka e pulé
‘Ofa he ‘uhinga kuo maumaú
Fua ‘a Hihifo ki Takuilaú
‘Ofa he ‘uhinga kuo pulí
Fua ‘a Tungī ki he Tu‘í
65. ‘Ofa he ‘uhinga kuo molé
Fua ‘a Niukapu ki Pelehaké

KO E KI‘I FAKAMATALA NOUNOU

‘Ofa ke kei toputapuhā pea tolonga ‘o tuputupu‘a ‘a e maa‘imoa fatu ta‘anga fakatuputupulangi fau mo kinokinoifia mo faka‘ofo‘ofa atu ni ‘a Kuini Sālote, ‘a ia ‘oku hoko ko e me‘afua ke kakapa mo tulifua ki ai ‘a e kau punake ‘o e faiva ta‘anga, faiva maau mo e faiva lau ‘o e faiva ta‘anga / faiva maau tengihia, tangilaulau mo e fakatangi, ‘o hangē tofu ko e “Tutulu ‘a ‘Ene ‘Afio he Pekia ‘a Fusipala” [mo e ngaahi tutulu lahi kehe]. Na‘e fatu ‘a e maa‘imoa fatu ta‘anga ‘iloa mo fisifisimu‘a ni ‘e Kuini Sālote, ‘o ngāue‘aki lelei fakatoulōua ‘a e heliaki fakafetongiaki mo e heliaki fakafekauaki, ‘a ia ko ‘ene tutulu he pekia hono tehina ‘a Pilinisesi ‘Elisiva Fusipala Tauki‘onetuku he 1933 ta‘u. ‘Oku ma‘u kakato ‘a e ta‘anga mālie ni he tohi ko e “Songs & Poems of Queen Sālote” [2004].

Fai ‘e Palōfesa Hūfanga Dr ‘Ōkusitino Māhina
Professor of Art, Culture and Critical Anthropology
Vava‘u Academy for Critical Inquiry and Applied Research [VACIAR] &
Tonga International Academy [TIA]

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.