Logo
Print this page

Haka He Langi Kuo Tau Featured

Haka He Langi Kuo Tau

‘AATI & LITILESĀ / ART & LITEARTURE / FAIVA TA’ANGA / FAIVA MAAU & FAIVA HIVA / POETRY & MUSIC

Haka He Langi Kuo Tau

Ta‘anga Hiva Viki

Fakafatu / fakafa‘u & fakaafo / fakafasi ‘e he punake ta‘e‘iloa
Fai / hiva ‘e he Hala Tukutonga, Ma‘ofanga / Ma‘ufanga, Tonga‘eiki / Tongatapu / Tongalahi

1. Ta haka he langi kuo tau kitaua

He ta‘au ‘o Tupou hono Ua
Kuo Ne tanu ha fu‘u mo‘unga
Ke tu‘u ‘i Tonga ‘o tuputupu‘a

2. Hono ‘ikai ke fakalata
Si‘i manongi ‘o e ngoue kakala
Ke i tupulaki ‘a si‘ene matala
‘Ofa ke tu‘u ma‘u ‘o ta‘engata

3. Ta u hivehiva fakafiefia
He kolosi ‘ene ke i vilingia
He na‘a te mahalo pē kita
‘Eta pule faka-Lepapilika

Tau / Kōlesi:
Ka e ‘ofa ke moni monū mo totonu
Ke lakaimonū ‘a Tupou hono Tolu
Ke Ne tu‘u ma‘u pē he ‘Ene faitotonu
Lolotonga ‘etau folau he tahihou

Ko e ki‘i fakamatala nounou.

‘Oku ngāue‘aki lelei ‘e he punake ‘a e fa’ahinga lalahi ‘e tolu ‘o e heliaki he ta‘anga hiva viki ni, ‘a ia ko e heliaki fakafetongiaki (epiphoric qualitative heliaki), heliaki fakafekauaki (metaphoric associative heliaki) moe heliaki fakafefonuaki (metonymic constitutive heliaki). ‘Oku ngali ko e ma‘u ‘a e lea ko e “monimonūmonitonu” mei he lea ko e “mo‘oni, monū, mo‘oni mo totonu,” ‘o hangē ko hono ngāue‘aki he tufunga lea mo e faiva lea, ‘a ia ko e, “‘Ofa ke monimonūmonitonu ‘a e pule ‘a e ‘Afio na,” ‘a ia ‘oku ‘uhinga ko e, “‘Ofa ke mo‘oni, monū, mo‘oni mo totonu ‘a e pule ‘a e ‘Afio na.” Vakai ki he tau / kōlesi, kohi / laini 1-4: Ka e ‘ofa ke moni monū mo totonu, Ke lakaimonū ‘a Tupou hono Tolu, Ke Ne tu‘u ma‘u pē He‘ene faitotonu, Lolotonga ‘etau folau he tahihou. ‘Oku mālie ‘a e anga fakatou fakapalōfesa mo fakapalōfita ‘o e punake, ‘o hangē ko e matu‘aki mā‘uhinga mo ‘aonga ‘a e faitotonu (mamahi‘ime‘a-mamahi‘ifonua, tauhivā-faifatongia, lototō-loto‘ofa mo e faka‘apa‘apa-fakatōkilalo) he lotu-ako-moe-pule‘anga-kae-mālohi-ha-fonua he ngaahi ‘aho houhou fakamāfai mo fakapolitikale ko ‘eni lotolotonga ‘a e folau kovi (mo e pule kovi mo e taki kovi) ‘o e vaka ‘o Tonga. ‘E lava ke pehē ko e Lepapilika ‘a Tonga, ‘a ia ko e Palesiteni ko e Tu‘i ko e vahe taha ‘o e mafai, Falealea ‘a e vahe ua mo e Fakamaau‘anga ‘a e vahe tolu, ‘o nau takitaha ngāue fakataha ma‘ae tau‘atāina ‘a e fonua mo e kakai, ‘o mo‘oni ‘a e lea heliaki paloveape loloto fau mālie atu, “‘Oku ma‘u ‘a e taha he kehekehe (mo e kehekehe he taha) (Unity in diversity [and diversity in unity]), ‘a e ko e takitaha ngāue fakataha ‘a e vaetolu ‘o e mafai honua kehekehe ma‘ae lelei fakalukufua mo fakakātoa ‘a e fonua.

ANFF leva e malanga kae a‘u,
‘Ofa fau moe na‘una‘u,
Ka e vakai ke tau toki hoko atu

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.