Ngali toe Foki ‘a Lavulavu ki he Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi Featured
Nuku’alofa, 21 Tisema 2015. ‘Oku kei fehu’ia foki ‘a e tukunga mo e mo’oni ‘o e tu’utu’uni ‘a e Palemia fekau’aki mo ‘ene Minisita ‘Etuate Lavulavu ‘a ia na’e tu’utu’uni ke ngaue ta’e vahe ‘o kamata lau mei he mahina ko Sanuali 2016 pea ke mavahe mei he Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi (MOI).
Ko e tu’utu’uni ko’eni na’e fakahoko pea talaki faka’ofisiale ‘e he Palemia ‘i he ‘aho 27 ‘o Novema 2015 pea na’e mahino ‘e kamata lau mei he ‘aho tatau ‘a e mavahe ‘a ‘Etuate Lavulavu mei he Potungaue Ki he Ngaahi Ngaue Lalahi. Kaikehe ko e lava ‘eni ‘a e uike ‘e 3 pea koe lau ‘aki ‘eni ke mahina ‘e taha ‘a e tu’utu’uni ko’eni ka ‘oku mahino mai he ‘oku te’eki ke mavahe ‘a Lavulavu ia mei he Potungaue ni.
Fakatatau kiha fakamatala falala’anga mei he Potungaue ‘oku kei ‘ofisi pe ‘a Lavulavu ‘i he Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi ‘o a’u mai ki he ‘aho Monite ko hono 21 ‘o Tisema 2015. Fakatatau ki he fakamatala mei he Potungaue na’e fakamahino mai talu ‘a e fakahoko ‘a e tu’utu’uni ‘a e Palemia mo e mahino mai ‘e nofo ‘a e Potungaue ko’eni ‘i he malumalu ‘o e Palemia pea koe mahino ia na’e nofo mai ‘aki ‘ehe Potungaue.
‘I he taimi tatau foki na’e kei femou’ekina ‘a e Minisita ‘Etuate Lavulavu ‘i he’ene hopo fekau’aki mo hono tukuaki’i ia ki he ngaue hala mo ta’efakalao lolotonga ‘e Fili Fale Alea 2014 ‘a ia na’e lele ‘i Vava’u he meimei uike ‘e 3 ‘o kamata mei he ‘aho 25 ‘o Novema kimu’a ia pea fakahoko ‘e he Palemia ‘ene tu’utu’uni.
Na’e talu foki hono fakahoko ‘o e tu’utu’uni ko’eni mo e me’a pe ‘a e Minisita ‘i Vava’u pea koe ‘ene toki foki mai ‘eni ki Tongatapu pea mahino mei heni ‘oku ne kei ‘Ofisi pe he Potungaue Ki he Ngaahi Ngaue Lalahi (MOI).
Na’e fakahoko foki ‘a e laaulea mo hono fehu’ia ‘a e tu’unga fakalao ‘o e tu’utu’uni ko’eni pehe foki ki hono ivi ‘e malava fakahoko ‘aki ‘o fakatatau mo e Konisitutone pehe ki he Lao ‘o e fonua. Ko’eni kuo mahino mai ‘oku te’eki ke ngaue ‘a e tu’utu’uni ko’eni ‘o fakatatau ki he me’a ‘oku ho’ata mai he taimi ni mo e ngaahi fakamatala ‘oku ma’u mai mei he loto’i Potungaue.
‘Oku malie he ‘oku mahino mai mei he fakamatala kuo ma’u kuo fakaha ‘e he Minisita maloloo ‘o e Potungaue ni kuo ma’u e fekau mahino mei he Palemia ‘e kei hoko atu pe ‘i hono tataki ‘o e Potungaue ‘a ia ‘oku hoko ai ‘a e puputu’u mo e hoha’a lahi ‘i he kau ngaue.
‘I he taimi tatau ‘oku tu’u telinga ‘a e tokolahi ‘o e kakai ‘o e fonua ki he ‘amanaki ke a’u ki he mahina ko Sanuali pe ‘e malava ke fakahoko ‘a e tu’utu’uni ke fakangata ‘a e vahe ‘a Lavulavu ‘o fakatatau ki hono tautea. ‘Oku mahino pe foki ‘oku fepaki ‘a e tu’utu’uni ko’eni mo e Kupu 2 ‘o e Konisitutone ‘a ia ‘oku ne ta’ofi ke ngaue fakatamaio’eiki ha taha ‘i he fonua.
‘Oku malie foki ‘a e kaveinga ni pea ‘oku fai hono muimui’i he ‘oku fiema’u ke ‘ilo ‘a e kakai ‘o e fonua ki he ngaahi tu’utu’uni ‘oku ne tataki ‘a e anga hono fakalele ‘o e fonua mo ‘ene kaungatonu ki he kakai.
8 comments
-
MĀLŌ Fakalangalea...'Oku mau 'ilo 'a e lao 'o e "lea tau'atāina." Ko e totonu mo e ngaahi me'a 'oku tānaki ki he langa hake 'o e 'ilo faka-'atamai, faka-sino, mo e fake-laumālie 'oku 'atā ke 'omai.
'Oku tali 'a e fakaangá, ka 'oku fiema'u 'a e totonu 'a e fakamatalá. Kehekehe ia mo e kau faiongongo poupou ki he faihala 'a e Palēmiá, 'oku mau tau'atāina kimautolu ke lea 'aki 'a e totonú:
'Oku lahi e ngaahi ongoongo 'oku 'ikai fakaanga'i ai 'a e Palēmia 'i he Nepituno. Pea lahi mo e ngaahi ongoongo mo e fe-lāfoaki kau ki he ako, mo e 'ilo kehekehe. 'Oku 'ikai ko e Palēmia pē 'oku mau tokanga ki aí.
Ko e me'a pangó 'a 'etau Palēmiá 'oku 'ikai ha me'a lelei ia 'e ha'u mei ai ke fai hono vikiviki'i. Ko e kākā mo e lohiaki'i 'o e kakai 'oku mau fehi'a ai.
Ko e faikehekehe 'o e Nepitunó mo e toe 'o e mitiá, 'oku 'ikai kemau ilifia kimautolu hono fakaanga'i 'o e Pule'angá. Pea ko e totonú mo e mo'oni 'oku mau lea 'akí.
Fakatatau ki he Tohi Tapú: "Pea 'e faka-tau'atāina'i kimoutolu 'e he totonú." -
FAKALANGALEA MOU O 'O 'EKE KI HE UESPISAITI 'A E KELE'A http://www.kelea.to PE KOEHA KU 'IKAI AI KE 'AI KE LAVA E KAKAI O COMMENT AI.
PEA TUKU A HONO 'AOFI E PALEMIA KO 'AKILISI POHIVA KO 'AKILISI POHIVA PE KU FKLANGALEA 'ENE TA'EMAHINO. -
Ka oku puke e Palemia pea fekau ke ngä kia Sihova.
Kuo lea 'a Lavulavu fuhinga mata'itohi loi 'i he pepa Taimi 'o ne pehê; "ka hû ki tu'a ko 'enau hû kotoa ia ki tu'a". Ko e 'uhinga mai 'a Lavu 'oku 'i ai e ngaahi me'a fufû 'a e pm mo 'ene kapineti te ne he'aki ki tu'a ke 'ilo 'e he kakai kenau laku'i kotoa kinautolu ki tu'a 'o 'ikai ke lava 'e he pm 'o malu'i holo ia.
Ko ia ai ko e kakai fonu käkaa ke laku ki tua'ä mei hotau pule'anga. -
Fa'iteliha koe Nepituno he news oku ke tuku mai mou fepunaki moutolu Fakalangalea o paatato mai he Kele'a. Ka ikai pea mou alu kiha uepisaiti hamou faetangata o faiteliha ai. Ai ke mou tali e fakaanga he koe mea ne mou fai. Delete atu pea block a Fakalangalea moe fakatupulua. Ka oku mou ita pea mou toe tutu a Nukualofa he koe mea pe ia mou anga kiai.
-
Kau eni he ki'i uepisaiti filifilimanako lahi faufaua. Ka oatu ha ngaahi comments oku ne tukuhifo e Palemia oku approve pe ia ke 'asi mai pea ka oatu ha comments ia oku ne tukuhifo 'a Clive pe ko Viliami Uasike 'oku 'ikai tuku mai ia pea 'omi lea mo e kii fakamaalala ia oku ikai tuku mai ko ene personal.. 'ai aa foki neputino ke fair mo e fakalangalea.
-
Masi'i Moneata kapau ko ena ia pea ta ku m'oni pe ko e si'i ngata'anga pe ia e Palemia Vale ngangau ni
-
'OKU 'IKAI HA FALALA'ANGA...Ko e taha pe 'o 'enau fo'i lasu 'a e kau pule kaakaa (con men). Na'a nau 'osi 'ilo pe 'oku 'ikai faka-ngofua 'e he Konisitutone ke ngaue popula ta'e totongi ha Tonga, pe ko ha taha 'oku nofo 'i he fonua ni.
Ka 'oku 'ikai kenau toka'i 'e kinautolu 'a e lao. Ko e fo'i loi 'eni 'e taha ke holomui ai 'a hono 'eke 'e he mitia. 'Osi 'ilo 'e he Palemia kaakaa ni 'e holo hifo hono faka-anga'i kinautolu 'o ka fai ha fo'i loi.
Tala 'e ngaue ta'e vahe he mahina 'e 5, ka ko e fo'i loi pe ia. Tatau mo hono tala 'oku ngaue ta'e totongi 'a hono foha ko Po'oi. Toki 'ilo ange ta 'oku totongi 'e ne ngaahi fakamole folau holo mo 'ene ngaah fakamole: me'alele; tikite vakapuna; nofo hotele, me'a-tokoni, mo e haafua 'oku 'ikai ketau 'ilo ki ai.
'Oku takitaki holo kitautolu 'e he Palemia ni 'o hange ko ha kau vale faka-sesele kotoa. Kuo fa'ifa'iteliha pe ia 'i he lao 'o 'ikai toka'i 'a e Konisitutone. Kuo tala 'e honau kau poupou 'oku 'ikai faitotonu 'a e Konisitutone kia Lavulavu.
He kohai 'a Lavulavu? Ko e vale kaiha'a mo e kaakaa kuo 'iloa 'i Tonga ni, pea kuo a'u ki 'Amelika ne halaia 'i he hia-matea 'o nofo pilisone ai ko e kaakaa'i e si'i kakai Tonga.
Kuo fuoloa e mahino mai 'a e fonu kaakaa mo e loi 'a e ki'i pule'anga 'o 'Akilisi Pohiva mo Lavulavu. 'Oku faka-pone'i holo 'e 'Akilisi Pohiva 'a Lavulavu he ko e 'atamai kaakaa mo e loi 'o Lavulavu 'oku ne tataki holo 'a e fu'u poto ko 'Akilisi Pohiva. -
Na'a ku fanongo he me'a ni peau pehee ko ha 'atunga lau, he na'e toe talamai ka mo'ua 'a Lavulavu 'e kei fili mai pe ia e he Palemia i hono mafai faka konisitutone, peau sio sio mo sio, ha'u leva e mahino kiate au 'oku si'i tengetange 'a e Palemia ia, pea 'e uesia si'ene tu'utu'uni, ka ketau kaataki'i mo lotu ke lahi 'i he teuaki fakamanatua e 'alo'i hotau fakamo'ui. 'Ofa lahi atu ka kimoutolu hono kotoa!