Lāunga’i Kau Ngāue Potungāue Ngaahi Ngāue Lalahi ki he Palēmia ‘enau Minisitā ‘Etuate Lavulavu Featured
Hon. 'Etuate S. Lavulavu
Nuku'alofa, 16 'Okatopa 2015. Na’e a’utaki atu foki ha tohi lāunga ‘a e tokolahi ‘o e kau ngāue ‘a e Potungāue ki he Ngaahi Ngāue Lalahi (MOI) 'i he 'aho 25 'o 'Aokosi ‘o fakahoko ki he ‘Eiki Palēmia ‘a ‘enau ta’efiemalie ki he founga taki mo pule kovi ‘a ‘enau Minisitā ‘Etuate Sungalu Lavulavu.
‘Oku mahino ko e kakano ‘o e tohi launga ‘oku fekau’aki tonu ia ko e founga taki ‘a e Minisitā ko’eni ‘a ia ‘oku ‘ikai fiemalie ki ai ‘a e kau ngāue.
‘Oku hā atu foki ‘i lalo ‘a e tatau ‘o e Tohi lāunga ko’eni:
15 ‘Akosi 2015
‘Akilis Pohiva
Palemia ‘o Tonga
‘Ofisi ‘o e Palemia
NUKU’ALOFA
‘Eiki Palemia,
Fekau’aki: Fakatangi atu mei Kau Taki Ngaue mo e Kau Ngaue
‘Oku mau faka’apa’apa lahi ki he feitu’u na koe ‘uhi he ‘oku lolotonga lahi pe ‘a e ngaahi maa’imoa ‘a Tupou VI ki he feitu’u na. ka temau toe si’i tangi nai kia hai?
Kuo mole ‘emau falala ki he’emau ‘Eiki Minisita makatu’unga he ngaahi me’a ko’eni;
i. Kuo mole ‘a e faingamalie ‘o e kau ngaue ni’ihi he ngaahi lakanga ma’olunga; pea ‘e mole faingamalie ‘o e kau ngaue he ngaahi monu’ia fakangaue makatu’unga ko e maumau ‘o e “Procurement Regulations 2010/2015” mo e ngaahi lao mo e tu’utu’uni ngaue kehe pe ka ko kinautolu koe kau sevaniti fakahoko fatongia pe.
ii. ‘Oku toutou folau pea ne ma’u ‘a e monu’ia ‘o loloa ange he taimi totonu ‘oku ‘i he fonua ne ‘osi totongi. ‘Oku fakahoko pe ngaue kiai ka ‘oku te’eki kakato.
iii. ‘Oku ne transfer ‘ene monu’ia telefoni fakamahina ki hono hoa.
iv. ‘Oku hoko ‘emau feinga ke muimui he founga ngaue mo e lao; ke ‘i ai ‘a e ngaahi fokotu’utu’u ‘ikai fakapotopoto ki he kau ngaue.
v. ‘Oku mau fiema;u ke fakafoki mai ‘a e falala’anga ‘o ha ‘Eiki Minisita ‘a e Potungaue ‘e he kau ngaue; tau’ataina pea toe lelei ange ‘a e ngaahi fengaue’aki fakalotofale ki he lelei fakalukufua; pea mo e tulifua ki he TSDF II, Corporate Plan ‘a e Potungaue 2015/2016 - 2017/2018; pea mo ngaue’i fakapotopoto’aki ‘a e Patiseti 2015 – 2016 ki he ngaahi fatongia.
‘Oku mau ‘amanaki pe ‘e tokoni mai ‘a e feitu’u na makatu’unga ho mafai; ko e’uhi ko e konga ‘eni ‘o e ngaahi me’a kuo mau tautapa atu ai ‘i ‘olunga.
‘E fuatatau foki ‘emau fakahoko fatongia he 2015-2016 ‘aki ‘a e “Performance management System (PMS)” ‘o makatu’unga he ola ‘o ‘emau fakahoko fatongia taautaha mo e fakatimi; ke tanumaki pe ki he pule lelei, “accountability”, pea mo e “transparency”.
‘I he Faka’apa’apa Mo’oni,
Kau Ngaue Potungaue Ngaahi Ngaue Lalahi
Cc: Hou’eiki Minista ‘o e Kapineti
‘Oku paaki atu foki heni mo e tohi ‘a e Minisitā ‘Etuate Lavulavu ‘oku natula fakamanamana ki he katoa ‘o kinautolu ne nau fakamo’oni ki he tohi tangi ko’eni.
‘Oku toe paaki atu heni hange ‘oku hā atu ‘i lalo ‘a e tu’utu’u ni ‘a e Kapineti ‘a ia ‘oku fehu’ia heni ‘a e fekau’aki ‘a e tu’utu’uni ko ‘eni mo e faka’ilo faka Fale Alea ‘o ‘Etuate Lavulavu he ko e ongo sino kehekehe pe ‘eni ‘e ua 'a e Pule'anga moe Fale Alea fakatatau ki he vahevahe 'o e mafai (separation of powers) pea ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi tukuaki’i ‘oku ‘asi mai he tohi lāunga ko’eni ‘oku ‘ikai kau ia he Faka’ilo faka Fale Alea ‘o ‘Etuate Lavulavu.
‘Oku ‘i ai ‘a e tui ta’e toe veiveiua ‘oku totonu ke fakahoko ‘e he Palēmia ha’a ne tu’utu’uni mo ‘ene Kapineti fakahangatonu ki he Minisitā ko’eni he ko e lāunga kiate ia. ‘Oku ho’ata mei tu’utu’uni ko’eni ‘a e Kapineti ‘a hokohoko lelei 'o 'enau feinga ke ‘aofi ‘a e sipi ongongata’a ko’eni ‘a e Kapineti.
Kuo hulu pea ope hono lāunga’i ‘o e Minisitā ko’eni pea ‘oku mahino mei heni ‘a e ‘ata totonu ‘o e tokotaha ni he ‘oku te’eki hoko tu’o taha ha me’a pehe ni ‘i he hisitolia ‘o e fonua ni. ‘Oku mahino ‘a e feinga ‘a e tafa’aki ‘a e Pule’anga ke ‘aofi ‘a e Minisita ko’eni ka ‘oku ‘alu pe ‘a e taimi mo e tapupu mai ‘a e ta’efiemalie, ngaahi launga pehe ki he ngaahi faka’ilo.
Ko e angamaheni kapau koha me’a ‘eni ‘i ha toe fonua temokalati ange kuo fuoloa ‘a e fakafisi mokomoko pe ‘a e Minisitā ko’eni ka kuo kehe atu pe ‘a e ‘Otu Felenite ia mo hono taukapo’i ‘a e tafa’aki ‘oku ‘ikai mahino.
7 comments
-
Kuo te teteki pongipongia he lisi 'oku 'omai 'e mokofisi, ta ko e tangata ia 'oku fu'u matengata'a 'aupito. Kapau kuo kakaa'i 'a 'Amelika lahi uanoa aa si'i Tonga valevalea. Ka ne ko e ngaahi me'a koeni 'oku hoko 'i ha kei fakafofonga kakai 'a PM, kuo ne uki ha tutu pe ko ha tau ke fakalelei'i e me'a koeni. Kae taau 'oku 'ikai ha taha 'e hange koe 'ulungaanga 'o PM, he 'oku kei mahu'inga pe melino ia! Malo Lahi ...
-
Mālō Fa'anunu...'Ikai ko e Minisitā eni na'a ne tu'utu'uni ki he 'ene kau ngāué kenau maumau'i e Lao Sāpaté? 'Oku te'eki faka'ilo ke mo'ua fakalao ai he 'oku 'ikai tali 'a e kole fakamolemolé 'i he laó. 'Ikai ko ia na'a ne foaki 'a e ngofua ki he Fiji Airways ke puna faka-lotofonua 'i Tongá ni, ka e 'ikai 'omai ha ngofua tatau ke puna ha kautaha vakapuna Tonga 'i Fisi? 'Ikai na'a ne 'ohake 'ene 'apiako ki he Senitā 'i Havelu 'o sikele ai ta'e totongi ta'u 'e 5 'o a'u ki he 'aho ni? 'Ikai na'e puke pōpula 'i he mala'e vakapuna 'Amelika ko 'ene hola mei he Potungāue Laó 'i he hulu 'ene ngaahi hopo halaia?
-
Faanunu kataki pe kau ki'i tokoni atu. Koe poini ia heni ko e fakatonutonu 'e he kau ngaue 'a e 'ikai muimui 'a e Minisita ki he tu'utu'uni ngaue moe lao pea koe fatongia pe ia ke fale'i mo fakamanatu ki he taki. 'Oku ha pe he'enau tohi 'a e mahino tenau fihia kotoa he ngaue 'a e taki pea koe 'uhinga ia 'o e launga. Sai pe taukapo ia kapau 'oku 'uhinga lelei tukukehe kapau na'e mono atu 'e he Minisita ha'o ki'i tenali pea he'ikai teu fakaanga ai.
-
'Oku totonu pe, ke 'oua ta tau tafoki hake pe 'o fakamaa'ui e ki'i motu'a minisita, ka e 'oleva ke tau 'ilo mo fakamo'oni'i 'oku fehalaaki mo'oni e ne me'a na'e fai. Pea toe taha, kapau e fai pe he kau ngaue he'ene potungaue honau fatongia ka e tuku pe ki he minisita ke pule mo fai hono fatongia e lele lelei pe e nau fe ngaue'aki. He 'oku i ai pe taimi ia e toki evaluate ai he palemia mo e kau mafai ma'olunga hange koe falealeaa e ngaue 'a e motu'a pea nau toki fai e tu'utu'uni aofangatuku.
-
'Oku ou tangane'ia he pipiki 'a e kautama he'enau fuakava pea ko e sipinga lelei ia ki memeni. "Teu Tauhi koe 'i he mahamahaki mo e mo'uilelei, 'i he kakaa mo e kaiha'a, 'i he faka'auha mo e vetekina, 'i he koloa'ia mo e pa'anga'ia kae 'oua leva ke toki fakamavae kitaua 'e he kautau 'a 'ene 'Afio"
'Alu ai tamaiki he ko homou kuonga, talu si'o mou lama e ki'i faingamalie na pea ko hono toki ma'ungamalie ena, sisina ai leva ke 'oua na'a toe lele.
Ka ke tau lahilahi lotu pe ketau si'i ma'u ha nonga e! -
'Io eeee.....kuo a'u e Pule'anga 'o e kakai ki he tu'unga ko'eni e......Ko e launga 'oku 'ikai fai noa'ia foki ka tau lotu pe mu'a ke lahi he 'oku kehe 'eni kuonga.
-
Kuo lele hake fifili ia pe koe ha koaa e me'a kuo oko ki he fonua. Ngali kuio mafuli e kaniva 'o hoko e lelei ia koe kovi kae hoko e kovi koe lelei. Ko hono laung'i tu'of fiha 'eni e Minisita ko'eni moe 'ikai pe fai ha me'a ia kiai. Ko e launga 'eni ki he Pule'anga pea 'oku totonu ke fai ha ngaue kiai 'a e Pule'anga. Tukuange 'a e Fale Alea ia he 'e 'osi kotoa e ngaahi mafai e fonua ni hono launga'i kiai e Siana ni. 'Oku 'iai e tohi tangi ki he Tu'i, Faka'ilo Falealea pea mo e Fakamaau'anga 'oku tali hopo ai. 'Oku 'ikai puli foki 'eni mei 'olunga. Ko Tonga pe 'oku lava hoko ai 'eni.