'Ikai Tali Lady 'Eseta Fusitu'a Fokotu'u Kene Fakafisi mei he Sea Poate Komisoni Fakamafolalea 'a Tonga Featured
Hema Ki Mata'u: Lady 'Eseta Fustu'a Sea Poate Komisoni Fakamafolalea Tonga, Hon. Poasi Tei Minisita Ki he Ngaahi Pisinisi 'a e Pule'anga, 'Amipasitoa Siapani Hakuchico Hamuro mo Ngalu Fusimalohi
Nuku'alofa, 12 Sepitema 2015. Kuo ‘ikai tali ‘e he Sea Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga (Tonga Broadcasting Commission) ‘a e fokotu’u mei he Pule’anga kene fakafisi mei hono lakanga Sea ‘i he Poate ko’eni ‘a e Pule’anga.
Fakatatau ki he lipooti ‘a e Letiō Nu’usila na’e ‘i ai ‘a e fokotu’u atu mo e kole mei he Palēmia ‘Akilisi Pohiva mo e Minisitā ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga Poasi Tei kene fakafisi mei he lakanga.
Na’e fakahā foki mei he Potungāue ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga ‘o fakatatau ki hono fakahā ‘e he Letiō Fakavaha’a Pule’anga ‘a Nu’usila ‘oku nau fiema’u ke fakafisi ‘i he loto kiai (voluntarily resignation) moha ongo Talēkita Poate kehe ‘e ua mei he fatongia 'i he Poate ko'eni.
‘I he taimi tatau na’e ma’u ha fakamatala mei he Poate Komisoni 'a e Letiō Tonga kuo ma’u ha fale’i mei he Komisoni Vā mo e Kakai (Public Relations Commission) ‘oku kei 'i he tu'unga fakalao pe ‘a e aleapau ngāue pe konituleki ‘a e kau Talēkita lolotonga kae ‘oua kuo kakato honau ta’u ‘e 3 ‘o fakatatau ki he lao mo e ngaahi tu’utu’uni ‘o ‘enau aleapau ngāue.
Na’e ma’u foki ‘a e fakahā meia Lady Fusitu’a he’ikai kene fakafisi mei he lakanga he ‘oku ne tui ko hono fakamalohi’i ‘a e kau Talēkita kenau fakafisi ‘oku ‘ikai fakalao. 'Oku toe muimui atu foki heni mo e fehu'i ki he fu'u vave 'a e taimi 'oku feinga'i ke hoko ai 'a liliu ko'eni he ko e taimi angamaheni 'o ha liliu 'i ha fa'unga 'oku fiema'u 'a e taimi fe'unga ke fakahoko ai 'a e liliu (transition period).
‘I he taimi tatau ‘o fakatatau ki he lipooti ‘a e Letiō Nu’usila na’e fakahoko mei he Minisitā ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga kapau he’ikai kenau fakafisi pea ‘e ‘ikai ke kau honau hingoa ‘i hono fakakaukau’i ki he Poate fo’ou ‘oku ‘amanaki ke fokotu’u ‘a ia tene tokangaekina ‘a e Ngaahi Ngaue, Ma’u’anga Fakamatala mo e Fetu’utaki ‘a e Pule’anga (Utilities, Information and Communication).
'Oku hā ngali fakamanamana 'a e fo'i 'aliaki ia koia pea 'oku pelepelengesi he 'oku 'ikai ke fakapapau'i (guarantee) 'e he fakafisi ia 'a e kau Talēkita tenau toe kau mai ki he Poate fo'ou pe 'ikai. Kaikehe 'oku 'i ai 'a e faka'amu ke 'oua 'e a'u ki he tu'unga 'e fakahoko ha fakatonutonu fakalao heni he kuopau ke fakamole heni 'a e pa'anga totongi tukuhau 'a e si'i kakai 'o e fonua.
Ko e konga foki ‘eni ‘o e feinga ‘a e Pule’anga ko’eni ke tu’utu’u ‘a e ngaahi fakamole ‘a e Pule’anga ‘a ia na’e ‘i ai ‘a e ongoongo ki ai ‘a e Nepituno Tonga Online News ‘i he ngaahi uike kimu’a atu.
Ma'u'anga Ongoongo: Letiō Fakavaha'a Pule'anga Nu'usila
ā
4 comments
-
Fakaofo pea toe fakatupu fifili e fo'i 'aliaki ko eni. Ko hono fekau'i foki ha taha ke fakasisi meiha fa'ahinga lakanga 'oku 'iai e 'uhinga ki ai, pe na'e maumau'i 'ehe tokotaha ko ia ha lao, pe fai ha hia pe kaiha'a ha pa'anga etc. 'Oku tonu leva ke 'omai 'e Poasi Tei mo PM 'ena 'uhinga ki hono fekau'i mola pe e kau Talekita Poate ko eni ke nau fakafisi. Ki'i fifili pe ko hai leva 'ena kakai 'oku teuaki mai ki he poate fo'ou ke fetongi e fa'ahinga ko eni 'oku na tu'ukaivi ke tuli mei he poate. Ka tau ki'i vakai ange ki he ngaahi fili lakanga 'ae pule'anga ko eni na'e toki fai ki he ngaahi lakanga ma'olunga 'ae pule'anga:
1. CEO Tanaki Pa'anga - 'Anisi Bloomfield, lekooti 'ao'aofia lahi he fu'u pa'anga laui milinona 'oku kei fakatotolo'i 'ehe kautaha OCO na'e pulengaue ai 'ae tokotaha ni 'i Fisi. Ko Anisi foki na'a ne 'enisinia'i e manifesto 'ae PTOA he kemipeini ki he fili.
2. Deputy Secretary, PMO - 'Eti Teumohenga. 'Ilo 'ehe tokotaha ngaue fakapule'anga kotoa e hisitolia e tokotaha ko eni. Toutou repremand he lahi e faihala he ngaue, iku 'o dismiss. Kuo toe fili atu ia ki he fu'u lakanga ma'olunga. Na'e tu'uaki nai e lakanga ko enI?
3. PA 'ae PM - Po'oi Pohiva, foha 'oe PM. Lolotonga valau e kakai e tokotaha ko eni.
4. CEO MIA - Ana Bing Fonua - te'eki ngaue fakapule'anga tu'otaha e tokotaha ni. Ko 'ene 'uluaki ngaue koe tokanga'i e falefaiva 'o Robina Nakao. Kei si'i mo si'isi'i fau 'ene taukei he ngaue fakapule'anga fakahoa ki he fa'ahinga na'e tohi ki he ngaue ko eni, hange ko Tu'ifua Takapautolo. Koe connection 'ae tokotaha ko eni - Siaosi Sovaleni (Ngle'ia connection), Fe'ao Vakata, Minisita MIA koe kaungame'a fafale 'o Sovaleni pea na'e faiako 'ia Ana B Fonua. Toe poupou foki a AB Fonua kihe CEDAW 'aee na'e fakamo'oni ta'efakaongoongo ai a Fe'ao.
5. CEO Education - fili ki ai a Koloti Tupou, 'ikai fe ofiofi he ako moe ngaue ki he ongo ua kehe na'e tohi. Toe 'iai foki e lekooti faihia 'o Koloti he pule'ange ko 'ene fakahu e silini fakatau nauanu 'ae CDU kihe personal back accounts 'ene kau ngaue, pea na'e repremand ia 'ehe PSC he hia ko eni. Koeni kuo toe tu'uaki 'ehe PSC e lakanga ni. Ko hai nai he kau pone 'ae PM 'oku tali ki ai e lakanga ko eni.
6. Kau adivsors 'ae PM - Viliami Taufa, Piveni Piukaka, Kalafi Moala, Siaosi Pohiva - kuo 'osi 'ilo 'ehe tokotaha kotoa e ngaahi talanoa kia nautolu.
7. Poate TBC - ????? ko hai 'enau kakai 'oku tu'u talitali mai ki heni, moe ngaahi poate kehe 'ae pule'anga.
Koe ngaahi me'a eni na'e fakaanga'i mo kalanga'i 'e 'Akilisi he taimi kotoa 'i Fale Alea. Ko eni kuo ne fai 'e ia 'o toe kovi ange. Tau fakafuofua pe mei heni e kaha'u 'oe fonua he fa'ahinga fakalele pule'anga pehe ni. -
'Oku tonu foki ketau fakatokanga'i e founga ngaue hahaamolofia 'oku ngaue'aki 'e he Pule'anga koeni, pea kou faka'amu ange mai ke 'oua na'a muimui pe fakatatau kiai ha toe Pule'anga 'e hoko mai. 'O hange ko e 'io he 'aho ni 'ikai 'apongipongi ki ha me'a. 'Ikai e PM ki ha me'a, 'io e Minisita Pa'anga ia ki ha me'a. 'Ikai e Tu'i ki he Cedaw, 'Io e Pm ki ha me'a. 'Ikai e PM ki he Sipoti 2019, 'Io 'a Fe'ao ia. Pea ko e Minisita Ngaue Lalahi pe 'oku na tau'aki 'io'ioho mo e PM 'o ma'u ai 'a e 'iooooo 'a e kau Kava Tonga pea ka nau ka MOVESE oku te'eki ke osi honau teemi pea ko e ioooooo ai pe ki 'itaniti
-
Ko e Potungaue Ngaahi Pisinisi 'a e Pule'anga ko e Regulator ia pe koe sino ia 'oku ne fakafofonga'i 'a e Pule'anga mo fakapapau'i 'oku nau fakahoko honau ngaahi fatongia fakatatau ki he lao mo e ngaahi tu'utu'uni ngaue 'a e Pule'anga 'a ia ko e ma'u 'inasi ia (Shareholder). Ko e me'a ke tau manatu'i 'oku 'i ai pe lao 'o e ngaahi Poate 'oku nau muimui kiai pea 'i he taimi tatau 'oku 'i ai 'a e ngaahi tu'utu'uni 'a e Pule'anga 'oku nau muimui kiai ka neongo kotoa 'eni 'oku kei ma'olunga ange 'a e lao. 'Oku 'i ai 'a e 'uhinga malohi 'a e 'ikai fakafisi 'a Lady Fusitu'a he 'oku ne 'ilo 'a e ngaahi tu'utu'uni mo e lao ko'eni.
-
Koe ng sino ngaue kotoa pe 'ae Pule'anga, pea kuopau ke nau tali ui kotoa kihe Pule'anga moe Minisita 'oku ne tokanga'i 'ae tafa'aki ko'eni. Koe filifili ke fai pe ki 'api.