“ Malo mu'a Nepituno 'a e toutou fa'a 'analaiso mo'oni mo malie lahi. Vakai foki na'a ko e 'uhinga 'a e fakanafala 'a e PM 'Akilisi Pohiva (mo e PTOA) ki he "tupu tokua 'a e 'ikonomika 'a Tonga" ki he fakalalahi 'o e tanaki tukuhau 'oku lau mo tau ma'u ki ai mei he kakai ka e tefito ki he kau pisinisi mo e kau Siaina.
'Oku 'ikai makatu'unga ia ha 'ikonomika he ko e tanaki 'a e tukuhau he fai'aki mo fua'aki 'e he Pule'anga 'a e fakamole ki he ngaahi sevesi angamaheni 'o hange ko e hala, ako mo e mo'ui lelei mo e fefononga'aki 'a e kakai 'o e fonua.
'Oku tefito 'a e 'ikonomika 'a Tonga (mo ha to e fonua pe) he ngaohi mo e fa'u koloa (production) mei he koloa 'oku ne ma'u ke fai'aki 'ene fefakatau'aki mo e ngaahi fonua mo fakasi'isi'i 'a e koloa humai ka e fakalahilahi 'a e koloa huatu ke fiemalie mo faingamalie 'a e kakai mo e fonua.
'Oku 'ikai ko e fai pe 'a e sevesi 'ata'ata pe ka e to e tanaki atu ki ai mo e ngaohi mo e fa'u koloa (producer-led) ka e 'ikai ko e faka'aonga koloa pe (comsumer-led) 'o hange ko ia 'oku lolotonga hoko (fakataha mo e fakafalala he tokoni pa'anga mei he ngaahi fonua mul / foreign aid imo e pa'anga 'ofa mei he kakai Tonga nofo muli / remittances).
'Ofa mai a PM 'o tuku 'a e lasu mo e moi'i mo e loi ka kuo mou ma'u 'a e mafai mo Pule'anga 'o mou siokita pe kiate kimoutolu mo e ta'e'ofa hulu pea ngalo leva 'a e fu'u kakai tokolahi kuo fakakuhi mo fakakonai he ngaahi ta'u lahi (mo lavea ai pe mo kakai na'e takanofo he kakai na'e takatu'u).
' ”