“ Koe ngaahi me'a ko ena 'oku taukave'i mai 'ehe kau poupou 'oe CEDAW 'oku 'osi 'i loto kotoa pe he lao moe konisitutone 'a Tonga, pea 'oku lolotonga fakahoko lelei pe 'ehe lao hono fatongia ko ia ko hono malu'i mo tokangaekina e kakai fefine 'o hange koe me'a 'a Kanitali Soane Patia Paini Mafi. 'E lava nai 'e 'Ofa Likiliki pe Lepolo Taunisila mo hai fua e kau poupou 'o CEDAW 'o talamai ha fonua 'i mamani kuo ne 'osi ratify e CEDAW pea kuo 'osi faka'aufuli ai hono fakamamahi'i e kakai fefine? Ko e tali kiai 'IKAI !!!! 'oku kei hokohoko atu pe ia he koe CEDAW ia koe ki'i la'ipepa pe ia mei he UN na'e fa'u 'ehe kakai ta'etui 'Otua mo ha'u mei he ngaahi fonua 'oku fu'u ma'ulalo fau ai e tu'unga e kakai fefine. Ko Tonga ni e fonua 'oku ma'olunga taha ai, ngeia lahi taha ai moe molumalu taha ai e kakai fefine he sosaieti. Koe 'etau toe holi ki he ha? Koe feinga mai ko ena 'ae CEDAW he tatau (equal) e kakai fefine moe kakai tangata te tau holoki leva e kakai fefine ki he ma'ulalo 'oe kakai tangata he tu'u 'ae sosaieti. Tonu leva ke 'oua toe 'iai ha ngaahi naunau makehe ki he kakai fefine (e.g. public toilets etc - toilet fakataha pe fefine moe tangata), 'ikai toe 'oange 'uluaki faingamalie ma'a fafine ("ladies first"), moe ngaahi ngeia moe langilangi kehekehe 'oku ma'u 'ehe fefine Tonga he taimi ni, 'e to'o kotoa ia. Neongo 'oku 'iai e ngaahi case fakafo'ituitui hono ngaahi kovi'i 'ehe matu'a tangata e finematu'a fefine, fakasotoma, fakatotama ka koe me'a fakafo'ituitui ia 'ikai ke fakalao'i pe fakatokanga'i (recognise/endorse) fakapule'anga, pea 'oku hoko ia he fonua kotoa moe feitu'u kotoa, pea he'ikai lava 'eha la'ipepa (lao pe convention) 'i mamani 'o ta'ofi he koe natula fakaetangata (human nature) moe natula fakame'amo'ui (living things) ke malohi e malohi pea fo'i e fo'i, pea fili e fa'ahinga ke maumau'i e lao 'oe fonua, fili e fa'ahinga ke makehe mei he lao 'o natula, moe ha fua e ngaahi me'a faikehe kehekehe he'ikai pea he'ikai lava 'eha lao pe ki'i la'ipepa 'o ta'ofi. 'Oku 'iai e kakai fefine ia 'e ni'ihi 'oku nau fakamamahi'i honau ngaahi husepaniti (physical abuse, kapekape'i, tono fakapulipuli etc), ta 'enau fanau (na'e toki faka'ilo atu ha fa'ee 'i Tonga ko 'ene ta 'ene ta'ahine 'o mate), fakamamahi'i e kakai fefine kehe, fakaehaua'i e koloa 'ae kakai kehe etc. etc. , pea he'ikai 'osi e me'a ia ko ai mei he mamani ko eni pea he'ikai lava 'e 'Ofa Likiliki ia mo Lepolo 'o ta'ofi. Ka 'oku 'uhinga foki e holi koena 'ae ki'i kau finematu'a hange ko 'Ofa, Lepolo etc. ke 'omai e CEDAW ki Tonga ni he koe konga ia 'enau ngaue ke ma'u ai 'enau pa'anga koe tu'uaki e ngaahi totonu fakavalevale ko ia 'ae tangata, he ka 'ikai ke nau tu'uaki e ngaahi me'a ko ia, 'e 'ikai toe 'omia 'ehe kau donors ('aia koe ngaahi kautaha fakamamani lahi 'oku nau taukave'i e ngaahi totonu fakavalevale ko eni) ha'anau pa'anga ke nau vahe'aki. Koe me'a leva 'oku hoko ko 'enau feilaulau'i honau fonua mo e hako tupu e fonua kae ma'u ha'anau pa'anga. 'Oku nau pehe mai tokua 'oku 'iai e ngaahi reservations, ka koe ha hono fuoloa hono faka'apa'apa'i 'ehe UN e ngaahi reservations ko ia? tatau ia mo hono fakahu mai e topuva'e e kameli ki he loto teniti.
Ko hono fakanounou, koe me'a 'ae CEDAW 'e fai ko hono holoki e fefine Tonga mei hono tu'unga ma'olunga mo molumalu ke tu'unga ma'ulalo tatau moe matu'a tangata. ”