“ Ko e fakamatala loloa 'aupito 'a Saia mo e Hau pea fakatefito pee ia 'i he ngaahi pole fakapisinisi hange ko e ngaahi kautaha donor, phamaceutical supplier, 'e toe fiema'u mo e feinga pa'anga pea teke'i mu'a mai ai 'e Tama Pilinisi tulou atu.
What is lacking here is the everyday operation and the challenges of such a high tech maintenance service that will cripple Tonga's healthcare system. The hospital critical care service in Vaiola is still decades away from coping with it's own daily load. 'oku si'i mate pee kakai he fanga ki'i mahaki faingofua pea 'ikai ha faito'o mo ha 'ilo fe'unga pea ko e ngata'anga pee ia si'otau falemahaki. Pea ka toe tanaki atu e dialysis mo hono ngaahi fu'u fiema'u 'e hoko e falemahaki ia ko e falemate.
Me'apango 'oku 'ikai lava 'ehe 'atamai e kakai pisinisi ia ke ne maa'usia e 'ilo mo e mahino 'oku ma'u e he kau toketaa mo e kau neesi he ko nautolu 'oku nau fakahoko e ngaue 24/7, fepaki mo e ngaahi faingata'a and a lot of times they just watch people die.
Ko e ngaahi kona (infections) , mo e langa( pain) mo e ngaahi uesia 'oe ngaahi 'okani kehe 'o e sino ( complications) 'o e dialysis , (not to mention the social implications on patient's own family), e lahi ange ai e mate ia pea vave. He 'ikai lava he'e kau ngaue ia mo e kau toketaa ke feau hono ngaahi fiema'u mo hono ngaahi faingata'a. Kuo pau ke 'uluaki hiki'i e intensive care ia ki ha tu'unga fakatu'apule'anga, douple e lahi e kau neesi mo e kau toketa pea toki fakakaukau'i e dialysis.
fakafuofua pee ki he leleaki'i mai pee ha taha niumonia 'o mate pee ia te'eki sio ki ha toketa, 'e toe vave ange mate ia 'a e motu'a dialysis. Ko e ngaahi siemu pe kona 'o e dialysis 'e pipihi 'i 'api, falemahaki 'o a'u ki ha tu'unga 'ikai ma'u ha faito'o ia ki ai (mega infections, multiple resistance to antibiotic)
mahalo ko'eku poini, maloo pee pea faka'ofo'ofa e fokotu'u ka e tuku pee mu'a ki he kau mataotao he mala'e 'o e faito'o 'a e kau Toketaa ke nau 'omi e me'a ke tau ngata ai. Pea ko hono mo'oni sai ange 'a e mate 'a e tokotaha he mate 'a e tokolahi.
Maloo Dr Latu pea 'oua 'e tuku e fakamaama hotau kakai. ”