“ TANGANE KO E MĀA'IMOA 'A E HĀ'ELE NI KI HE FONUA TATAU MO TONGÁ...Fakatatau mo e tō-folofola na'e 'omai 'i he Fakaava Fale Aleá ke fakalele'i 'a e: 1) mo'ui leleí; 2) tu'unga 'o e akó; 3) mo e 'ekōnomi 'o e fonuá. Ko e ongo fonua tatau eni 'a Tonga mo Singapore: Na'e malu'i 'e Pilitānia (British Protectorates) lōua; 'oku na fakatou hala mo ha koloa mei natula (natural resources), pea 'oku lahi tatau hona kelekele momoá (Singapore: 719.1 km2; 277.6 sq miles. Tonga: 288.8 sq miles); ka 'oku toko 6 miliona 'a e kakai 'o Singapore mo e tu'umālie, ka e toko 105,000 pe 'a Tonga mo e masivaange.
1) Ko e feinga ke fakalele'i 'a e mo'ui leleí 'e tokoni lahi ketau ma'u me'atokoni faka-mo'uilelei 'oku nau ma'u 'i Singapore.
2) Ketau ako ha ngaahi lēsoni mei he tu'unga ako 'a Singapore. Na'e tu'utu'uni faka-pule'anga talu 'enau tau'atāina (1959) 'e ngāue'aki 'a e lea 'Ingilisi 'i he 'apiako kotoa. Pea kenau takitaha ako'i 'enau fānau 'i 'api ki he 'enau lea tuku-fakaholó (Siaina, Malay, mo e 'Initia). Ko ia kuo kau 'a Singapore 'i he tu'ukimu'a 'i he akó 'i māmani. 'Oku fetuku 'enau kau mataotaó 'o ako 'iunivēsiti 'i 'Amelika, mo Pilitānia. 'Oku 'ikai fakamālohi'i ha siasi lotu 'e he Pule'angá (secular).
3) Ketau ako lēsoni mei he tu'unga 'ekonōmika 'a Singapore, 'oku makatu'unga 'i he faka-pa'anga 'o e ngaahi pisinisi (business finance). 'Oku tu'unga tatau 'a e 'ekōnomi 'o Singapore mo 'Amelika, Pilitānia, Falanisē, etc. Talu 'enau faka-mamafa'i 'a e "business finance". 'Oku fika #1 'a Singapore 'i he faingofuataha 'o e fokotu'u pisinisi, pea fetukumai 'a e ngaahi 'ulu'i pisinisi mo e fakatupu koloa ki Singapore.
4) Kuo u fehu'i 'i Tongá: 'E faingofua nai ke fakatātā 'a Tonga ki Singapore? Talimai 'e he tokolahi: 'E 'ikai lava ia 'i Tongá ni. Mahino mai kiate au 'oku tokolahi 'a e ngaahi 'atamai 'oku kei fo'i mo fakakaukau motusi'i. Ka e tokosi'i ha ngaahi 'atamai mafola 'i Tongá ni ki he anga 'o e fakalele pisinisi mo e 'ekonōmika lalahi 'o hangē ko e kau taki 'o Singapore.
Talamonū atu ki he Hā'elé na'a tau ma'u laumālie monū'ia ai mei he fonua faka-potopotó ni ko Singapore 'i he mo'ui lelei, ako, mo e 'ekonōmiká. ”