“ Fakamalo atu ki he kau helo he mala`e `o e ako mo e fakatotoloo `i hono toutou fokihi `etau kaitunu ifo ni. Fakamaaloo atu kia Hausia, Helu, `Ofa-ki-Tonga, Maui-Tava-He-Ako mo Hufanga he ngaahi tou'anga `oku fai.
Kataki pe Hausia, ko `eku talanoa `a`aku ia ki he ½ tanaki mo e ½ 'oku tatau ki he ½ tanaki mo e ½ ka e 'ikai ko e 1.
Ko e fakakatata fika 1, 'o kapau te ke `omai ha fo`i ma `e taha(1)`o tofi ua(2) he`ikai teke talamai `oku kei taha(1) he kuo tofi ua(2) ia. Teke feinga ke fakataha`i pea ke fa`omilemila `o `omai kia te au pea ke pehe mai koe fo`i ma `ena `e taha (1). Te u pe he atu leva `e au, kataki fakafofonga ko e konga ma `eni ia `e ua(2) ka `oku `ikai ko ha fo`i ma `e taha (1). `Oku `ikai ke toe fo`i ma `eni ia `e taha (1). Na`e taha ka kuo ua(2) ia. Ko hono talamai `oku kei taha(1) `oku `ikai `UHINGA ia, `o tatau ai pe pe koe lea Tonga pe koe lea Siamane pe Falanise.
Ko e fakatata fika 2, 'o kapau te ta lele atu ki maketi `o fakatau mai ha fo`i meleni `e taha (1)`o tofiua(2). Neongo te ke fakataha`i 'a e ongo konga (2)`o ke talamai ko e fo`i meleni `e taha(1), teu toume`i koe. Na`e taha (1)ka kuo ua (2)ia. Te ke feinga ke fakapipiki`aki ha supakuluu, teu talaatu, `oku kei konga ua (2)pe ia. Ko hono talamai `oku kei taha(1) `oku `ikai `UHINGA ia, `o tatau ai pe pe koe lea Tonga pe koe lea Siamane pe Falanise.
Ko e tali totonu mo `uhinga ko e konga ua(2)`e ua(2) 'o hange ko `eku lave `i `olunga.
`Oku mahino pe foki ne ohi`aki ki tautolu mei he lautohi pule`anga `o a`u ki he `etau vaivai ni `aki `ae fika `o pehe koe ½ + ½ = 1, pea fakapapau`i mai he'etau kau faiako fika koe totonu ia moe tonu taha, he na`e talaange `e he`enau kau faiako fika kimu`a. `Oku `ikai `uhinga `eni koe me'a totonu ia 'oku hoko he 'iai (reality) he `oku hange `a e mama moe avaava ia ko `eni ne fai ha ako fanapolo ai `a e Talepani.
`Oku `ikai `uhinga `oku pulusi tohi pea talamai ko e mo`oni ia pea tau tui ki ai `o `ikai ke tomu`a fokihi mo vakakili ke tau `ilo hono kano loto `i he `iai.
`Oku ou toe kole atu Hausia ke ke kataki ka ke fokotu'u mai ange 'a e kehekehe he va 'o e "academic error" pe "hala fakaako" ko e tupu mei he "matavalea" mo e "academic fraud" pe "kaakaa fakaako" koe tupu mei he "loi" 'o hange ko e "plagiarism" pe "tohinima kakaa" pe "tohinima loi?"
'Oku fele 'a e hala fakaako (academic error) he mala'e 'o e ako ko e tupu mei he "matavalea" ka e 'ikai ko e "kaakaa fakaako" (academic fraud) ko e tupu mei he "loi" 'o faifai pea 'osi kotoa 'a e kau 'akatemika he ngaue popula ho'o fa'ahinga faka'uhinga!
'Oku tautea 'a e "kaka fakaako" (academic fraud) ko e tupu he "loi" 'oku 'iloa ko e "plagiarism" pe "tohinima kaakaa" pe 'tohinima loi" ko e tuli he ako mo e faiako. ”