“ 'oua e fiu. 'Ikai tama keu 'ilo pe ko ho fakamatala ena mei fe 'oku ke 'omai ko ena, 'oku ke kau mo koe ia he 'oho kuikui holo ahahaha
ko ho poini 'uluaki ke pehe 'oku tupu e tu'unga faka'ekonomika he huu 'a e Palemia ko 'Akilisi he 2014 mo e 2015. Kataki ne tupu ma'u pe 'ekonomika ia 'a e fonua ne 'ikai ke too lalo ia ha taimi. Ke 'ilo e taimi ne too lalo ai? Na'e too lalo he hanga 'e he kau laka fakahaa loto 'a 'Akilisi 'o tutu 'a Nuku'alofa ko e taimi ia ne too lalo 'aupito ai 'a e 'ekonomika 'a e fonua pea kamata ai 'a e mo'ua 'a e fonua ki he pule'anga siaina he noo ke fakalelei'i 'aki e faka'auha ne fai 'e 'Akilisi.
Ko ho poini fika 2 'oku tu'unga lelei 'a e vahenga 'a e kau ngaue fakapule'anga he taimi ni hono tali 'e he Palemia ke hiki 'enau vahenga. 'Oku 'ikai ko ha hiki vahenga 'eni pea 'oku 'ikai ke sai he 'oku tokolahi 'a e kau ngaue fakapule'anga 'oku nau sai'ia ange pe nautolu he system motu'a he fo'i system fo'ou ko eni kuo tali 'e he Palemia mo 'ene kapineti.
Ko ho poini 3, ko e ha ho 'uhinga 'oku nau topono pe he me'a 'oku nau ma'u? 'Io 'oku 'osi topono pe 'a 'Akilisi ia he me'a 'oku ne ma'u he 'oku lahi 'ene vahenga pea toe lahi mo 'ene perdium he ne toutou folau holo he me'a noa'ia.
Ko ho poini 4, ke hiki e performance 'a e tamasi'i ako 'i hono liliu e system fakamaaka ki he raw mark. Are you kidding me?? Nake sio ne fakalakalaka 'a e ako 'i he ta'u kuo'osi 'i hono liliu ki he raw mark?? Me'a ta'epoini mo'oni ko ho 'uhinga ahaha ko e makatu'unga 'a e hiki'i hake 'a e performance 'a e tamasi'i ako ko hono train e kau faiako ke toe lelei ange 'a e founga faiako pea mo 'ai ha me'a ke ne hanga 'o faka'ai'ai 'a e tamaiki ke nau fie ako malohi pea fokotu'u mo ha laipeli fakafonua pea mo e internet ke access kiai e fanau ke fai ai 'enau research mo e fekumi fakaako. Ko e me'a ia ne tonu ke fai 'e he pule'anga ke fakalakalaka ai e ako 'i Tonga. Ko hono liliu e founga fakamaaka 'e kei tatau pe performance ia 'a e tamasi'i ako.
Ko ho poini 5 ke recognise 'a e ako 'a Tonga ni 'i ha feitu'u pe 'i mamani. 'Io na'e recognise 'a e ngaahi ola e ako 'i Tonga ni 'i NZ AUS pea mo Fisi. Ka 'i he liliu 'e 'Akilisi 'a e system ki he raw mark kuo 'ikai ke toe recognize 'e ha fonua muli 'a e ngaahi ola 'a e ako 'i Tonga ni he ngaahi 'aho ni. Talunga mo 'Akilisi ke ne veuki e ako ke 'oua 'e toe recognize e ako 'a Tonga ni 'i ha fonua muli.
Ko e poini 6, kei taimi lahi ke mateuteu ki he sipoti he 2019, 'oku 'ikai ke taimi lahi he 'oku mei fakahoko. 'Osi taimi ke fai e ngaahi langa ka ko 'ene tuai ko e kau noa 'a 'Akilisi 'i he ki'i Poate ne fokotu'u ke nau fai hono langa 'a e ngaahi facilities ki he sipoti 'a ia na'e sea ai 'a Feleti Sevele. Na'a ne tuutuuni ke tuku kitu'a 'a Feleti Sevele pea ko eni kuo mo'ua e Pule'anga kia Feleti Sevele he foi faitu'utu'uni fakatikitato na'e fai 'e 'Akilisi.
Ko 'eku kole atu pe fiu kataki 'o ha'u e poini he mo'oni ka 'oku 'ikai ko e hilo mo e loi. Pea 'oku 'ikai ke ke toe kehe koe pea mei he Palemia he loi ke faka'alinga lelei pe ki he fanongo 'a e kakai. Pea 'amusia e palemia ia 'oku 'ikai koia pe 'oku ma'u e monuu he ne mafai ka 'oku kau pe ai mo 'ene foha 'oku sekelitali pe kiai pea kou tui ko ne folau pe palemia ki ha fonua muli ko e folau ai pe ia mo ene foha o na tatanaki perdium lalahi pe taimi katoa. Kaekehe 'ofa atu toko ”