Logo
Print this page

Fehu’ia Fakafoki ‘e he Palēmia ‘a 'ene Pa’anga Totongi Folau ki Fale Pa’anga Featured

Lord Vaea & Hon. Samuela 'Akilisi Pohiva Lord Vaea & Hon. Samuela 'Akilisi Pohiva

Nuku’alofa, 22 Fepueli 2016. Na’e takataka faingata’a ki he Palēmia ke tali hangatonu ‘a e fehu’i na’e ‘oatu ‘e he Fakafofonga Nōpele Fika 1 ’o Tongatapu Lord Vaea 'i he pongipongi 'o e 'aho ni lolotonga 'a e feme'a'aki 'a e Fale Alea fekau'aki mo e tali ‘a e Palēmia ‘i he uike kuo ‘osi ki he tohi fehu’i na’e fakahū atu ‘e he Fakafofonga Nopele Fika 2 ‘o Vava’u Lord Tu’ilakepa.

Ko e tohi fehu’i foki ‘a Lord Tu’ilakepa na’a ne fehu’ia ai ‘a e me’a ‘a e Palēmia ki Nu’usila ‘i he 2015 pea na’a ne me’a pe foki he ‘api ko ‘Atalanga. Na’e fehu’i foki ‘e he Tu’ilakepa pea koe hā 'a e ‘uhinga na’e me’a ai pe ‘a e Palēmia ‘i ‘Atalanga ‘o totongi pe ‘a e pa’anga ‘e $60 ki he pō hili koia na’e ‘osi totongi ange ‘e he Pule’anga ‘a e pa’anga folau (perdiem) koe pa’anga ‘e $900 ki he pō 'a ia na'e fakataumu'a ia ki he nofo hotele.

Na’e me’a tali ngutu (hūfanga he fakatapu) foki ‘a e Palēmia ki he tohi fehu’i ko’eni ‘i he uike kuo maliu atu ‘o fakahā na’e totongi pe ‘a e pa’anga ‘e $60 ki he pō pea ko e toenga na’e fakafoki ia ki he Fale Pa’anga. Na’e fehu’ia foki ‘e Lord Vaea ‘a e tu’unga mo'oni ‘o hono fakafoki ‘a e pa’anga ko’eni makatu’unga ‘i he fakamatala falala’anga ‘oku ne ma’u na’e ‘ikai fakafoki ‘a e pa’anga ko’eni.

Na’e malie he na’e tataki ‘e he Palēmia ‘a e feme’a’aki ‘o fakahā tokua ‘oku ‘i ai ‘a e netiueka ‘i he loto Pule’anga ‘oku nau fakatotolo’i ‘a e ngaahi ngāue ‘a Pule’anga pea 'oku fakahoko ‘i he loto ‘oku kovi. Na’e me’a foki ‘a Lord Nuku ‘o fakatonutonu ‘a e Palēmia pea na’a ne fakatonutonu foki ‘oku ‘ikai koha faka-lotokovi ka ko e kumi ki he mo’oni mo e fakamaau totonu.

Na’e hoko atu foki ‘a e Palēmia ki he hisitōlia ‘o hono teu fakatau ‘o e ‘api ko ‘Atalanga 'i he 2011 pea na’a ne kau tokua ki hono fakahaofi ‘o e ‘api ko’eni mei hono teuke atu. ‘I he’ene pehe leva ‘oku ne manako ke folau ma'u pe ‘o me’a ‘i ‘Atalanga.

Na’e ‘ikai ha tali mahino ‘a e Palēmia ki he fehu’i ko’eni ka na’a ne pehe pe foki ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi tatau ‘o e tokiumeni mo e tali totongi ‘oku ne ma’u ka ‘oku ‘ikai kene fakapapau’i. Kaikehe ‘oku mahino lelei mei hono fakamafola fakahangatonu mai ‘a e feme’a’aki mei he Fale na’e ‘ikai fakatapau mo fakapapau’i ‘a e tali na’e fakahoko ‘e he Palēmia 'a 'oku kei fehu'ia pe pe na'e fakafoki 'a e pa'anga ko'eni pe 'ikai.

Na’e toe tapou foki ‘a e Palēmia ‘o hangē ‘oku ne tukuaki’i ‘a e Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga (A3Z) tokua ko kinautolu ‘oku nau fakahoko ‘a e fakatotolo ko’eni. Na’a ne me’a foki ‘o kole ki he kaungāue ‘a e A3Z ke nau poupou ki he ngahi ngāue ‘a e Pule’anga ‘o hangē ko’enau poupou ki he Pule’anga motu’a pea ka ‘ikai pea tukuange a ‘enau ngāue ka ōmai ha kak ai kehe ‘o fakahoko.

‘Oku ‘ikai foki ke sola ‘a e tokolahi ki he fa’a fakafoki pa’anga ‘a e Palēmia ki he Fale Pa’anga lolotonga ‘ene kei hoko ko e Fakafofonga Fale Alea pea ‘oku makatu’unga foki ‘a e fehu’i ‘a e Hou’eiki Fakafofonga Nopele ‘i he‘enau mea’i lelei ‘a e hisitōlia ‘o e ngaahi fakafoki pa’anga koia. Kuo ma'u mo e lekooti 'i he Fale Alea 'o e fakafoki pa'anga na'e fakahā pe na'e fakafoki ka na'e 'ikai hoko 'eni.

“‘Oku malie he ‘oku talaki ‘a e me’a kehe ki he fonua mo e kakai kenau fanongo kiai kae fakahoko ‘a e me’a kehe ia”, ko e me’a ia ‘a e taha ‘o e Hou’eiki Fakafofonga Nōpele ki he ongoongo ni. Na'e fakaha foki 'e he tokotaha 'i he taha 'o e ngaahi felāfoaki 'a e Letioo Tonga 'oku hoko hono fakamafola fakahangatonu mai 'a e feme'a'aki 'a e Fale Alea ke lahi 'a e kemipeini pea toe lahilahi ange mo e takihala'i e kakai e fonua.

Na’e ‘ikai foki ke me’a ‘a e Minisitā Pa’anga Dr. 'Aisake Eke ‘i he Fale Alea ke tokoni ki hono tali ‘a e fehu’i ko’eni na’e fakahoko ki he Palēmia.

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.