Notice
  • One of the files that is needed for the correct operation of the System - CW Gears plugin appears to be missing! Please install a fresh copy of the latest version to fix this issue.

Report comment

Faka'amu ne 'omai kotoa e lippoti mei he ADB heni ke lave'i 'e he kakai e fonua, he koe meimei talanoa tatau mei he poloseki langafakalakalaka kotoa. Pea koe ngaahi palopalema pe 'ena:

1) No plan for continual maintenance. Fakahaa mai ko 'etau to'onga fakakaukau 'oku 'ikai kau e maintenance ia ai. Koe langa pe ha me'a pea huufi/hopoki pea ngaue'aki leva ke a'u ki he tu'unga 'oku fengataliaki e me'a kotoa. Pea ko e hulu pe e maumau, pea li'aki leva ia kae toe fakasio ha tokoni mei ha feitu'u ke langa ha me'a fo'ou.

'Oku lahi e ngaahi talafakataa: Government schools such as Tonga High School, 'Atele Indoor Stadium, Sidewalks along Taufa'ahau Halavaha'akolo roads, Teufaiva (gymnasium, stadium. and race tracks), Public conveniences around Nuku'alofa, ngaahi vaka 'ae pule'anga, Falemahaki Vaiola, etc, etc,

2) Cancellation of original plans and funds are being reallocated elsewhere. Kuo tuku e me'a ia ne taumu'a ki ai e poloseki kae afe'i mai e seniti ia 'o fakamoleki ia he ngaahi me'a 'oku 'ikai ha'anau kaakunga ki he taumu'a e poloseki. At the end, its more about ensuring that the aid funds are spent (within the project timeframe) than solving development problems.

3) 'Ikai ke ava ke 'ai ha founga ke lava ke fakamavahevahe'i e ngaahi tokoni kehekehe 'oku nau ngaue ki he ngahi palopalema tatau. 'Oku lahi e ngaahi 'uhinga ka 'oku meimei tuhu kotoa e ngaahi 'uhinga ki he si'isi'i hotau ivi ke fai e ngaue ne palani ke 'osi he taimi pau ne palani. He kapau ne tau lava 'o fakakakato e ngaahi ngaue 'oku fiema'u he taimi ne palani ke fai ai e ngaue, pea he'ikai lava ke fai ha 'overlap' he taimi ke 'osi/kamata e ngaahi ngaue kehekehe.

4) Reorganisation/restructuing of government ministries. 'Oku lahi ke hoko 'eni he taimi 'oku liliu ai e pule'anga. 'A ia 'oku taimi leva ke fakakaukau'i e ngaahi poloseki pe 'e lava ke 'osi kotoa pe kimu'a he taimi e ngaingali liliu ai e pule'anga.

'Oku mahu'inga ke lave'i 'ehe tokotaha ngaue fakapule'anga moe contractor kotoa e faingamalie ke liliu e fa'ungapule he fonua, pea ke nau lava 'o 'osiki e ngaahi ngaue 'pku fiema'u 'ehe ngaahi poloseki kimu'a pea fai ha liliu fakapolitikale.

Koe fakamuimanoa, 'oku tau fu'u faka'ofa he 'oku 'asi mai 'etau ta'epalani moe mo'ui fakafalala pe he tokoni mei muli.