“ Faka'ofo'ofa ngaahi fepotalanoa'aki. Koe issue mooni eni mou lave ki ai pea ai totonu e kakai kenau ilo ngaahi mea oku hoko. Nau lele atu ki Nukualofa he uike ni peau fakatokangai fonu e holo fakamatu Kuini Salote peau afe atu ai fai e fieilo o iloi koe fakataha e ngaahi kautaha uhila e pasifiki nae fakalele he TPL. Nau peheni ke kii tangutu hifo e kalasi ono tuo lahi fanongo pe koe ha e mea kau paipa oku talanoa ki ai. Lahi e lau ki he sola pea ngaahi mea koe IPP. Nae puputuu heku fakakaukau ae lahi e sola kae ikai holo e totongi peau talanoa ki he motua mei Niue (takoe koe pule henau kautaha uhila), nane talamai ko Niue oku 100% RE. Ka koe palopalema nae vave enau feinga sola kae ikai kenau tokangai e ivi enau senoleita uhila pe koe grid kene puke e ngaahi uhila mei he sola pea iku leva palopalema ai enau feinga. Nau fakakata ange taoku sai ange etau lele tisolo peane kata o pehe oku sai pe ia ka koe ngaahi tokoni paanga taimi ni oku hau he tokoni climate change pea koe faiteliha pe fonua pe tenau tangutu tali ke holo e totongi e lolo pe koe feinga ki he ngaahi tokoni hu mai he renewable. Nau eke ange fefe ene sio ki Tonga ni, talamai kau a Tonga ia he maamaa enau uhila i hene fakahoa ki he Pasifiki, nane pehe oku mahalo oku tau fika fa he pasifiki fakatatau ki Fisi lahi enau hydro. I he lau e masii oku sai e ngaue e Tonga heoku nau fakahu enau silini ki he fakalelei e senoleita moe laine uhila kimua pea nau fakalahi ngaahi sola ke mahino e ikai maumau e senoleita. Nane talamai oku poto a Tonga heoku strategic enau fakakaukau ke fakalelei e malohi e generator kene lava tanaki ivi e solar. Nau pehe ange pe e vave pe ha holo nane talamai oku totonu ke fakalelei e senoleita moe laine pea fakalahi ha ngaahi puha uhila kae toki lava holo, tatau ai pe koe ivi meihe havili pe peau e kei mamafa ka ikai ketau fakalelei e laini uhila moe generator. Nae malie ene fakamatala ka kou tui pe tonu pe ketau fakaekeeke ange ki hee puleana moe TPL pekoe ha enau lau..
Ofa atu kautangata ”