Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...

Fehu’ia ‘a e fakapalataha ‘i he Talanoa mo e Kakai fekau’aki mo e ngaahi Lao Fakaangaanga ke to’o mafai ‘o e Tu’i Featured

Fehu’ia ‘a e fakapalataha ‘i he Talanoa mo e Kakai fekau’aki mo e ngaahi Lao Fakaangaanga ke to’o mafai ‘o e Tu’i

12 Ma’asi 2019. ‘Oku fai hono fehu’ia ‘a e tu’unga ‘o e tau’ataina, falala’anga, mo’oni mo ‘ata ki tu’a ‘a e talanoa mo e kakai (public consultations) fekau’aki mo e ngaahi Lao Fakaangaanga Fika 1A ki he 6A ‘a ia ‘oku fekau’aki moe liliu ‘o e Konisitutone.

Ngaahi Lao Fakaangaanga

1. Lao Fakaangaaanga Fika 1A/2019 Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Lao ‘o e Konisitutone ‘o Tonga 2019

2. Lao Fakaangaaanga Fika 2A/2019 Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) (Fika 2) ki he Lao ‘o e Konisitutone ‘o Tonga 2019

3. Lao Fakaangaaanga Fika 3/2019 Lao Fakaangaanga ki he Komisoni Ngaue Fakafakamaau mo Fakalao 2019

4. Lao Fakaangaaanga Fika 4A/2019 Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Palani mo hono Pule’i ‘a Hono Ngaue’aki ‘o e Ngaahi Feitu’u 2019

5. Lao Fakaangaaanga Fika 5A/2019 Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Polisi Tonga 2019

6. Lao Fakaangaaanga Fika 6A/2019 Lao Fakaangaanga (Fakatonutonu) ki he Fakamaau’anga Polisi 2019

‘Oku mahino ‘aupito ‘a e tu’unga ia ‘o e fepotalanoa’aki ko’eni mo e kakai pea ‘oku mahino ‘a hono fehu’ia ‘o e founga ‘oku fakahoko ‘aki ‘a e talanoa ko’eni ‘oku fo’ou pea ‘oku fu’u mahino ‘a e ‘ikai ke malava ‘e he fonua ke ‘omai honau le’o tukukehe ange ‘a e ki’i ni’ihi tokosi’i ‘oku ‘oku nau malava ke lea mai ‘i he telefoni.

Tau'ataina 'a e 'Ateni Seniale

‘I he tafa’aki ‘e taha ‘oku toe fehu’ia mo e tu’unga tau’ataina ‘oku ‘i ai ‘a e ‘Ateni Seniale he ‘oku mahino mai pe ko’ene fakahoko ‘a e faka’amu ‘a e Pule’anga pea ‘oku malava ke tala mei he’ene fakama’ala’ala ‘a e tafa’aki ‘oku tui ia ki ai.

Na’e fehu’i foki ki he ‘Ateni Seniale ‘e he ni'ihi 'o e ngaahi telefoni na’e fakahoko kiate ia ‘i he polokalama talanoa ko’eni pea na’e mahino lelei hono tali mai ‘e he ‘Ateni Seniale koe lao lelei ‘eni.

‘Oku ‘i ai leva ‘a hono fehu’ia lahi pe koe ha hono ‘uhinga ‘oku toe fiema’u ai ke ‘oatu ai ha fakakaukau ‘a e kakai kapau kuo ‘osi talamai pe ‘e he ‘Ateni Seniale ko e ngaahi lao ‘eni ‘oku lelei. 'I he'ene pehe leva 'e malava pea ‘oku fakanatula ke tui ‘a e kakai kiate ia 'o tupu ai 'a e 'ikai malava ke ‘oatu tau'ataina  ‘enau fakaukau 'i he 'uhinga 'o e faka'apa'apa mo e mamalu ki he lakanga.

Ko e fakakaukau heni na’e totonu ke tu’u ‘i loto ‘a e ‘Ateni Seniale he ‘oku tau’ataina kae ‘oatu ‘a e ngaahi fakakaukau ‘a e kakai pea malava leva ke unuunu mei ai ‘a e ngaahi 'uhinga kakano lelei mei he talanoa ke tokoni ki hono fatu ha solova’anga ‘e lelei ki he ngaahi tafa’aki pea ke ma’uma’uluta ai ‘a e fonua.

‘Oku toe fifili foki 'a e tokolahi fekau'aki mo e fakama’ala’ala mai ‘a e ‘Ateni Seniale ‘oku ‘ikai ke uesia ‘a e mafai ‘o eTu’i kae hili koia ‘oku toe fakamatala mai pe ‘oku to’o ‘a e mafai ki hono fili ‘o e Komisiona Polisi mei he malumalu ‘o e Tu’i ‘i he’ene Fakataha Tokoni ki he Kapineti 'a ia 'oku 'ulu ai 'a e Palemia.

‘Oku fai e faka’apa’apa ki he ‘Ateni Seniale ka ‘oku ‘ikai ke fu’u mahino ki he tokolahi pe koe ha ‘ene ‘uhinga ‘oku ‘ikai to’o ‘a e mafai ‘o e Tu’i lolotonga ia ‘oku fetukutuku mei he sino na’e ‘i he malumalu ‘o e Tu’i ki he sino kehe ‘ae mafai ki hono fokotu’u ‘o e ngaahi lakanga ‘a ia na’e fakataumu’a ke tau’ataina.

Lau 'a e Komiti Fakafonua ki honoFakafepaki'i 'o e Faihala

‘I hano faka’eke’eke ‘o William Clive Edwards mei he Komiti Fakafonua ki hono Fakapaki’i ‘o e Faihala (KFFF) na’a ne pehe koe founga ngaue faka-Fale Alea ki he public consultations ‘oku ‘osi mahino pe ia he ‘oku ha he Kupu 131 ‘o e Tu’utu’uni Ngaue ‘a e Fale Alea:

Fokotu‟u mei he kakai ‘o e fonua

131 (1) ‘E ‘ikai ke ngaue ‘a e Fale Alea ki ha Lao Fakaangaanga hili hono lau uluaki ki ha taimi ko e uike ‘e 2 pe ko e taimi ‘oku lōloa ange ai ‘e pehē ‘e he Faleʹ ‘oku fiema‟u ke faka‟atā ‘a e kau memipa ke nau sivi‟i ‘a e Lao Fakaangaangaʹ, pea ki he kakai ‘o e fonua ke nau fai ha ngaahi fokotu‟u, ka ‘e ‘ikai ke kau heni ‘a e – (a) lao ki he ‘Esitimeti; mo e (b) ngaahi Lao Fakaangaanga ‘oku fakamo‟oni‟i mai ‘e he Palemia ‘oku fakavavevave. ‘I he lau ‘a Edwards koe tohi tangi ‘a e kakai ke fakafoki ‘a e ngaahi Lao Fakaangaanga ko’eni ki he kakai ke ‘omai ha’anau fokotu’u na’e fakahu ki he Fale Alea ka ‘oku ‘ikai koe Pule’anga pea ‘oku totonu ke fakahoko ‘e he Fale Alea ‘a e fatongia koia ‘o fakatatau mo e tu’utu’uni ngaue.

‘I he lau ‘a Sione Teisina Fuko koe Sea ‘o e KFFF na’a ne pehe ai ‘oku ta’efiemalie lahi ‘a e kakai tokolahi ‘o e fonua pea koe ni’ihi ‘o kinautolu na’a nau fakamo’oni ki he tohi tangi fekau’aki mo e ngaahi lao ni 'o fokotu'u ke 'ave ki he kakai pea na'e tataki 'eni 'e he KFFF.

Ko e tangi ko’eni ‘i he lau ‘a Fuko koe totonu faka-Konisitutone pea ‘oku mahino pe ‘a e founga ngaue ia ‘a e Pule’anga ko’eni he ‘oku nau loto ke tu’u ‘enau fakakaukau koe’uhi ko’enau tokolahi ka ‘oku ‘ikai ke fakahoko ‘aki ‘a e ‘atamai lelei mo e laumalie 'o e langa fonua pe ko hono hono toka'i aa pe 'a e kakai mo e fonua 'a ia 'oku 'ulungia ai heni 'a e laumalie ia 'o e temokalati.

Na’e hoko atu foki a Fuko ‘o pehe 'oku fu'u fakaoli mo fakatamaiki vale ka liliu ‘a e Konisitutone ‘o makatu’unga pe ‘i he toko 40 pe 50 na’e ta telefoni mai ki he polokalama ko'eni ‘a ia koe tokolahi ‘o kinautolu ‘oku ‘ikai ke mahino lelei kiate kinautolu ‘a e ngaahi lao ko’eni tukukehe ange ‘a hono faka’ai’ai pe kinautolu ‘e he tafa’aki ‘a e Pule’anga kenau telefoni ange ‘o poupou.

Kaikehe na’e fakamahino ‘e Clive Edwards ‘oku faka’ofa’ia ‘i he ‘Ateni Seniale he ‘oku fihia ‘i he fatongia ko’eni ‘a ia ‘oku faingata’a kene faka’ata’ataa ia mei he poupou ki he fokotu’u ‘a e Pule’anga pea ‘oku ‘ata kovi ai 'a e 'Ateni Seniale ki he kakai.

‘I he hoko atu ‘a Edwards na’a ne pehe ‘oku fihia pe ‘a e ‘Ateni Seniale koe ‘ikai ‘ave ki he feitu’u totonu he ‘oku ‘osi ‘i ai pe ‘a e tu’utu’uni ngaue ia ki ai ‘a e Fale Alea pea  mo ‘ene Tu’utu’uni Ngaue pea koe founga totonu pe ia mo fakalao pea faka-sivilaise na’e totonu ke fakahoko pea koe temokalati ia ‘i he lau ‘a Edwards.

‘I he fakama’ala’ala ‘a e ‘Ateni Seniale na’a pehe ai neongo ‘oku fokotu’u ‘a e Komisiona Polisi ‘e he Kapineti pea fakanofo ‘e he Tu’i ka ‘oku ‘i ai pe ‘a e tau’ataina ‘oku foaki ‘e he Kupu 5 ‘o e Lao Polisi Tonga ki he Komisiona Polisi ke fakahoko tau’ataina hono fatongia.

‘I he fakamatala ‘a Edwards, ‘oku mo’oni pe ‘eni ia ka ‘oku fehu’ia pe ‘e malava fefe ke fakahoko ‘eni ‘i ha Pule’anga ‘oku tala ‘e he Palemia ia ke tuku fakatafa’aki ‘a e lao kae fakahoko ‘ene fakakaukau pea ‘oku toutou hoko. 'Oku 'ikai ngata ai 'oku fakanatula pe ki he tokotaha 'e fili mai ke taliui ki he kakai pe sino na'a nau fili ia pea 'oku hoko 'a ia koe 'uhinga ia hono fakatau'ataina'i 'e he lao lolotonga.

“‘Oku fu’u fakatu’utamaki ‘a e ngaahi liliu ko’eni ki he Konisitutone ‘o tautautefito ki he tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e Pule’anga ‘o e ‘aho ni he 'e iku ke popula mo tailiili 'a e kakai pea koe 'atakai fe'unga ia ke toe lahi ange ai 'a e faihala (corruptions), koe lau ia ‘a Edwards.

Hu ki tu'a Tepile 'a e Hou'eiki Nopele

Na’e ‘ikai foki ke tali ‘e he Palemia ia 'a e kole mei he Hou’eiki Nopele ke ‘ave ‘a e ngaahi lao ko’eni ki he kakai ‘o e fonua ‘i he feme’a’aki ‘a e Fale Alea ‘i he ‘aho ni pea na'e a’u ki he tu’unga faka-hisitolia na’e hu ki tu’a ‘a e katoa ‘o e Hou’eiki Nopele ‘o kau atu ki ai mo e Fakafofonga Tongatapu 3, ‘Eua 11 mo Vava’u 15.

2 comments

  • Sione A. Mokofisi
    Sione A. Mokofisi Tuesday, 19 March 2019 11:21 Comment Link

    KI HE 'ĀTENI SENIALE MO E PALĒMIÁ...'Oku 'ikai pule 'a e PM ki he Va'a Fakalele 'o e Pule'angá (Executive Branch). Ko ia ko e Tauhi pē 'o e ngaahi Potungāue; fakalele ngaahi fiema'u faka'aho 'a e Pule'angá. Ko e Tama Tu'i 'oku pule faka-kātoa ki he Va'a Fakalele Pule'angá. Fakamafai 'e he Konisitūtoné 'a 'Ene 'Afió ke fakamo'ni Huafa, pe 'okú ne faka-fisinga 'a e ngaahi fokotu'u lao fakaangaanga 'a e Fale Alea kuo 'ohake 'e he Kapineti mo e Fale Aleá.
    Ko e malu'i ia 'o e totonu mo e tau'atāina 'a e kakaí mei he pule faka-aoao 'a e Va'a Fakalele Pule'angá (Palēmiá mo e Kapinetí). Tetau a'u ki he "Fascism & Totalitarianism" 'a Adolph Hitler 'o Siamané & Benito Musolini 'o 'Itali, pea mo Franco Francisco 'o Spain 'ihe Tau Māmani Lahi II.

    Report
  • Sione A. Mokofisi
    Sione A. Mokofisi Monday, 18 March 2019 08:04 Comment Link

    TULOU ATU KI HE 'ĀTENI SENIALE...'ĀMINIASI KEFU MO 'ENE FAKAMA'ALA'ALA NA'E FAI...'Ikai ngofua ke faimai ho'o fakalotoloto pe kohai 'oku ke taliaui kiai? 'Oku ke taliui ki he 'Ene 'Afio...pea ko e loto ia 'o a kakai ke malu'i 'emau totonú mo e tau'atāiná...'o ka keka taliui ki he PM 'oku pule fakaleveleva ai 'a e PM kiate koe. Pea 'e fakahoko ai 'a e ngaahi tu'utu'uni ta'e fakamaau totonu (injustice), pea ta'e faka-Konisitūtone kemou pule'i 'a e Va'a Taki (Executive Branch) pea mo e Va'a Fa'ulaó (Legislative Branch).
    Ko e ngaahi lao faka-angaanga ko 'ena 'oku 'ikai kau ai 'a e liliu 'o e Konisitūtoné. Kuo pau ke kaumai 'a e Va'a Fakahoko-laó (Judiciary Branch), pea mo e kakai ki ha Konivesio Konisitūtone (Constitutional Convention).

    Report

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top