Logo
Print this page

Ko e fili fakahā loto (Vote of No Confidence) koe va’inga fika (number game) Featured

Ko e fili fakahā loto (Vote of No Confidence) koe va’inga fika (number game)

28 Fepueli, 2017. Kuo tau situ’a atu ‘eni mei he fili fakahā loto ke tukuhifo ‘a e Palēmia Samuela ‘Akilisi Pohiva mei he lakanga pea kuo ikuna foki ‘a Pohiva ‘i hono sivi’i ia ‘e he me’asivi faka-Temokalati ko’eni.

‘I he taimi tatau ‘oku malava mei heni ke tau fakamo’oni mo tala mahino heni ko e me’asivi ko’eni ‘oku makatu’unga ia ‘i he va’inga fika (number game) ‘a ia koe fa’ahi pe ‘e tokolahi pea koia ‘e ikuna.

‘Oku si’isi’i ke uesia foki ‘a hono ngāue’aki ‘o e me’asivi ko’eni ‘aki ha teke mei tu’a he ‘oku fakatefito pe ia ‘i he fakatau hoosi (horse trading) (hūfanga he fakatapu) ‘a kinautolu ‘oku lolotonga ‘i loto ‘a ia koe toko 25 na’a nau fakahoko ‘a e paloti 'o 'ikai kau kiai 'a e Sea.

‘Oku ‘ikai foki talamai ‘e he fili fakahāloto ia ko’eni mo e natula ‘o hono ngāue’aki ‘o e me’asivi faka-Temokalati ko’eni koe fa’ahi ‘oku nau ikuna ‘a e pāloti ko kinautolu ‘oku mo’oni mo tonu ka ‘oku kei makatu’unga pe ia ‘i he pāloti ‘a e tokolahi ‘a ia koe va’inga fika ia pea koe temokalati koe fika 'a ia koe tokolahi.

‘Oku mahino pe foki na’e fakahoko ‘e he tafa’aki ‘anautolu ‘a e fokotu’u ke fakamalōlō’i ‘a e Palēmia ‘a e ngaahi malanga malie mo e ngaahi ‘uhinga lelei pea fakalao pea fakamo’oni’i 'e he ngaahi tu’utu’uni Fakamaau’anga mo e Kapineti pehe ki he Konisitūtone ‘e kei pule pe 'a e fika ‘o hangē ko ia ‘oku lave’i atu ‘i ‘olunga.

‘Oku fai ‘a e faka’apa’apa lahi ki he me’asivi ko ‘eni kuo fakafou mai ‘i he Kupu 50B ‘o e Konisitūtone pea fakamanava’i ‘e he Tu’utu’uni Ngāue (Standing Orders) ‘a e Fale Alea pea ‘oku tau tukulolo kotoa ki he ola ‘o e pāloti na’e fakahoko mo e ikuna ‘a e Palēmia lolotonga ‘Akilisi Pohiva.

Ka ‘oku ‘ikai ‘uhinga ia ketau tuku tafa'aki ‘a e ngaahi mo'oni'i me'a 'oku tootnu ke fakaloloto kiai 'etau vakai mo ako ai he koe me’asivi ko’eni ko hono laumalie koe va’inga fika ‘a ia koe tokolahi ‘e ikuna ka ‘oku ‘ikai koe tonu ia mo e mo’oni ‘o fakatatau ki hono laumalie mo hono ngaahi tefito’i ‘elemeniti.

Ko hono kehekehe ia ‘o e Fokotu’u kiha Fili Fakahāloto mo e Faka’ilo Faka Fale Alea pehe ki he Kokasi faka-paati (Party Caucus) ‘o hange koia ‘oku hoko he ngaahi fonua ‘oku faka-Konisitūtone ai ‘a e sisitemi faka-paati.

‘Oku toe fakamahino mai foki ‘i he va’inga fika ‘a e fepaki ‘a e ngaahi mo’oni faka-Temokalati mo e tefito’i tui (principle(s))mo e tui fakataau taha (personal interest) pea ‘oku ‘ikai koha me’a fo’ou ia ‘i he mala’e ‘o e politikale. 

‘Oku mahu’inga foki ‘a hono ngāue’aki ‘o e me’a ngāue ko’eni he ‘oku ‘ikai ngata ‘i he’ene faka-Konisitūtone ka koe laumalie foki ia ‘o e Temokalati pea neongo koe va’inga fika ka ‘e toe malie ange kapau ‘e nofo ‘a e tangata politikale ki he tefito’i tui (principle) ‘oku tu’u ai pea ke tonu mo fakamolale ‘ene faka’uhinga.

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.